به گزارش تحریریه، چندین دهه است که به رغم سردادن انواع شعارها در زمینه توسعه اقتصادی از سوی دولت های مختلف اما در عمل نه تنها هیچ اتفاق خاصی در بحث های صنعتی و اقتصادی کشور نمی افتد بلکه باند بازی، قوانین دست و پا گیر و انواع روابط غیرشفاف و زد و بندها، اقتصاد ایران را به سیاه چاله ای تبدیل کرده است که جز برای تعداد معدودی از صنایع، ورود به عرصه تولید حکم مرگ و نیستی را دارد.

این فرایند نامطلوب و تیره نه تنها در داخل موجب رکود و عقب ماندگی صنایع شده است بلکه عملیات غیرشفاف و انواع رانت ها و ایجاد انحصارهای گوناگون هیچ محرک و رغبتی را برای ورود شرکت های خارجی به ایران ایجاد نمی کند و تنها موجب می شود خارجی ها نیز در ایران به دنبال تحکیم یا کمک به انحصار و استفاده از زدوبندهای سیاسی برای کسب سودهای بلندمدت و هنگفت باشند.

نمونه این بازار غیرشفاف که باعث گریز هر سرمایه گذار مستقل داخلی و خارجی می شود عرصه خودروسازی است. سال ها بود که شرکت های فرانسوی به ایجاد و تحکیم انحصار و چاپیدن جیب مردم ایران مشغول بودند و اکنون هم چند سالی است که با تشدید تحریم ها و خروج شرکت های مطرح جهان، چینی ها جای شرکت های خروس نشان را گرفته اند و در عمل پکن در عرصه خودروسازی ایران ترک تازی می کنند.

همه این فلاکت صنعت خودرو و حتی سرخوردگی مردم از اقتصاد و این صنعت بیش از همه به علت نبود شفافیت و بستن راه رقابت حاصل شده است. سودهای میلیارد دلاری موجب می شود که درهای کشور به روی هرگونه رقیب جدی بسته شود و هر ساله انواع نهادها و سازمان های گوناگون با حربه های شبه قانونی به این انحصار کمک می کنند. انحصاری که دو شرکت ایران خودرو و سایپا با مشارکت جمع معدودی از قطعه سازان و شرکای فرانسوی و چینی پایه های آن را محکم می کنند. جالب اینجاست برخلاف بسیاری از شرکت های مطرح جهان، حتی قطعه سازان هم خود را به عنوان سهامدار این دو شرکت ایرانی وارد هیات مدیره کرده اند و در عمل گریبان تولید را می گیرند تا سودهای بیشتری را کسب کنند.

رقابت سالم تنها کلید حل مشکل 

با هر منطقی که نگریسته شود وقتی در کشور شرکت های فرغون سازی هم رقیبی نداشته باشند همان ابزار ۵۰ سال قبل را تولید می کنند و تنها با عوض کردن رنگ یا چرخ آن مدعی پیشرفت می شوند. حال آنکه در صنعت خودرو که گردش مالی و بازار آن در کشور به میلیاردها دلار می رسد هیچ فرد، باند یاگروه و سازمان منفعت طلبی برای پیدا شدن یک رقیب سرحال و باکیفیت تلاش نمی کند و در عوض مانع آفرینی و مظلوم نمایی هم می کند.

روز گذشته خبری در رسانه ها منتشر شد که در آن آمده بود شرکت خودروساز چینی فاو (FAW) که از قضا در ایران هم فعالیت دارد با عرضه مجموعه‌ای از مدل‌های جدید حتی به فکر تصاحب بازار ماشین‌های سوپر اسپرت است و مدل هایی را تولید کرده است که قادر به رقابت با فراری و لامبورگینی هستند.

اگرچه قائل به این هستیم که کیفیت خودروهای چینی هم چندان ارجحیتی نسبت به خودروهای فرانسوی ندارد (البته در مقایسه با تولیدات آلمانی، ژاپنی و آمریکایی)؛ اما نکته اینجاست که همین رقابت پذیری و همکاری عقلانی تجاری، در حال تبدیل کردن چین به بازیگر اصلی بازار خودرو است. در حالی که این کشور اکنون بزرگترین خودروساز جهان است، به زودی قادر خواهد بود در حوزه تولید خودروی باکیفیت هم حرفی برای گفتن داشته باشد.

آیا فکر می کنید اگر دولت چین همچون دولتمردان و حتی برخی مسئولان نظام درهای کشور را به روی رقیبان با کیفیت می بست و بیکاری تعدادی کارگر را بهانه می کرد، می توانست اینگونه عمل کند؟ آیا بدون رقیب هر شرکت چینی قادر می شد برای عقب نماندن از رقبای خود سالانه بیشتر از ۲۰ خودرو عرضه کند که حداقل از نظر ظاهری و قیمت کاملا قابل رقابت با خودروهای اروپایی و ژاپنی هستند؟

آیا فکر می کنید بیکار شدن حداکثر ۱۰۰ هزار کارگر و افزوده شدن آن به خیل میلیونی بیکاران، ارزش کمتر شدن چند ده هزار نفری تعداد کشته شدگان و مصدومان تصادفات را نداشت؟ آیا سایپا و ایرانخودرو می توانستند در صورت وجود یک رقیب جدی خودروهای بنجل خود را به مردم قالب کنند؟ آیا بازهم ایرانی های حسرت به دل تا از مرز خارج می شدند فکر می کردند به بهشتی پر از ماشین های خوشر رنگ و لعاب وارد شده اند؟ 

در ابتدای دهه ۱۳۹۰ قانونی در مجلس تصویب شد که قرار بود برای تحریک خودروسازان انحصارطلب داخلی  هر سال ۱۰ درصد از عوارض واردات خودرو کم شود تا این دو طفیلی مردم (ایران خودرو و سایپا) به خود بیایند و بنجل سازی را رها کنند. اما لابی پرقدرت خودرو حتی با رسوخ به مقام های عالی نظام برای ادامه سودآفرینی خود طراحی و درهای کشور را بر رقابت در عرصه خودروسازی بسته تر و حتی قفل کرد.

در نمونه بالا باید گفت شرکت فاو نیز همچون ایران خودرو و سایپا شرکتی دولتی است اما دلیل موفقیت آن کیسه ندوختن دولت پکن از جیب مردم کشورش است. این خودروساز چینی سعی دارد سود خود را از طریق صادرات کسب کند نه کلاه گذاشتن بر سر مردمش.

دوستان، تصمیم گیران و مردم گرامی ایران صنعت تنها در یک بازار رقابتی رشد می کند زیرا در آن شرایط افراد و شرکت های ضعیف یا مجبور می شوند یا خود را به روز و قوی کنند یا محو شوند. نه اینکه هر سال میلیاردها دلار از دولت کمک بگیرند و درجا بزنند. 

ساخت و طراحی یک خودروی تلقید و کپی شده و سرهم بندی آن با صرف چند میلیارد دلار و عرضه خودرویی همچون سمند از یک کشور خودروساز نمی سازد. در حالی که یک شرکت معمولی اروپایی مثلا فرانسوی ها که در رده دوم خودروسازی جهان هم قرار ندارند در یک سال تا بیشتر از ۲۰ مدل جدید و متفاوت به بازار عرضه می کنند و ده ها مدل دیگر را هم ذخیره دارند. آیا دو خودروساز ایرانی توانستند در ده سال اخیر و پس از ابتدای دهه ۱۳۹۰ تاکنون و دریافت ضرب الاجل از سوی رهبری، 2 پلتفمورم مستقل و متفاوت عرضه کنند؟

حتما مدیران خودروساز و مقام های وزارت صنعت مدعی هستند هر شرکتی می تواند وارد کشور شود و خودرو بسازد اما وقتی شما منتفعان این انحصار؛ هزاران قانون، قاعده و بند دست و پاگیر را قرار می دهید و حتی از تجربه موفق دیگر کشورهای مونتاژ کار هم استفاده نمی کنید؛ هیچ شرکت و خودروسازی مایل به ورود به این عرصه با قواعد پذیرفته شده جهانی نمی شود. در واقع همان بنجول سازان شرقی و غربی هم با چشم امید به انحصارطلبی شما قدم به ایران می گذارند تا رنو ساندرو به خلق الله بیاندازند.

 یک بار سخن عقلای اقتصاد و صنعت جهان را بپذیرید که رقابت باعث پیشرفت می شود نه انحصار و فرار کردن از رو در رویی با رقیب. ادامه این وضعیت تعمیق حس حقارت ملی و ایجاد بحران روانی و امنیتی است و لاغیر.

پایان/