به گزارش تحریریه، «مایکل روبین» تحلیلگر ارشد موسسه «امریکن اینترپرایز» در بررسی موضوع و در پاسخ به این پرسش که «آیا اسرائیل باید تأسیسات هسته‌ای ترکیه را از کار بیندازد؟» آورده است:

نیروگاه هسته‌ای آکویو ترکیه ممکن است در سال ۲۰۲۵ شروع به آزمایش عملیاتی کند. این گام به فاصله بیش از ۱۵ سال پس از امضای توافق ترکیه با روسیه برای همکاری در ساخت یک ایستگاه هسته‌ای در نزدیکی مرسین برداشته می‌شود.

چنین تأسیساتی نباید هرگز اجازه فعالیت پیدا کند.

ترکیه یک منطقه زلزله خیز مهم است. زمین‌لرزه‌های ویرانگر هر چند سال یک‌بار ترکیه را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند. حتی بدون درنظر گرفتن فساد در بخش ساخت‌وساز ترکیه، نیروگاه آکویو تهدیدی غیرقابل قبول برای تمام اروپا به شمار می‌رود.

تهدید بزرگ‌تر احتمال استفاده ترکیه از نیروگاه هسته‌ای خود برای به‌دست آوردن مواد شکاف‌پذیر جهت ساخت سلاح هسته‌ای است. مقامات ترکیه — و حتی همتایان آمریکایی آنها — ممکن است بگویند که نیروگاه آکویو از نظر اشاعه مقاوم است. اما این که گفته شود "مقاوم در برابر اشاعه" هیچ‌گاه مطلق نیست.

همانطور که در مورد رآکتور هسته‌ای غیرنظامی ایران در بوشهر نیز دیده شده است، مشکل هیچ‌گاه در انحراف مواد در نیروگاه‌های انرژی غیرنظامی نبوده، بلکه استفاده از برنامه‌های غیرنظامی به عنوان پوششی برای به‌دست آوردن توان و انحراف به سمت برنامه‌های مخفی بوده است.

یک نیروگاه هسته‌ای در ترکیه به‌طور کامل دینامیک‌های منطقه را تغییر خواهد داد. ترکیه هم یک قدرت بازستان گرا یا irredentist است که به‌طور آشکار توافق‌های صدساله‌ای که مرزهای آن را تعیین می‌کنند، به چالش می‌کشد، و هم حامی تروریسم البته نه در اعلام رسمی.

اردوغان آشکارا از حماس و هیئت تحریر الشام حمایت می‌کند و شواهد فراوانی وجود دارد که نشان می‌دهد او همچنین به هر دو گروه وابسته به القاعده در سوریه و دولت اسلامی (داعش) کمک کرده است.

اگر ترکیه به سلاح هسته‌ای دست یابد، ممکن است نه تنها تهدیدهای خود علیه کشورهای منطقه را عملی کند، بلکه ممکن است خود را آن‌چنان پشت بازدارندگی هسته‌ای ایمن ببیند که بخواهد حمایت‌های تروریستی خود را بدون ترس از پاسخ یا مسئولیت‌پذیری افزایش دهد. این نگرانی‌های سیاسی مشابه با نگرانی‌هایی است که بسیاری از کشورهای غربی در مورد احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای دارند.

از منظر اسرائیل، تفاوتی ندارد که سلاح هسته‌ای از ایران باشد یا ترکیه. اگر رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان به تهدیدات خود علیه دولت یهودی ادامه دهد، اسرائیل چاره‌ای جز پاسخگویی نخواهد داشت.

در اینجا، تاریخ پیش‌فرض است. در سال ۱۹۸۱، جنگنده‌های اسرائیلی به رآکتور هسته‌ای اوزیراک عراق که توسط فرانسه ساخته شده بود، حمله کردند، درست قبل از آنکه سوخت‌گذاری آن آغاز شود. دیپلماسی آرام شکست خورده بود و رهبران غربی یا در افکار خوش‌بینانه درباره میانه‌روی احتمالی صدام حسین، رئیس‌جمهور عراق، غرق شده بودند یا به‌سادگی محاسبه کرده بودند که احتمال دستیابی به سلاح هسته‌ای به مشکل آن‌ها ارتباطی ندارد.

همین دینامیک در مورد تأسیسات پردازش پلوتونیوم در الکبیر، نزدیک دیرالزور در سوریه، که جنگنده‌های اسرائیلی در سال ۲۰۰۷ آن را نابود کردند، صادق بود. جنگنده‌های اسرائیلی تقریبا ۱۰۰۰ مایل پرواز کردند تا اوزیراک را نابود کنند. فاصله بین تل‌آویو و دیرالزور فقط ۴۰۰ مایل بود، هرچند که مسیر پیچیده اسرائیل این فاصله را شاید دو برابر می‌کرد. فاصله مستقیم بین تل‌آویو و نیروگاه آکویو کمی بیش از ۳۲۵ مایل است.

برای اسرائیل حمله به رآکتور هسته‌ای ترکیه ممکن است از نظر نظامی آسان‌تر از عملیات عراق باشد. برخلاف ترکیه، اسرائیل جنگنده‌های اف-۳۵ دارد و نیازی به عبور از کشورهای واسطه برای حمله به داخل ترکیه ندارد. اف-۱۶‌های ترکیه بسیار ماهرند در حمله به کردهای بی‌سلاح و ارامنه، اما پاکسازی‌های اردوغان از خلبان‌ها، نیروی هوایی ترکیه را به یک شبح از خود تبدیل کرده است. ترکیه ممکن است سیستم‌های ضدهوایی داشته باشد، اما این سیستم‌ها ممکن است بهتر از آن‌هایی نباشند که ایران به آن‌ها متکی است.

اما از نظر دیپلماتیک، عواقب حمله به ترکیه بسیار عمیق خواهد بود، به‌ویژه با توجه به مفاد دفاع جمعی ناتو. اگر اسرائیل (یا هر کشور دیگری) به‌طور مخفیانه به سایت آکویو حمله کند و مسئولیت آن را نپذیرد، ممکن است بتوان این نگرانی‌ها را دور زد. پس از مطرح کردن بسیاری از نظریه‌های توطئه و ارائه پرونده‌های پر از اطلاعات نادرست به متحدان، کلام ترکیه دیگر ارزشی ندارد.

اسرائیل ممکن است جسورترین بازیگر باشد، اما تنها کشوری نیست که نخواهد در جهان در کنار ترکیه هسته‌ای زندگی کند. سایر کشورهای ناتو، از جمله ایالات متحده، نیز دلایل زیادی برای نگرانی از برنامه هسته‌ای ترکیه دارند. بسیاری از کشورهای ناتو — به ویژه سوئد و فنلاند — دلایل زیادی دارند تا ترکیه را به شدت محکوم کنند. ممکن است اسرائیل مظنون اصلی باشد، اما در عصر پهپادها و فناوری پنهان، دیپلمات‌ها بدون شواهد قطعی مبنی بر مسئولیت‌پذیری، از واکنش خودداری خواهند کرد.

علاوه بر این، روش‌های دیگری برای غیرفعال کردن رآکتور هسته‌ای ترکیه وجود دارد. ویروس استاکس‌نت برنامه هسته‌ای ایران را سال‌ها عقب انداخت؛ ترکیه نیز از حملات سایبری در امان نیست. حتی اگر اسرائیل مسئول وارد کردن ویروسی به نرم‌افزار هسته‌ای ترکیه باشد، روشن نیست که ناتو این اقدام را دلیلی برای واکنش تلقی کند.

البته ترکیه با خشم واکنش نشان خواهد داد. اگر حمله به ترکیه چه تحت پوشش ناتو باشد و چه نباشد، دیگر در سایه این ائتلاف قرار ندارد، ممکن است این امر کافی باشد تا اردوغان بی‌ثبات را وادار به خروج از ائتلاف کند و در واقع دو هدف را با یک تیر بزند.

ترکیه ممکن است تصور داشته باشد که نیروگاه آکویو در سال ۲۰۲۵ فعال خواهد شد، اما در واقعیت، ممکن است این همان سالی باشد که چراغ‌های این سایت هسته‌ای برای همیشه خاموش شود.

پایان/