به گزارش تحریریه، رسانه دیجیتال خصوصی وابسته به شرکت فناوری بایت‌دنس چین Touyiao در گزارشی با عنوان «دعوت آمریکا از چین برای ارسال نیرو به اوکراین، مخالفت روسیه و تأکید چین بر اصول دیپلماتیک» نوشت: در بحبوحه بحران اوکراین، آمریکا با طرح پیشنهادی جدید، از چین دعوت کرده است تا برای برقراری صلح در این کشور نقش‌آفرینی کند. این پیشنهاد بلافاصله با مخالفت جدی روسیه مواجه شد و مسکو آن را تهدیدی علیه منافع راهبردی خود دانست. در این میان، چین با تأکید بر اصول دیپلماتیک خود، واکنشی نشان داد که نه‌تنها استقلال سیاست خارجی پکن را به نمایش گذاشت، بلکه بار دیگر نقش این کشور را به‌عنوان یک بازیگر تأثیرگذار در معادلات بین‌المللی برجسته کرد.
اهداف پنهان آمریکا در بحران اوکراین: از منابع معدنی تا بهره‌گیری از چین
در سال‌های اخیر، اهداف استراتژیک آمریکا در بحران اوکراین رفته‌رفته آشکارتر شده و پیچیدگی منافع آن بیش از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. یکی از دلایل اصلی تمرکز واشنگتن بر این بحران، منابع معدنی غنی اوکراین است. این کشور دارای ذخایر عظیمی از زغال‌سنگ، سنگ آهن، منگنز و سایر مواد معدنی ارزشمند است که نقش مهمی در بازار جهانی دارند. اوکراین در میان کشورهای پیشرو جهان از نظر ذخایر زغال‌سنگ قرار دارد و سنگ آهن آن نیز به‌لحاظ کیفیت و حجم، قابل‌توجه است. مدت‌هاست که شرکت‌های انرژی و معدنی آمریکایی در تلاش‌اند با نفوذ سیاسی، امتیاز استخراج این منابع را به دست آورند. به همین دلیل، واشنگتن فشارهای خود را بر دولت زلنسکی افزایش داده تا او را وادار به پذیرش این خواسته‌ها کند.
در همین راستا، آمریکا پیشنهاد یک «توافق‌نامه معدنی ساده» را مطرح کرده است که هدف آن، تسهیل روندهای اداری و مالیاتی برای شرکت‌های آمریکایی و کاهش موانع بهره‌برداری از معادن اوکراین است. رئیس‌جمهور اوکراین پس از مدت‌ها مخالفت و نگرانی از حفظ حاکمیت ملی و منافع اقتصادی کشورش، اکنون به نظر می‌رسد که تمایل به همکاری در این زمینه دارد. پیشتر، دولت زلنسکی این پیشنهاد را رد کرده و در نتیجه، مذاکرات میان دو طرف به بن‌بست رسیده بود.
در کنار این مسائل اقتصادی، واشنگتن به‌دنبال استفاده از چین برای مداخله غیرمستقیم در بحران اوکراین نیز هست. آمریکا با در نظر گرفتن جایگاه چین به‌عنوان یک بازیگر مهم جهانی، امیدوار است که بتواند از حضور این کشور در قالب «نیروی حافظ صلح» بهره ببرد. چنین اقدامی می‌تواند فشارهای بین‌المللی بر روسیه را افزایش داده و در نهایت، مسیر آمریکا را برای دستیابی به اهداف استراتژیک خود در منطقه هموار کند
وابستگی اقتصادی اروپا و احتیاط در برابر روسیه
کشورهای اروپایی اگرچه در سیاست‌های اعلامی خود با آمریکا همسو هستند، اما در عمل رویکردی محتاطانه در برابر روسیه دارند. دلیل این مسئله، وابستگی اقتصادی و انرژی آنها به مسکو است. آلمان و فرانسه سال‌ها به گاز طبیعی روسیه متکی بوده‌اند و روسیه سهم قابل‌توجهی در تأمین انرژی آلمان دارد. تشدید تنش‌ها با مسکو می‌تواند امنیت انرژی اروپا را به خطر انداخته و اقتصاد این کشورها را دچار بحران کند.
برخی صنایع بزرگ اروپایی، ازجمله خودروسازان آلمانی مانند فولکس‌واگن، به ثبات عرضه انرژی وابسته‌اند. هرگونه اختلال در این زمینه می‌تواند تولید آنها را متوقف کرده و به اقتصاد آلمان آسیب برساند. همین وابستگی موجب شده است که کشورهای اروپایی در سیاست‌هایشان علیه روسیه محتاطانه عمل کنند و نتوانند کاملاً مطابق با انتظارات آمریکا رفتار کنند.
موضع سخت‌گیرانه روسیه و تلاش آمریکا برای درگیر کردن چین در بحران اوکراین
از زمان آغاز بحران اوکراین، روسیه همواره بر منافع ژئوپلیتیکی خود در این کشور تأکید کرده و آن را منطقه‌ای حیاتی برای امنیت ملی خود دانسته است. مسکو معتقد است که هرگونه نفوذ غرب در اوکراین تهدیدی مستقیم برای امنیتش محسوب می‌شود و بر همین اساس، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در قبال این کشور اتخاذ کرده است.
در این میان، موضع کشورهای اروپایی نسبت به بحران اوکراین پیچیده و دوگانه بوده است. هرچند آنها در ظاهر با سیاست‌های آمریکا علیه روسیه همسو هستند، اما در عمل به دلیل وابستگی اقتصادی و انرژی، رویکردی محتاطانه در پیش گرفته‌اند. آلمان و فرانسه سال‌ها از گاز طبیعی روسیه بهره برده‌اند و سهم این کشور در تأمین انرژی آلمان به‌قدری بالاست که هرگونه تنش جدی با مسکو می‌تواند امنیت انرژی و اقتصاد این کشورها را به خطر بیندازد. صنایع بزرگی همچون خودروسازی آلمان، به‌ویژه شرکت‌هایی مانند فولکس‌واگن، به ثبات عرضه انرژی وابسته‌اند و هرگونه اختلال در این زمینه، روند تولید آنها را متوقف خواهد کرد. همین وابستگی باعث شده است که اروپا نتواند به‌طور کامل انتظارات واشنگتن را در سیاست‌های ضدروسی خود برآورده کند.
در چنین شرایطی، آمریکا به‌دنبال آن است که چین را نیز در بحران اوکراین درگیر کند. واشنگتن بر این باور است که چین، به‌عنوان یک قدرت جهانی، نفوذ گسترده‌ای در عرصه بین‌المللی دارد و حضور آن در عملیات صلح‌بانی می‌تواند معادلات درگیری میان روسیه و اوکراین را تغییر دهد. آمریکا امیدوار است که مشارکت چین در این بحران، موضع روسیه را تضعیف کرده و شرایط را برای تحقق اهداف استراتژیک خود در منطقه هموار کند.
چرا روسیه با اعزام نیروهای چینی مخالف است؟
روسیه قاطعانه با پیشنهاد آمریکا مبنی بر اعزام نیروهای چینی به اوکراین مخالفت کرده است، چراکه این اقدام را تهدیدی برای موازنه ژئوپلیتیکی منطقه می‌داند. از نگاه مسکو، حضور چین در اوکراین می‌تواند نفوذ غرب را در این بحران افزایش داده و به ابزاری برای فشار بیشتر علیه روسیه تبدیل شود.
روسیه ناتو را تهدیدی مستقیم برای امنیت خود می‌داند
روسیه از مدت‌ها پیش ناتو را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود قلمداد کرده و معتقد است که اتحادیه اروپا و ناتو به‌طور فزاینده‌ای در حال نزدیک شدن به یکدیگر هستند. از دید مسکو، همکاری‌های نظامی رو به رشد میان آنها بخشی از برنامه‌های غرب برای گسترش نفوذ در شرق اروپا و تضعیف قدرت روسیه است. به همین دلیل، کرملین همواره با هرگونه حضور نظامی کشورهای غربی در اوکراین مخالفت کرده و پیشنهادهای مختلف برای عملیات حفظ صلح را رد کرده است.
چالش‌های امنیتی روسیه با ورود چین به بحران اوکراین
مسکو نگران است که ورود چین به این بحران، نه‌تنها شرایط را پیچیده‌تر کند، بلکه زمینه‌ای برای بهره‌برداری آمریکا و متحدانش فراهم آورد. درصورتی‌که چین به‌عنوان نیروی حافظ صلح وارد اوکراین شود، این احتمال وجود دارد که غرب از این موقعیت برای فشار بیشتر بر روسیه استفاده کند. باوجود روابط مستحکم میان مسکو و پکن، کرملین همواره در مسائل امنیت ملی خود با دقت و احتیاط عمل می‌کند و می‌داند که کوچک‌ترین تغییر در وضعیت اوکراین می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای کشورش داشته باشد.
واکنش چین: استقلال دیپلماتیک و خرد سیاسی
چین در واکنش به بحران اوکراین، با تأکید بر استقلال دیپلماتیک خود، به‌طور روشن اعلام کرده است که تمرکز اصلی آن بر توسعه اقتصادی و اجتماعی داخلی است و هیچ تمایلی ندارد که تحت تأثیر فشارهای خارجی قرار گیرد. در شرایطی که چین در مرحله حساسی از تحولات اقتصادی و اجتماعی خود قرار دارد، این کشور نمی‌خواهد منابع حیاتی‌اش را در مناقشات ژئوپلیتیکی و درگیری‌های بین‌المللی صرف کند.
پکن همواره بر ضرورت پیگیری راه‌حل‌های صلح‌آمیز برای بحران‌ها تأکید کرده و از هر تلاشی که به پایان جنگ در اوکراین کمک کند، حمایت می‌کند. چین اعتقاد دارد که بهترین راه برای حل بحران اوکراین، از طریق مذاکره و گفت‌وگو میان طرفین است، نه از طریق درگیری‌های نظامی و تنش‌های بیشتر.
وانگ یی وزیر خارجه چین، در نشست وزرای خارجه گروه ۲۰ تأکید کرد که چین از هر تلاشی برای دستیابی به صلح، حتی اگر شامل مذاکرات میان آمریکا و روسیه باشد، پشتیبانی می‌کند. این موضع نشان‌دهنده اراده چین برای ایفای نقشی مثبت در عرصه جهانی است.
علاوه بر این، چین در راستای میانجی‌گری و حل بحران، با برقراری تماس‌های دیپلماتیک مکرر با طرف‌های درگیر، سعی کرده است زمینه‌های لازم را برای آغاز مذاکرات صلح و حل اختلافات فراهم آورد. این اقدامات چین نشان‌دهنده خرد سیاسی و دیپلماسی فعال این کشور در برخورد با بحران‌های جهانی است.
روابط چین و روسیه تحت تأثیر مذاکرات آمریکا و روسیه قرار نمی‌گیرد
با وجود تلاش‌هایی که برای تحت تأثیر قرار دادن روابط چین و روسیه از طریق مذاکرات میان واشنگتن و مسکو صورت گرفته، پوتین به‌طور واضح تأکید کرده است که روسیه همواره هم‌پیمانان خود در گروه بریکس، به‌ویژه چین، را از پیشرفت مذاکرات خود با آمریکا مطلع خواهد کرد. این موضع روسیه نشان‌دهنده این است که مذاکرات میان آمریکا و روسیه نه به‌عنوان تقسیم منافع میان دو قدرت، بلکه بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به صلح منطقه‌ای در نظر گرفته می‌شود.
در این راستا، وانگ یی وزیر خارجه چین و سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در دیدار خود بار دیگر بر استحکام و عمق روابط میان دو کشور تأکید کردند و به‌طور مشترک تعهد خود را به ادامه همکاری‌های بین‌المللی در سطوح مختلف بیان داشتند. این دیدار و اظهارات نشان‌دهنده آن است که روابط چین و روسیه تحت تأثیر مذاکرات بین واشنگتن و مسکو قرار نخواهد گرفت و هر دو کشور به همکاری‌های خود در عرصه جهانی ادامه خواهند داد.
چشم‌انداز آینده بحران اوکراین و جایگاه چین در معادلات بین‌المللی
بحران اوکراین اکنون فراتر از یک درگیری منطقه‌ای به یک نقطه حساس در رقابت‌های ژئوپلیتیکی تبدیل شده است. آمریکا با هدف تأمین منافع اقتصادی و تضعیف روسیه، تلاش دارد چین را به‌عنوان نیروی میانجی یا حتی بازیگر نظامی وارد بحران کند. اما روسیه به‌طور قاطع با هرگونه مداخله خارجی، به‌ویژه از سوی کشورهای غیرغربی، مخالف است.
چین اما در مسیر دیپلماسی محتاطانه‌ای گام برداشته است. برخلاف انتظارات، پکن موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کرده و بر حل سیاسی بحران تأکید دارد. این رویکرد نه‌تنها استقلال چین را در عرصه بین‌المللی حفظ کرده، بلکه آن را به یک بازیگر کلیدی در جلب صلح و ثبات جهانی تبدیل کرده است.
روابط چین و روسیه، علی‌رغم تفاوت‌های موجود، همچنان مستحکم است. هر دو کشور به‌خوبی می‌دانند که فاصله گرفتن از یکدیگر می‌تواند فشارهای غرب را افزایش دهد. این در حالی است که چین به‌عنوان یک قدرت نوظهور، می‌داند که در دنیای آینده دیگر تنها تصمیمات غربی‌ها نیست که تعیین‌کننده خواهد بود.
آیا بحران اوکراین می‌تواند به تغییرات اساسی در نظم جهانی منجر شود؟ در حالی که آمریکا و متحدانش به دنبال تغییر موازنه قدرت در منطقه هستند، چین با سیاست دیپلماتیک محتاطانه‌اش در تلاش است تا جایگاه خود را به‌عنوان یک بازیگر کلیدی و بی‌طرف حفظ کند. این بحران نشان می‌دهد که دنیای جدید دیگر فقط تحت‌تأثیر قدرت‌های غربی نیست و چین نیز نقشی مهم در شکل‌دهی به آینده خواهد داشت.
ترجمه: فاطمه خیراندیش
پایان/
نظر شما