جریان نقد آزاد یکی از مهم‌ترین ابزارهای سنجش جریان نقدی است، زیرا شامل تمام عواملی است که به تغییرات در جریان نقدی کمک می‌کند. بنابراین، این ابزار شاخص و سنجه اصلی از سلامت مالی یک شرکت است.

جریان نقد آزاد (Free Cash Flow) یک معیار از توانایی شرکت برای تولید جریان نقد از فعالیت‌های خود پس از کسر سرمایه‌گذاری‌های سرمایه‌ای است. این معیار مهم برای سرمایه‌گذاران بینشی را درباره سلامت مالی، وضعیت مالی، نقدینگی و توانایی تولید وجه نقد اضافی شرکت می‌دهد که بسیار ارزشمند است.

همچنین سرمایه‌گذاران از جریان نقد آزاد برای محاسبه مقدار جریان نقدی که ممکن است برای توزیع به عنوان سود نقدی تقسیمی سهام در دسترسشان قرار بگیرد استفاده می‌کنند.

فرمول محاسبه جریان نقد آزاد و تفسیر آن

همانطور که می‌دانیم جریان نقد آزاد (FCF)یک معیار اندازه‌گیری توانایی یک شرکت برای تولید وجه نقد از فعالیت‌های خود پس از کسر هزینه‌های سرمایه‌ای آن است.

فرمول محاسبه جریان نقد آزاد به صورت زیر است:

فرمول-جریان-نقد-آزاد-FCF

بخش جریان نقد عملیاتی در فرمول فوق به صورت زیر محاسبه می‌شود:

محاسبه تاریخچه قسطی + استهلاک + سود خالص = جریان نقد عملیاتی

جریان نقد آزاد همچنین با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

هزینه‌های سرمایه – استهلاک و خسارت + سود خالص = جریان نقد آزاد

۱- سود خالص شرکت پس از مالیات است.

۲- استهلاک و خسارت، هزینه‌هایی غیر نقد هستند که از سود خالص کسر می‌شوند تا مقدار دقیق‌تری از جریان نقد را ارائه دهند.

۳- هزینه‌های سرمایه‌ای مقدار وجه نقدی است که شرکت برای دارایی‌های جدید، مانند دارایی‌های ثابت و تجهیزات هزینه می‌کند.

در جدول‌های زیر تعداد دیگری از فرمول‌های محاسبه جریان نقد آزاد به همراه مولفه‌ها و صورت مالی که در آن قرار دارند ارائه شده است:

انواع نسبت‌های جریان نقد آزاد

جریان نقد آزاد، به‌عنوان یکی از اصول بنیادی اقتصادی، در جامعه‌های مدرن و توسعه‌یافته برای شرکت‌ها مورد توجه است. این جریان به معنای تسهیل و تسریع فرایند جریان و تبادل نقدینگی در اقتصاد است. با وجود تنوع زیادی که در انواع جریان نقد آزاد وجود دارد، مفهوم اصلی آن بیانگر حرکت آزاد نقدینگی بین افراد، شرکت‌ها و سایر آحاد اقتصادی است.

به علت تنوع بسیار زیاد انواع نسبت‌های جریان نقد آزاد به توضیح مختصر دو نسبت می‌پردازیم:

جریان نقد آزاد اهرمی (LFCF)

جریان نقدی آزاد اهرمی (LFCF) یک نسبت مالی است که به نقدینگی و توانایی یک شرکت یا سازمان برای پرداخت بدهی‌ها و تأمین نیازهای مالی خود اشاره دارد. اهرم به معنای استفاده از بدهی یا سرمایه اضافی است و لفظ «آزاد» نشان‌دهنده نیازمندی به منابع مالی بدون نیاز به گرفتن وام است.

این شاخص به میزان جریان نقد آزادی اشاره دارد که یک شرکت می‌تواند برای سرمایه‌گذاری‌های آتی خود استفاده کند. به عبارت دیگر، LFCF نشان می‌دهد که چقدر از جریان نقدی تولید شده توسط شرکت، بعد از پرداخت هزینه‌های مورد نیاز برای نگهداری و تعمیرات ماشین‌آلات و تجهیزات، به‌عنوان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های آینده می‌تواند استفاده شود.

برای محاسبه جریان نقدی آزاد اهرمی، ابتدا درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌گذاری را در نظر می‌گیریم. سپس جریان نقدی خالص را بدست می‌آوریم و به مجموع بدهی‌های جاری شرکت اضافه می‌کنیم. سپس بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری کسر می‌شود. نتیجه نشان دهنده توانایی شرکت در تأمین نیازهای مالی خود و پرداخت بدهی‌ها است.

جریان نقد آزاد بدون اهرم (UFCF)

جریان نقد آزاد بدون اهرم (UFCF) یکی دیگر از شاخص‌های مهم در تجزیه‌وتحلیل وضعیت مالی یک شرکت است. این شاخص به جریان نقد آزاد یک شرکت اشاره دارد که برای سرمایه‌گذاری‌های آینده موجود است و می‌تواند استفاده کند، با این تفاوت که در محاسبه آن از هزینه‌های پرداخت شده به عنوان اهرم شامل سود و سپرده‌های بانکی صرف نظر می‌شود.

همچنین این مفهوم به توانایی شرکت یا سازمان برای تأمین نیازهای مالی خود و پرداخت بدهی‌ها بدون استفاده از بدهی یا سرمایه اضافی اشاره دارد. در واقع، UFCF نشان می‌دهد که آیا یک شرکت قادر است از منابع داخلی خود جریان نقدی تأمین کند و با آن به پرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های لازم بپردازد؟

برای محاسبه جریان نقدی آزاد بدون اهرم، ابتدا جریان نقدی خالص را بدست می‌آوریم. سپس از این مبلغ، سرمایه‌گذاری‌های ثابت و سرمایه‌گذاری‌های روزانه شرکت را کسر می‌کنیم. نتیجه به‌عنوان جریان نقدی آزاد بدون اهرم استفاده می شود.

مقایسه جریان نقد آزاد اهرمی و بدون اهرم

مقایسه جریان نقدی آزاد اهرمی و بدون اهرم می‌تواند به تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌های آتی شرکت کمک کند. اگر UFCF بیشتر از LFCF باشد، به این معنی است که شرکت بدون استفاده از اهرم، برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های آینده خود دارای منابع نقد بیشتری است. اما اگر LFCF بیشتر از UFCF باشد، به این معنی است که شرکت برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های آینده خود باید به دنبال منابع نقد بیشتر بگردد.

انواع دیگر جریان نقد آزاد

کاربردهای جریان نقد آزاد

جریان نقد آزاد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین معیارهای مالی، کاربردهای مختلفی در حوزه‌های مالی، سرمایه‌گذاری و اقتصادی دارد. چند نمونه از کاربردهای جریان نقد آزاد را در ادامه بررسی می‌کنیم:

ارزیابی سلامت مالی شرکت

جریان نقد آزاد معیاری است که نشان می‌دهد شرکت با چه میزان نقدینگی قادر به تأمین نیازهای عملیاتی خود، پرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های لازم است. با ارزیابی جریان نقد آزاد، می‌توان به سرعت و به طور دقیق مشاهده کرد که آیا شرکت از نظر مالی پایدار است یا نیاز به تدابیری برای بهبود جریان نقد دارد.

برنامه‌ریزی مالی

با تحلیل جریان نقد آزاد در طول زمان، می‌توان برنامه‌ریزی مالی دقیق‌تری انجام داد. این تحلیل به پیش‌بینی نیازهای مالی شرکت کمک کرده و تصمیمات مناسبی را برای مدیریت نقدینگی و سرمایه‌گذاری‌های آینده اتخاذ کند.

انتخاب پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری

با توجه به جریان نقد آزاد، می‌توان تصمیم‌گیری درباره انتخاب و اولویت‌بندی پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های موردنیاز را انجام داد. شرکت‌ها می‌توانند با تمرکز بر پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی که باعث بهبود جریان نقد می‌شوند، پایداری مالی خود را تقویت کنند.

بررسی ساختار سرمایه

با استفاده از جریان نقد آزاد، می‌توان به تحلیل ساختار سرمایه شرکت پرداخت و ارزیابی کرد که بدهی و سایر منابع مالی در تامین جریان نقد آزاد و پایداری شرکت چه نقشی دارند. این بررسی می‌تواند در اتخاذ تصمیم‌های مربوط به بازتنظیم ساختار سرمایه و تأمین منابع مالی موثر باشد.

مدیریت ریسک مالی

با تحلیل و پیش‌بینی جریان نقد آزاد، می‌توان ریسک‌های مالی محتمل را شناسایی کرد و برای کاهش تأثیرات آن‌ها بر جریان نقد آزاد تدابیر لازم را اتخاذ کرد.

مقایسه شرکت‌ها

شرکت‌هایی که جریان نقد آزاد قوی‌تری دارند، معمولاً جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنند.

سرمایه‌گذاری مجدد در کسب‌وکار

این ممکن است شامل سرمایه‌گذاری در محصولات یا خدمات جدید، توسعه بازار یا تصاحب شرکت‌های دیگر باشد. سرمایه‌گذاری مجدد در کسب‌وکار می‌تواند به شرکت‌ها در رشد و ایجاد ارزش برای سهامداران کمک کند.

تملیک شرکت‌های دیگر و تجزیه‌وتحلیل شرکت هدف

جریان نقد آزاد همچنین می‌تواند برای انجام معاملات اکتسابی استفاده شود. این مورد شامل خرید شرکت‌های دیگر است که می‌تواند یک راه برای رشد و گسترش عملیات شرکت باشد. همچنین جریان نقد آزاد برای ارزیابی تجزیه‌وتحلیل توانایی تولید وجه نقد شرکت هدف یک معیار مناسب است.

تجزیه‌وتحلیل توسعه منابع انسانی

وقتی شرکت‌ها در نظر دارند کارکنان جدیدی را استخدام کنند، باید هزینه استخدام و مزایایی که کارمند جدید به شرکت می‌آورد را ارزیابی کنند. جریان نقد آزاد می‌تواند برای برآورد هزینه استخدام و مزایایی که کارمند جدید به شرکت می‌آورد، استفاده شود.

سایر کاربردهای جریان نقد آزاد

تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری، پرداخت سود سهام، پرداخت بدهی‌ها، انجام سرمایه‌گذاری‌های جدید، خرید سهام، انجام عملیات ادغام و استخدام، پرداخت مالیات، تسویه‌حساب با تامین‌کنندگان، پرداخت هزینه‌های تحقیق و توسعه، پرداخت هزینه‌های نگهداری و تعمیرات، تقسیم‌بندی بین سرمایه‌گذاران، ارزیابی ریسک، پرداخت بیمه، پرداخت حقوق و دستمزد، انجام عملیات خرید و فروش، پرداخت هزینه‌های حمل و نقل، پرداخت هزینه‌های تبلیغاتی، پرداخت سود سهام، بازخرید سهام، پرداخت سود اوراق قرضه، تسهیل تسویه حساب با مشتریان، خرید دارایی‌های جدید، پرداخت هزینه‌های وام‌ها، پرداخت سود وام‌ها، خرید دارایی‌های دیگر.

در کل، جریان نقد آزاد یک معیار ارزشمند است که برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود. این معیار توانایی شرکت در تولید جریان نقد از فعالیت‌های خود را ارزیابی می‌کند و می‌تواند برای ارزیابی شرکت‌ها، تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری و تجزیه‌وتحلیل تملیک شرکت‌های دیگر استفاده شود.

اهمیت جریان نقد آزاد برای سرمایه‌گذاران

این معیار برای سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی دارد زیرا بینشی درباره سلامت مالی شرکت، وجه نقد در دسترس، توانایی در تولید جریان نقد اضافی، توانایی انجام تعهدات کوتاه‌مدت شرکت و پتانسیل رشد سود در آینده را ارائه می‌دهد.

اهمیت جریان نقد آزاد برای مدیریت بدهی

بدهی می‌تواند جریان نقد آزاد را کاهش دهد، اما همچنین می‌تواند یک راه برای تامین سرمایه‌گذاری در زمان رشد باشد. راه‌های رایج برای استفاده از جریان نقد آزاد برای مدیریت بدهی عبارتند از:

بازپرداخت بدهی

این کار می‌تواند به کاهش هزینه‌های بهره شرکت و بهبود وضعیت مالی شرکت کمک کند.

تجدید ساختار بدهی

این کار شامل تمدید تاریخ سررسید بدهی یا اخذ وام جدید با نرخ بهره کمتر است.

پرداخت سود سهام

شرکت‌ها همچنین می‌توانند از جریان نقد آزاد برای پرداخت سود سهام به سهامداران استفاده کنند. سود سهام می‌تواند جریان نقدی آزاد را کاهش دهد، اما این کار می‌تواند به جذب و نگه‌داشت سرمایه‌گذاران کمک کند و برای سهامداران منبع درآمدی باشد.

کاربرد جریان نقد آزاد برای ارزیابی شرکت و تصمیمات سرمایه‌گذاری

جریان نقد آزاد می‌تواند به چندین روش برای ارزیابی شرکت‌ها و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری استفاده شود. کاربردهای جریان نقد آزاد در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری شامل موارد زیر است:

۱- معیاری ارزشمند است، اما تنها معیاری نیست که برای ارزیابی شرکت‌ها باید استفاده شود. سایر معیارهای مالی مانند درآمد هر سهم (EPS)، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و بازدهی حقوق صاحبان سهام (ROE) نیز باید بررسی شوند.
۲- یک معیار تاریخی است، اما مهم پیش‌بینی آن در آینده است. این کار به شما در تخمین ارزش ذاتی یک شرکت و تصمیم‌گیری بهتر درباره سرمایه‌گذاری کمک می‌کند.
۳- یک اندازه نسبی است، بنابراین مهم است جریان نقد آزاد (FCF) را با سایر شرکت‌ها در همان صنعت مقایسه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا تشخیص دهید آیا یک شرکت ارزش منصفانه دارد یا بیش‌ارزش‌گذاری شده است.
۴- شرکت‌هایی که جریان نقد آزاد مثبت دارند، می‌توانند از این جریان نقد برای سرمایه‌گذاری در فرصت‌های رشد جدید، مانند تحقیق و توسعه، محصولات جدید یا تصاحب شرکت‌ها استفاده کنند.
۵- برای ارزیابی شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند از جریان نقد آزاد برای مقایسه شرکت‌های مختلف و تعیین شرکت‌هایی که بیشترین جریان نقد را تولید می‌کنند برای تعیین اینکه آیا سرمایه‌گذاری خوبی است یا خیر استفاده کنند.
۶- برای مدیریت یک شرکت، مدیران می‌توانند از جریان نقد آزاد برای اتخاذ تصمیمات درباره تخصیص منابع شرکت استفاده کنند.
۷- از جریان نقد آزاد برای ارزش‌سنجی شرکت‌ها با استفاده از مدل جریان نقدی تنزیل شده (DCF) می‌توان استفاده کرد. مدل DCF یک روش ارزیابی است که از جریان نقد آزاد برای تخمین ارزش ذاتی یک شرکت استفاده می‌کند. این مدل فرض می‌کند که ارزش یک شرکت برابر با ارزش حال جریان نقد آتی آن شرکت است.

مدل DCF می‌تواند برای ارزیابی شرکت‌ها در هر صنعتی استفاده شود. با این حال، اغلب برای ارزیابی شرکت‌هایی که جریان نقد آزاد قابل توجهی تولید می‌کنند، استفاده می‌شود.

نسبت‌های جریان نقد آزاد
نسبت قیمت به جریان نقدی آزاد

نسبت قیمت به جریان نقدی آزاد (P/FCF) یک معیار ارزش‌سنجی است که قیمت سهم یک شرکت را با جریان نقدی آن مقایسه می‌کند. نسبت کمتر (P/FCF) نشان‌دهنده کم‌قیمت بودن یک شرکت است، در حالی که نسبت بیشتر (P/FCF) نشان‌دهنده بیش‌قیمت بودن یک شرکت است.

نسبت ارزش کل به جریان نقد آزاد

یک معیار مهم در تحلیل مالی است که نشان می‌دهد ارزش یک شرکت چند برابر جریان نقد آزاد آن است. این نسبت (EV/FCF) به صورت زیر محاسبه می‌شود:

نسبت ارزش کل به جریان نقد آزاد = ارزش شرکت / جریان نقد آزاد

با محاسبه و بررسی این نسبت، می‌توان به اطلاعاتی درباره قیمت نسبی شرکت و نسبت آن با جریان نقد آزاد دست یافت. اگر این نسبت کمتر از یک باشد، به این معنی است که ارزش شرکت کمتر از جریان نقد آزاد آن است و شاید سهام شرکت کم‌ارزش‌گذاری شده است. در صورتی که این نسبت بیشتر از یک باشد، به این معنی است که ارزش شرکت بیشتر از جریان نقد آزاد آن است و سهام شرکت بیش‌ارزش‌گذاری شده است.

نکته مهم

عامل کلیدی جریان نقد آزاد: نرخ رشد پایدار

نرخ رشد پایدار، معیاری است که یک شرکت با بیشترین نرخ می‌تواند بدون افزایش بدهی یا صدور سهام جدید و جذب سرمایه خارجی رشد کند. نرخ رشد پایدار با استفاده از جریان نقد آزاد و هزینه‌های سرمایه‌گذاری یک شرکت محاسبه می‌شود. این نرخ تعیین می‌کند شرکت چه مقدار جریان نقد آزاد در آینده تولید خواهد کرد.

ارزیابی گردش جریان نقد آزاد

۱- روند جریان نقد آزاد: شرکتی که به طور مداوم جریان نقد آزاد مثبت تولید کرده است، احتمالا سالم‌تر از شرکتی است که تاریخچه جریان نقد آزاد آن نامنظم بوده است.
۲- مقایسه جریان نقد آزاد با سایر معیارها: باید جریان نقد آزاد را با معیارهای دیگری مانند نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، بازده سرمایه، میزان سود و نسبت قدرت سرمایه (CIR) مقایسه کرد. این به شما کمک می‌کند تا تصویر کامل‌تری از وضعیت مالی یک شرکت به دست آورید.
۳- کیفیت جریان نقد آزاد: همیشه تمام جریان نقد آزاد به یک اندازه و به یک شکل تولید نمی‌شود. برخی شرکت‌ها با فروش دارایی‌ها یا بدهی برای تأمین مالی، جریان نقد آزاد به دست می‌آورند. این شرکت‌ها در بلندمدت ممکن است ناپایدار باشند.

نکته مهم: مشکل دیگر این است که جریان نقد آزاد ممکن است توسط نرخ رشد یک کسب‌وکار تغییر کند.

اگر فروش آن کاهش یابد، احتمالاً قادر خواهد بود برخی از حساب‌های دریافتنی را به وجه نقد تبدیل کند. این کار جریان نقد آزاد را افزایش می‌دهد. به‌علاوه، افزایش فروش نیاز به سرمایه‌گذاری اضافی در سرمایه در گردش دارد که جریان نقد آزاد را کاهش می‌دهد.

بنابراین، برای ارزیابی اینکه چه مقدار از جریان نقد آزاد خوب یا بد است، باید از روند کلی عملکرد شرکت و تصمیمات مدیریتی آگاه باشید.

منبع: کلینیک اقتصاد

پایان/