تحلیل بنیادی

یکی از اصول حضور و سرمایه‌گذاری در بازار بورس، آشنایی با اصطلاحات بورسی است. برای خرید سهام باید به عوامل و ویژگی‌های بنیادی آن شرکت توجه کرد و به تجزیه‌وتحلیل عملکردی که شرکت در طول سال‌های مختلف داشته پرداخت. راه انجام این کار تحلیل بنیادی است. در ادامه به معرفی تحلیل بنیادی، ویژگی‌های آن، عوامل مهم و تاثیرگذار و چند نسبت مهم می‌پردازیم.

تحلیل بنیادی چیست؟

تحلیل فاندامنتال (Fundamental Analysis)، نوعی تحلیل برمبنای وضعیت مالی شرکت، وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور در آینده، شرایط صنایع مختلف در آینده و موارد تاثیرگذار دیگر است. درواقع، در تحلیل بنیادی هر عاملی که روی قیمت تأثیرگذار باشد،‌ به‌طور جامع مطالعه می‌شود. در این نوع از تحلیل،‌ با آموزش فیلترنویسی به افراد کمک می‌شود که بتوانند تصمیم بهتری برای سرمایه‌گذاری‌های آتی خود در بازار بگیرند. البته روش دیگری به نام تحلیل تکنیکال نیز وجود دارد که در آن با نمودار قیمتی و ابزارهای مختلف بررسی اقدام به تصمیم‌گیری درباه سرمایه‌گذاری می‌کنیم؛ اما نکته قابل‌توجه این است که در تحلیل فاندامنتال، عوامل گسترده‌تری دخیل هستند.

آشنایی با پارامترهای موثر بر تحلیل فاندامنتال

افرادی که هنوز با تحلیل فاندامنتال آشنایی ندارند، احتمالاً‌ با پارامترهای مهمِ مؤثر بر آن نیز آشنا نیستند. یک تفاوت تحلیل تکنیکال و فاندامنتال این است که در تحلیل بنیادی، تحلیلگر باید عوامل بیشتری را مدنظر قرار داده و مطالعه کند. برخی از این پارامترها عبارت‌اند:

۱- صنعت فعالیت
۲- اندازه شرکت
۳- مقایسه با شرکت‌های رقیب
۴- مقدار سودآوری
۵- رشد سود
۶- مقدار بدهی‌های شرکت
۷- نحوه تاثیرپذیری عملکرد شرکت از شرایط سیاسی
۸- تاثیر تغییر قیمت ارز بر درآمد و سود شرکت
۹- تغییرات قیمت مواد اولیه
۱۰- چشم‌انداز واردات و صادرات محصولات مشابه

اهمیت نقدپذیری در تحلیل بنیادی

قابلیت نقدپذیری به این معناست که هروقت قصد فروش سهام خود را داشتید، به‌راحتی بتوانید آن را در کمترین زمان ممکن به‌فروش برسانید. اما چگونه می‌توان به این‌که کدام سهام قابلیت نقدپذیری بالاتری دارد پی برد؟ سهامی که در روز با حجم بالا و تعداد معاملات بیشتری معامله می‌شود، نقدپذیری بهتری دارد؛ چرا که امکان فروش سهم برای شما مهیا است.

در ادامه با مثالی به اهمیت نقدپذیری می‌پردازیم.

در تصویر بالا شاهد هستیم که در نماد وملی در این روز فقط ۹۷ معامله حجم معاملاتی ۱۱۱,۷۵۴ سهم انجام شده است؛ درصورتی‌که تعداد معاملات بانک تجارت ۲۹,۴۰۵ معامله و با حجم معاملات بیش از یک میلیارد سهم بوده است. در نتیجه بین دو سهم بالا، فروش سهام نماد وتجارت، حتی اگر وضعیت بازار خیلی بد باشد، بسیار ساده‌تر و آسان‌تر از نماد وملی است و ریسک نقدینگی کمتری دارد.

اهمیت سهام شناور در تحلیل فاندامنتال

در برخی از نمادها، اکثریت سهام در دست سهامداران عمده یا شرکت‌های حقوقی است که معمولا قصد فروش سهام خود را در کوتاه‌مدت ندارند؛ بنابراین واضح است که همیشه درصد پایینی از تعداد کل سهام در بین سهامداران خرد جابه‌جا می‌شود و باقی سهام برای مدت طولانی بدون معامله می‌ماند.

در این دو تصویر، نماد شستا که ۱۰% سهام شناور دارد را در کنار نماد شتران با ۵۲% سهام شناور می‌بینید.

بررسی ترکیب سهامداران

اگر شما سهامدار بلندمدت شرکت هستید، حتما باید به ترکیب سهامداران آن شرکت توجه کنید. سهامداران عمده یک شرکت، کسانی هستند که در مجامع مربوطه، حق رای بالاتر و تاثیرگذاری بیشتری دارند. حقیقت این است که در شرکتی که تمام سهامداران عمده آن شرکت‌های حقوقی هستند، نباید انتظار داشت که تصمیماتی به نفع سهامداران خرد گرفته شود؛ چرا که در بسیاری از مواقع منافع سهامداران خرد و عمده در تعارض با یکدیگر است.

نکته طلایی

افرادی که با تحلیل بنیادی آشنایی دارند، به این نکته توجه می‌کنند که معمولا شرکتی با افراد حقیقی در فهرست سهامدارانش می‌تواند انتخاب بهتری باشد. درواقع در یک شرکت، وجود اشخاص حقیقی و حقوقی در کنار هم بهتر است؛ چرا که آن‌ها می‌توانند در تصمیم‌های مهم و حیاتی سهم را منصفانه‌تر مدیریت کنند.

یا سودآوری شرکت

یکی از پارامترهای مهم برای بررسی در تحلیل فاندامنتال بورس، میزان سودآوری شرکت است که به آن EPS گفته می‌شود. EPS مخفف عبارت Earning per share یا سود به‌ازای هر سهم است. این مفهوم به این معناست که شرکت به‌ازای هر سهمش در سال چقدر سود کرده است.

در این قسمت نماد تاپیکو با EPS برابر ۱۹۸۳ را مشاهده می‌کنیم. باتوجه‌به آن‌چه در بالا گفته شد، هرچه میزان سودآوری شرکتی بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و شرکت در مجمع می‌تواند مناسب‌تر است.

اهمیت سود تقسیمی هر سهم در تحلیل بنیادی

سود تقسیمی بخشی از کل سود کسب شده به‌ازای هر سهم است که به سهامداران تعلق می‌گیرد و به‌صورت نقدی به حساب آن‌ها واریز می‌شود. در تصویر قبلی، شرکت به‌ازای هر سهم، ۱۹۸۳ ریال سود به دست آورده بود؛ اما معمولاً باتوجه‌به سیاست‌های تقسیم و ذخیره سود، همه این سود در میان سهامداران تقسیم نخواهد شد و مبلغی از آن برای مصارف آتی نگه داشته می‌شود. DPS مبلغی از کل سود است که به‌عنوان سود یک سهم به سهامداران تعلق می‌گیرد. DPS همیشه از EPS کوچکتر خواهد بود. برای مثال، اگر سودآوری ۱۹۸۳ ریال باشد، تقسیم سود نقدی ۱۵۰۰ ریال می‌تواند باشد.

ثبات سود آوری

سودآوری یک شرکت باید به‌صورت مستمر و پایدار باشد؛ به گونه‌ای که در گذر زمان این سودآوری افزایش یابد یا حداقل در یک ثبات نسبی بماند. شرکت‌هایی که سودآوری آن‌ها در گرو شرایط سیاسی و شرایط دیگر متغیر است، معمولا ثبات خوبی ندارند.

نسبت P/E در تحلیل فاندامنتال بورس

مفهوم این نسبت در تحلیل بنیادی بورس به‌صورت زیر تعریف می‌شود:

صورت کسر، نشان‌دهنده قیمت کنونی سهام و مخرج آن نیز سود به ازای هر سهم شرکت است.

نسبت P/E بیانگر این است که به ازای هر یک واحد سود چه هزینه‌ای باید پرداخته شود؛ بنابراین، در شرکت الف شما ۱۴۴۰ ریال برای خرید یک سهم هزینه می‌کنید تا در نهایت ۹۰ ریال سود بدست آورید؛ یعنی به‌ازای هر ریال سود، باید ۱۶ ریال بپردازید. اما در شرکت ب اوضاع متفاوت است و برای کسب هر ریال سود، فقط ۶ ریال پرداخت می‌کنید.

درواقع با اینکه از نظر قیمتی شرکت ب، قیمت بالاتری به‌ازای هر سهم دارد، اما ریسک سرمایه‌گذاری در آن کمتر است. در میان شرکت‌های لیست شده در بورس، شرکت‌هایی با P/E کمتر از گروه خود احتمال دارد که رشد بهتری داشته باشند. توجه کنید که این نسبت باید در بین شرکت‌های داخل یک صنعت مشخص سنجیده شود؛ به‌عنوان مثال صنایع غذایی را نمی‌توان با صنایع فلزی مقایسه کرد.

هنگامی که شرکتی نسبت P/E بالایی دارد، به این معناست که احتمالا آن سهم رشد قابل‌توجهی کرده اما سودآوری شرکت به اندازه رشد سهم نبوده است. اگر نسبت P/E شرکتی از متوسط شرکت‌های هم‌گروه خود بیشتر باشد به دو معناست:

۱- آن سهم از هم‌گروهی‌های خود رشد بیشتری داشته است.
۲- آن شرکت سودسازی کمتر دارد.

در هر دو صورت، ریسک سرمایه‌گذاری بالاتر خواهد بود و برای کنترل ریسک باید اقدامات لازم را انجام داد.

در این تصویر P/E شرکت اخابر تقریبا ۳ برابر همگروهی‌هایش است و باتوجه‌به سودسازی نسبتا پایین شرکت به این نتیجه می‌رسیم که قیمت سهم بالاتر از میانگین گروه خودش رفته است. افزایش این نسبت از میانگین شرکت‌های هم‌گروه، صرفا به معنای افت قیمت در آینده نیست؛ بلکه در زمان انتظار سهامداران برای وقوع تغییرات مهم امکان دارد سهم در قیمت‌های بالا هم خریداری شود.

برای مثال: یک شرکت زیان‌ده، قصد راه‌اندازی یک خط تولید جدید را دارد یا افزایش سرمایه سنگینی داده است و یا به هر طریقی در آینده نه‌چندان‌دور دیگر زیان‌ده نخواهد بود؛ سهامداران نسبت P/E را به تنهایی در نظر نمی‌گیرند؛ چرا که با تحلیل بنیادی یا فاندامنتال آشنایی دارند و می‌دانند که احتمالا قیمت سهام رشد خواهد کرد و در آینده به سود خود خواهند رسید. در برخی از سهام، نسبت یک عدد منفی است.

منفی بودن این نسبت حاکی از آن است که، یک سهم یا یک گروه در یک سال گذشته زیان‌ده بوده است. قیمت سهم درصورت کسر همواره مثبت است. اگر سود شرکتی منفی شود، همان‌طور که در تصویر مشاهده می‌کنید، این نسبت نیز منفی می‌شود.

اهمیت آموزش تحلیل بنیادی بورس ایران

فعالیت در همه بازارهای مالی مستلزم دانش و مهارت کافی در حوزه تحلیل‌گری است. تحلیل تکنیکال و فاندامنتال بورس از مهم‌ترین مهارت‌هایی هستند که هر معامله‌گر و سرمایه‌گذار باید تسلط کافی بر آن‌ها داشته باشد. تصور کنید قصد خرید خودرو دارید؛ قطعا قبل از هرچیز جنبه‌های مختلف آن شامل قیمت، کیفیت ساخت، امنیت و توان موتور را در نظر می‌گیرید. برای خرید سهام هم باید عوامل مختلف را در نظر گرفت.

زمانی که سهم X را برای خرید انتخاب می‌کنید، باید آن شرکت را با در نظر گرفتن عواملی مانند محصول یا خدمت در حال فروش، میزان نقدینگی موجود، میزان بدهی، محصول تولیدی و سوددهی و عوامل متعدد دیگر تجزیه‌وتحلیل کرد. بررسی همه این موارد از مباحث تحلیل بنیادی هستند. در ادامه به بررسی برخی از مولفه‌های تحلیل فاندامنتال بورس می‌پردازیم.

۱- ترازنامه: ترازنامه، صورت مالی یک شرکت در یک بازه زمانی مشخص است. این صورت مالی شامل دارایی‌ها و بدهی‌ها است. در سمت راست ترازنامه دارایی‌ها و سمت چپ بدهی‌ها درج می‌شوند.
۲- صورت سود و زیان: میزان درآمد، هزینه‌ها و وضعیت سود یا زیان در انتهای دوره در صورت سود و زیان درج می‌شوند.
۳- صورت جریان وجوه: این صورت نشان‌دهنده میزان ورودی و خروجی وجوه نقد داخل شرکت است.
۴- EPS: به میزان سود به‌ازای هر سهم EPS گفته می‌شود که از تقسیم سود خالص شرکت بر تعداد سهام به دست می‌آید. EPS بالاتر نشان‌دهنده موفقیت شرکت در سودآوری است.
۵- DPS: به قسمتی از EPS که به‌صورت نقدی به سهامداران پرداخت می‌شود سود نقدی تقسیمی هر نام دارد. طبق قوانین سازمان بورس، شرکت‌ها حداکثر ۸ ماه فرصت دارند تا سود نقدی را پرداخت کنند.
۶- P/E: به بیان ساده P/E بیان‌گر این است که سرمایه‌گذاران، چند ریال پرداخت می‌کنند تا ۱ ریال سود بگیرند. از تقسیم قیمت روز سهام به سود هر سهم EPS به دست می‌آید.
۷- علاوه‌بر موارد بالا، نسبت جاری، نسبت آنی، ROA، پگی (PEGY) [۷]، اهرم مالی و ROE از اهمیت بالایی در تحلیل فاندامنتال بورس برخوردار هستند.

آموزش تحلیل فاندامنتال بورس با دوره‌های جامع کلینیک اقتصاد

در این مقاله به بررسی تحلیل بنیادی، مفاهیم گسترده و اهمیت آن سخن پرداختیم و با پارامترهای آن آشنا شدیم. پیشنهاد می‌کنیم که برای شروع فعالیت در بورس و فارکس با مطالعه مطالب آموزش بورس و آموزش فارکس که در آنها به مباحث بنیادی هر دو بازار پرداخته‌ایم موارد لازم برای ورود به بازارهای مالی را فرا بگیرید. همچنین با گذراندن دوره‌های جامه متنوع کلینیک اقتصاد شامل دوره تحلیل بنیادی و دوره فارکس می‌توانید مهارت خود را افزایش دهید و در نهایت به پایداری عملکرد برسید.

منبع: کلینیک اقتصاد

پایان/