به گزارش تحریریه، رئیس‌جمهور ایالات متحده که به‌نظر می‌رسد بالاخره پاسخ ایران به نامه‌ی شخصی‌اش را دریافت کرده، در تازه‌ترین اظهاراتش به خبرنگاران گفته است که به‌گمان او «ایران خواهان مذاکره مستقیم است»؛ ادعایی که از سوی مقامات ایران تا این لحظه بی‌پاسخ مانده است. این موضع جدید، که در امتداد کلنجارهای لفظی دو هفته اخیر میان مقامات آمریکایی و ایرانی مطرح شده، بیش از آن‌که بازتابی از واقعیت‌های صحنه سیاست باشد، تمایل شخصی ترامپ را به تصویر می‌کشد؛ میلی به جهت‌دهی به دیپلماسی با همان سبکی که او در حوزه املاک و مستغلات می‌پسندد: ساده‌سازی، نمایش‌سازی و حذف واسطه‌ها.
ترامپ در این موضع تازه گفته است که مذاکره مستقیم «سریع‌تر انجام می‌شود و شما طرف مقابل را خیلی بهتر از این می‌فهمید که بخواهید از طریق واسطه‌ها مذاکره کنید.» این همان نگاهی است که او در دوران نخست ریاست‌جمهوری‌اش، در تعامل با کره شمالی هم به‌کار گرفت. او طی ۱۶ ماه، ۲۷ نامه با کیم جونگ‌اون رد و بدل کرد؛ اما نتیجه آن چیزی نبود جز یک آلبوم عکس پر زرق‌وبرق که تحلیل‌گران آمریکایی نامش را گذاشتند: «دیپلماسی عکس یادگاری» (Photo-op diplomacy).
اکنون روشن شده که همان ترامپِ عاشق دوربین و هیاهو، با وساطت امانوئل ماکرون، برای برگزاری یک کنفرانس ویدئویی با حسن روحانی رئیس‌جمهور وقت ایران نیز تا آستانه اجرا پیش رفته بود. تمام مقدمات چیده شده بود، اما روحانی، به دلایلی که برای هیچ تحلیل‌گری پنهان نیست، از حضور در این شوی مجازی خودداری کرد.
با این حال ترامپ بار دیگر، برای چندمین بار در هفته‌های اخیر، در مورد ایران صحبت کرده است. او که چند روز پس از دریافت پاسخ ایران به نامه‌اش، روبه‌روی خبرنگاران ایستاد، دوباره گفت: «فکر می‌کنم ایران مذاکرات مستقیم می‌خواهد»؛ بی آن‌که توضیح دهد این نتیجه‌گیری بر چه اساسی انجام شده است. فقط تأکید کرد که خودش هم «مذاکرات مستقیم را ترجیح می‌دهد» و افزود: «آنها می‌خواستند از میانجی استفاده کنند. فکر نمی‌کنم دیگر ضرورتاً این‌طور باشد. به نظرم بهتر است مذاکرات مستقیم داشته باشیم. سریع‌تر انجام می‌شود و شما طرف مقابل را خیلی بهتر از این می‌فهمید که بخواهید از طریق واسطه‌ها مذاکره کنید.»
بر اساس گزارش بی‌بی‌سی، یکی از خبرنگاران از ترامپ خواست توضیح دهد که چرا چنین برداشتی از موضع ایران دارد و پرسید: «گفتید که آنها دیگر نمی‌خواهند مذاکره غیرمستقیم کنند، آیا نامه دیگری داده‌اند؟ اماراتی‌ها به شما اطلاع داده‌اند؟» ترامپ پاسخ داد: «بله. این را می‌دانم. فکر می‌کنم می‌خواهند مذاکرات مستقیم داشته باشیم.» وقتی خبرنگاران مجدداً از او خواستند جزئیاتی درباره پاسخ ایران ارائه دهد، گفت: «نامه‌ها را فراموش کنید. فکر می‌کنم مذاکره مستقیم می‌خواهند.»
در ادامه، رئیس‌جمهور آمریکا برای چندمین بار در هفته‌های اخیر جمله‌ی مورد علاقه‌اش درباره ایران را تکرار کرد: «به نظرم آنها نگران هستند، احساس می‌کنند آسیب‌پذیر هستند»؛ البته این بار مدعی شد: «من نمی‌خواهم چنین احساسی داشته باشند.»
این در حالی است که همین ترامپ، طی هفته‌های اخیر، چندین‌بار ایران را به اقدام نظامی تهدید کرده است. او در اواسط اسفند ۱۴۰۳ با نگارش نامه‌ای خطاب به رهبری جمهوری اسلامی ایران، کشور را میان دو گزینه‌ی «مذاکره» یا «بمباران» قرار داده بود. ترامپ در گفت‌وگو با شبکه «ان‌بی‌سی نیوز» آمریکا صراحتاً اعلام کرد: «اگر با ایران به توافق نرسیم و ضمانتی برای عدم ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران دریافت نکنیم، این کشور بمباران خواهد شد؛ به شیوه‌ای بی‌سابقه.»
تهدیدی که چند بار دیگر نیز با بیانی متفاوت تکرار شد و طبیعتاً با واکنش تند مقامات ایرانی مواجه گردید. امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل، روز ۱۱ فروردین (۳۱ مارس) در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل متحد، این تهدید را «خصمانه» خواند و هشدار داد که جمهوری اسلامی ایران به هرگونه حمله‌ای «سریعاً و قاطعانه» پاسخ خواهد داد.
وزارت امور خارجه ایران نیز با احضار سرپرست سفارت سوئیس، به‌عنوان حافظ منافع آمریکا در تهران، یادداشت رسمی هشدار ایران «در قبال هرگونه شرارت» را تسلیم کرد و بر تصمیم قاطع کشور برای «واکنش فوری و محکم به هرگونه تهدید» تأکید نمود.
در همین زمینه، علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب، در گفت‌وگویی تلویزیونی موضع متفاوتی گرفت و اعلام کرد: «کار نظامی با ایران بدون تبعات نخواهد بود» و خطاب به مقامات آمریکایی هشدار داد: «اگر روزی تصمیم گرفتید ایران را بمباران کنید چه از جانب خودتان و چه با واسطه اسرائیل بدانید که ایران نیز تصمیم خود را به‌گونه‌ای دیگر خواهد گرفت.» لاریجانی تأکید کرد که اگر حمله‌ای تحت بهانه هسته‌ای صورت گیرد، «مردم فشار می‌آورند» و «ساخت بمب اتمی، توجیه ثانویه پیدا می‌کند.»
در ادامه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، در یادداشتی در شبکه اجتماعی «ایکس» تصریح کرد که «برای حل مناقشه میان ایران و آمریکا درباره برنامه هسته‌ای، اصولاً چیزی به نام گزینه نظامی وجود ندارد، چه برسد به راه‌حل نظامی.» او خطاب به ترامپ نوشت: «شما ممکن است از توافق اتمی ایران در سال ۲۰۱۵ ناخشنود باشید، اما برجام ضامن تعهد اصولی ایران است که همچنان پابرجاست. حتی آمریکا نیز با وجود خروج از این توافق، از مزایای آن بهره‌مند شده است.»
عراقچی بار دیگر موضع رسمی جمهوری اسلامی را تکرار کرد که «هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی» به‌دنبال «تولید یا دستیابی به سلاح هسته‌ای» نبوده و نخواهد بود. این موضع اما واکنشی غیرمنتظره در پی داشت: استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، در پاسخ به سخن عراقچی در توئیتی نوشت: «عالی (Great)».
هرچند او توئیت را اندکی بعد حذف کرد، اما همین واکنش نشان داد که درون تیم ترامپ، بیرون از ساختارهای رسمی سیاست خارجی آمریکا و در سایه چهره‌هایی چون مارکو روبیو و مایک والتز، تضادهایی عیان وجود دارد. ویتکاف که در اوایل فروردین نیز گفته بود: «پیام ما به ایران این است که بیایید مذاکره کنیم» و افزوده بود «ما نیازی نداریم که همه‌چیز را از طریق نظامی حل کنیم»، اگرچه از رویکرد نرم‌تری حرف می‌زد، اما در تهران تردیدهای جدی درباره میزان نفوذ او در ساختار سخت‌جان سیاست خارجی آمریکا وجود دارد.
در همین حال، آمریکا کمپینی نظامی با تمام قوا به راه انداخته و ادوات جنگی خود را به جزیره دیگو گارسیا گسیل کرده است. همان‌جایی که در بحران‌های گذشته هم نقطه آغاز تهدیدها بود. سیلویا بولتوک، تحلیلگر، در ۴ آوریل ۲۰۲۵ در وب‌سایت «اسپشیال اوراسیا» نوشت: «حضور نظامی آمریکا را می‌توان تلاشی حساب‌شده برای استفاده از پویایی قدرت دانست؛ گسترش گزینه مذاکرات، هم‌زمان با حفظ یک تهدید معتبر.»
او ادامه داد: «با وجود تنش‌ها، وقوع جنگی تمام‌عیار در آینده نزدیک بعید است. آمریکا نگران پیامدهای اقتصادی بی‌ثباتی منطقه‌ای است و ایران نیز می‌داند که چنین جنگی می‌تواند ثبات داخلی‌اش را به خطر اندازد.»
ترامپ دیشب هم در توییتی، گزارش‌ها درباره آماده‌شدن آمریکا و اسرائیل برای حمله به ایران را «اغراق‌آمیز» توصیف کرد و از آمادگی برای دستیابی به یک «توافق هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی» با ایران سخن گفت. او افزود که در صورت حصول توافق، «جشنی بزرگ» برگزار خواهد کرد؛ جمله‌ای که بیشتر به لحن برگزاری افتتاحیه یک هتل لاکچری در مارالاگو می‌ماند تا مدیریت سیاست خارجی.
در چنین شرایطی، اگر ایران وارد مسیر دیپلماسی شود، می‌تواند افکار عمومی داخلی و خارجی را با خود همراه کند؛ هرچند تردیدی نیست که احتمال رسیدن به یک توافق واقعی، در حداقل ممکن است. ویکتور چا، تحلیلگر آمریکایی، پیش‌تر درباره تجربه ترامپ با کره شمالی گفته بود: «برای ترامپ، یک توافق هدف است تا دهان منتقدان را ببندد. اما همان‌طور که حرفه‌اش در املاک نشان می‌دهد، او غیرقابل‌اعتمادترین شریکی است که می‌توان تصور کرد.»
در نتیجه، در حالی‌که مقام‌های ایرانی تمایلی ندارند به دیپلماسی «نه» بگویند، ترجیح می‌دهند در گام نخست، مسیر مذاکره غیرمستقیم را برگزینند تا افکار عمومی را اقناع کنند که از این مسیر نیز چیزی جز وعده‌های توخالی بیرون نخواهد آمد.
همچنین باید توجه داشت اگر آمریکا بخواهد راه حمله نظامی را که پیش‌تر در برابر دیگران امتحان کرده است، قطعاً پاسخ پیشمان کننده‌ای دریافت خواهد کرد همانگونه که رهبر معظم انقلاب در خطبه‌های عید فطر فرمودند: «همه بدانند مواضع ما همان مواضعی است که بود. دشمنی آمریکا و رژیم صهیونیستی هم همانی است که بود؛ تهدید می‌کنند که شرارت خواهند کرد. ما خیلی اطمینان نداریم و احتمال زیاد نمی‌دهیم که از بیرون شرارتی انجام بگیرد، اما اگر شرارتی انجام بگیرد قطعاً ضربه متقابل محکم خواهند خورد.»
در این راستا هر گونه فشار نظامی از سوی واشنگتن نه تنها ایران را تسلیم نخواهد کرد، بلکه پاسخ آن چنان قوی و حساب‌شده خواهد بود که سیاست‌های آمریکا را در منطقه به چالش خواهد کشید. ایران امروز با قدرت بیشتری از گذشته آماده است تا از امنیت و منافع ملی خود دفاع کند، و این دفاع تنها محدود به مرزهای فیزیکی نخواهد بود، بلکه هر حرکت خصمانه‌ای علیه ایران پاسخ‌های محکم و راهبردی به همراه خواهد داشت.
ترامپ باید بداند که ایران در برابر تهدیدات، نه تنها به عقب‌نشینی نخواهد پرداخت، بلکه به شدت متحدتر و قدرتمندتر خواهد شد. در این بازی جدید، هیچ خطای محاسباتی از سوی واشنگتن جایی نخواهد داشت. ایران دیگر فقط به فکر دفاع نیست، بلکه به دنبال تغییر معادلات و بازیگران این معادلات است.
اگر ترامپ بخواهد به این راه ادامه دهد، باید آماده باشد که عواقب آن نه تنها برای خود او، بلکه برای آمریکا و متحدانش بسیار سنگین و غیرمنتظره خواهد بود. ایران نشان داده است که هر نوع تهدید، تنها راهی برای قوی‌تر شدن است، و این بار حتی گزینه‌های دیپلماسی نیز به آزمون سخت‌تری از هر زمان دیگری خواهند کشید.
آمریکا به‌دنبال عملیات روانی علیه ایران است
ابوالفضل ظهره وند در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به رفتار دوگانه «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا نسبت به جمهوری اسلامی ایران و استفاده از سیاست هویج و چماق، اظهار کرد: آنچه که ما به عنوان تهدیدات و خیالات ایالات متحده آمریکا می‌شنویم، بیشتر یک عملیات روانی است که در حال انجام علیه ایران است.
وی افزود: آمریکایی‌ها از مؤلفه‌های مختلفی برای این منظور استفاده می‌کنند، از جمله جنبه‌های تبلیغاتی مانند این ادعا که ایران پس از واقعه سوریه ضعیف شده یا در حال تولید بمب اتمی است. آنها با اینگونه اقدامات تهدید ایران را معتبرنمایی می‌کنند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در این میان، برخی عوامل داخلی نیز با اهداف آمریکا همسو عمل می‌کنند. از جمله شرایط اقتصادی کنونی که مردم با آن مواجه هستند، بخشی از یک مجموعه است که آمریکا با اتکای به آن سعی دارد مطالبات خود را به ایران تحمیل کند، بدین نحو که ایران باید بین توافق و تهدید حمله انتخاب کند.
وی این پروژه را کاملاً برنامه‌ریزی شده همراه با عملیات روانی قلمداد کرد و گفت: ترامپ به نظر می‌رسد که در یک بازی قمار نشسته است و با استفاده از تاکتیک بلوف و متهم کردن ایران و القای ضعف در حوزه‌های سیاست خارجی و اقتصادی ایران، تلاش می‌کند به اهداف خود برسد که ایران قطعاً از این تاکتیک آگاه است و اجازه نخواهد داد که با آن بازی کنند.
ظهره وند با تاکید بر غیرمعتبر بودن این تهدیدات از نظر جمهوری اسلامی ایران، تصریح کرد: من معتقدم در طول ۴۶ سالی که جمهوری اسلامی ایران با آمریکا در چالش بوده است، اگر آمریکایی‌ها به این نتیجه می‌رسیدند که با یک عملیات نظامی می‌توانند به طور کامل و قطعی به اهداف خود در ایران دست یابند، آنها دست به حمله می‌زدند و بنابراین بنظر می‌رسد به خوبی از واکنش سخت ایران آگاه هستند.
وی ابراز کرد: این یک عملیات و استفاده از ظرفیت نرمی است که آمریکایی‌ها از آن استفاده می‌کنند. ما باید هم در حوزه دیپلماسی رسمی و هم در حوزه دیپلماسی رسانه‌ای به این موضوع آگاه باشیم و اجازه ندهیم که این عملیات روانی و دیپلماسی آنها، با کمک متحدانشان چه در بیرون و چه در داخل، بر افکار عمومی ما تأثیر بگذارد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: ما نباید اجازه دهیم که آنها انفعال را به ما تحمیل کنند، زیرا هدف اصلی آمریکا تحمیل انفعال به جمهوری اسلامی ایران است.
پایان/
نظر شما