فرابورس یا همان OTC از بازارهای زیرنظر سازمان بورس و اوراق بهادار است که در سال ۱۳۸۷ برای اولین بار فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرد. این بازار نسبت به بورس مزایای متعددی دارد. در این مقاله بازار فرابورس را به‌طور کامل و با زبانی ساده بررسی خواهیم کرد.

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

فرابورس نیز مانند بازار بورس است که در آن سرمایه‌گذاران مشغول معامله سهام شرکت‌ها هستند. اما در نوع شرکت پذیرفته‌شده و همچنین شرایط معامله در این دو بازار تفاوت‌هایی وجود دارد که در ادامه آمده است:

۱- در بورس، کارگزاری‌ها فقط نقش واسطه در معامله را دارند اما در فرابورس تمام معاملات از طرف کارگزاری انجام می‌شود.
۲- این دو بازار از نظر شرایط پذیرش متفاوت هستند. شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته نشده‌اند، بازار فرابورس را به دلیل سهولت در پذیرش برای ورود انتخاب می‌کنند.
۳- بازار بورس ایران به نسبت فرابورس از ریسک کمتری برخوردار است.
۴- این دو بازار از نظر تقسیم‌بندی و زیرمجموعه‌ها نیز با هم متفاوت هستند. فرابورس شامل هفت بازار زیرمجموعه است؛ در حالی که بورس به دو زیرمجموعه تقسیم می‌شود.
۵- یکی از مزایای فرابورس، پایین‌تر بودن کارمزد معاملات آن نسبت به بورس است.

شرکت‌هایی که در فرابورس هستند، امکان استفاده از سهام خود به عنوان وثیقه را دارند. یعنی، این شرکت‌ها می‌توانند بخشی از سهام خود را به عنوان وثیقه برای استفاده از تسهیلات بانکی استفاده کنند.

مزایای فرابورس نسبت به بورس

در اوضاع بد اقتصادی شرکت‌هایی که بنابه دلایل مختلف، موفق به فعالیت در بازار بورس نشده باشند، در بازار فرابورس که ضوابط سخت‌گیرانه کمتری دارد می‌توانند فعالیت کنند. در این بازار، سهام شرکت‌های مختلف عرضه شده و قیمت آن براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

امکان تامین مالی آسان و ارزان

از مهم‌ترین دلایل انتخاب بازار فرابورس به جای بورس، تامین مالی با هزینه کمتر است. در بازار فرابورس شرکت‌ها می‌توانند، در صورتی که با کمبود منابع مالی مواجه شوند، از صندوق‌های مالی این بازار کمک بگیرند. برای آشنایی با انواع سهام و نحوه سرمایه‌گذاری می‌توانید به مقالات دیگر منتشرشده در مقالات رایگان کلینیک اقتصاد مراجعه کنید.

معرفی و اطلاع‌رسانی عادلانه شرکت به بازار سرمایه‌گذاری

بازار فرابورس تمامی اخبار در زمینه معاملات، قیمت‌ها و شرکت‌های دو طرف معامله را در سایت خود اطلاع‌رسانی می‌کند. این امر باعث می‌شود تا سهامداران و فعالان شرکت‌های معتبر بازار سرمایه را راحت‌تر شناسایی کنند و در معاملات خود دقت بیشتری داشته باشند.

شفافیت اطلاعاتی و اعتبار قیمت سهام

بازار فرابورس همانند بورس موظف به شفاف‌سازی معاملات برای سهامداران است. در بازار فرابورس اطلاعات قابل انتشار معاملاتی که در بیست و چهار ساعت گذشته انجام شده و لیست شرکت‌های فرابورس در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

انواع بازارهای فرابورس

بازارهای زیرمجموعه فرابورس برای معامله انواع اوراق بهادار و ابزارهای مالی ایجاد شده‌اند. این زیرمجموعه‌ها شامل ۷ بازار است. بازارهای اول، دوم و پایه از معروف‌ترین بازارهای فرابورس محسوب می‌شوند. در ادامه به بررسی این بازارهای زیرمجموعه فرابورس و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم.

بازار اول فرابورس: سخت‌ترین شرایط بازار OTC

در بازار اول فرابورس شرکت‌های سهامی عام با رعایت قوانین بازار، می‌توانند سهام خود را در مقدار تعیین‌شده‌ی مجاز عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار را در فرابورس انجام دهند. شرکت‌هایی که در این بازار مشغول معامله هستند حداقل به یک میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز دارند. شرایط این بازار شامل موارد زیر است:

۱- شرکت فاقد هرگونه زیان باشد.
۲- سهام شناور ۱۰ درصد از کل سهام ثبت‌شده باشد.
۳- حداکثر ۲۴ ماه از شروع فعالیت سرمایه‌گذاری شرکت گذشته باشد.

به دلیل شرایط سخت‌گیرانه پذیرش در این بازار، ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت‌های عضو آن کمتر از سایر شرکت‌های بازارهای دیگر است.

بازار دوم فرابورس: تغییر از سهامی خاص به سهامی عام

در بازار دوم علاوه بر خرید و فروش سهام شرکت‌ها، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز برای معامله منتشر می‌شود. از طرفی امکان پذیرش در بازار دوم به نسبت راحت‌تر از بازار اول است. سادگی شرایط پذیرش، پاسخی به سوال «تفاوت بازار اول و دوم فرابورس چیست» است. شرایط پذیرش این بازار شامل موارد زیر می‌شود:

۱- در بهترین حالت ۱۲ ماه از سرمایه‌گذاری شرکت گذشته باشد.
۲- شرکت هیچ‌گونه شاکی اقتصادی نداشته باشد.
۳- سهام شناور بازار دوم فرابورس شامل ۵ درصد از کل سهام است.

علاوه‌بر موارد ذکر شده، هیچ یک از اعضای هیئت‌مدیره نباید سابقه کیفری داشته باشند.

بازار عرضه: معاملات عمده و بلوکی

شرکت‌هایی که امکان پذیرش در بازار بورس را ندارند، بازار سوم فرابورس را به‌عنوان بازار فعالیت انتخاب می‌کنند. یعنی، حتی شرکت‌های نوپا و تازه تاسیس نیز می‌توانند در این بازار پذیره‌نویسی کنند.

بازار ابزارهای نوین مالی

بازار نوین شامل انواع اوراق مشارکت، گواهی سرمایه‌گذاری و صکوک که ویژگی‌های مشخصی دارند است. همچنین ابزارهای مالی دیگر به جز سهام و حق تقدم خرید سهام می‌توانند در این بازار معامله شوند.

بازار مشتقات

این بازار متشکل از اوراق اختیار فروش تبعی و اختیار معامله شامل اختیار خرید و اختیار فروش است. ابزار مشتقه از اوراق بهادار مالی است که برای مدیریت ریسک استفاده می‌شود.

بازار پایه

هرچه از بازار اول فرابورس دور شده و به بازار پایه نزدیک می‌شویم، ریسک معاملات به نسبت افزایش می‌یابد. آخرین بازار فرابورس از سه زیرمجموعه تشکیل شده است:

۱- بازار پایه زرد
۲- بازار پایه نارنجی
۳- بازار پایه قرمز

در این بازار با حرکت از بازار پایه زرد به سمت قرمز، ریسک سرمایه‌گذاری افزایش خواهد یافت.

نحوه شروع سرمایه گذاری در بازار فرابورس چگونه است؟

برای شروع کار شما به کارگزاری مناسب نیاز خواهید داشت. همچنین پیش از ثبت نام در کارگزاری با مراجعه به سایت سجام باید احراز هویت خود را انجام دهید. با مقایسه بین کارگزاری‌های مختلف، ابزارهایی که در پنل کاربری خود در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌دهند و شرایطی که از نظر اعطای اعتبار دارند می‌توانید کارگزاری مناسب را انتخاب کرده و در آن ثبت نام کنید.

جمع‌بندی

در این مقاله با بررسی محیط فعالیت اقتصادی بازار فرابورس، به سوال «فرابورس چیست» پاسخ دادیم. همچنین به شرایط پذیرش در زیرمجموعه‌های این بازار پرداختیم. در کلینیک اقتصاد، مفاهیم بورسی شامل تحلیل فاندامنتال، تحلیل تکنیکال و اصطلاحات مربوط به روش های سرمایه گذاری به زبانی ساده و روان در مقالات مختلف ارائه شده است.

منبع: کلینیک اقتصاد

پایان/