به گزارش تحریریه، اندیشکده «شورای آتلانتیک» از سرگیری روابط ایران و عربستان که با میانجیگری چین انجام شد را گشایش فصل جدیدی در روابط دوجانبه پس از تنش‌های عمیق خواند و عنوان کرد یک سال قبل این دو کشور همسایه در خلیج فارس توافق احیای روابط دیپلماتیک کامل و فعال کردن مجدد توافقنامه همکاری امنیتی سال ۲۰۰۱ را امضا کردند. عدم نقش آفرینی ایالات متحده یا اروپا در کنار میانجیگری عراق، عمان و چین این پیشرفت دیپلماتیک را به بار آورد و موجب گردید تا یک اندیشمند علوم سیاسی در امارات از آغاز «دوران پساآمریکای خلیج فارس» سخن بگوید.

طبق این گزارش تا میانه‌های سال ۲۰۲۳ دوکشور روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارتخانه‌های خود را به سرانجام رساندند. احیای این روابط دیپلماتیک قابل توجه بود زیرا دو کشور از سال ۲۰۱۶ تا مارس ۲۰۲۳ روابط خصمانه‌ای داشتند که مجموعه‌ای از محرک‌های داخلی، مذهبی و بحران‌های سیاسی در بحرین، عراق، لبنان، سوریه و یمن پس از بهار عربی ۲۰۱۱ آن را به طور پیوسته بدتر کرده بود.

«جورجیو کافایرو» تحلیلگر این اتاق فکر آمریکایی در گزارش تحلیلی خود آورده است استراتژی «نخست همسایگان» در راهبرد سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی به دنبال کاهش تأثیر فشار غرب بر تهران از طریق بهبود روابط ایران با کشورهای اطراف بوده است. در این چارچوب، ایران بر رفع مسائل با برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی متمرکز شد. این کشور عربی نیز از سال ۲۰۱۶ رویکردی مشابه با ریاض اتخاذ کرد. ابوظبی اما در سال ۲۰۱۹ وارد تعامل دیپلماتیک با ایران شد و در میانه «مقاومت حداکثری» ایران در برابر سیاست فشار حداکثری واشنگتن، به‌ این نتیجه رسید که صلح و امنیت بلندمدت در خلیج فارس مستلزم گفت وگو است. امارات متحده عربی سپس در سال ۲۰۲۲ روابط رسمی خود با ایران را از سر گرفت.

در بخش دیگر این گزارش تصریح شده است که کاهش تنش‌ها با ایران به عربستان سعودی فرصت‌هایی را برای دستیابی به ثبات و امنیت لازم جهت رسیدن به اهداف توسعه داخلی خود داده است. عربستان در چارچوب چشم انداز ۲۰۳۰ به دنبال تنوع اقتصادی و کاهش اتکا به نفت است و به همین دلیل سرمایه گذاری عظیمی را در بخش‌های مختلف غیرنفتی مانند گردشگری، لجستیک، بنادر، سرگرمی، فرهنگ و دفاع تدارک دیده است.

بر اساس این تحلیل، تنها پنج هفته پس از آغاز مجدد روابط، یکی از مدیران سازمان توسعه تجارت ایران نسبت به رسیدن تجارت دوجانبه به یک میلیارد دلار در کوتاه مدت و دو برابر آن در میان مدت از طریق صادرات عربستان و ایران ابراز خوش بینی کرد. تا آوریل ۲۰۲۳، ایران در سه ماه ۱۴ میلیون دلار فولاد به عربستان سعودی صادر کرده است.

این اندیشکده آمریکایی در مورد تاثیر عامل جنگ غزه بر روابط دو طرف نیز عنوان داشت که عمل‌گرایی، ایران و عربستان سعودی را یک سال پیش به از سرگیری روابط دیپلماتیک سوق داد به نحوی که دو کشور گفت‌وگو را تنها راه مناسب برای کاهش تنش‌ها دیدند و دریافتند که تشدید بیشتر خصومت‌ها منافع ملی آن‌ها را تقویت نمی کند.

اندیشکده «شورای آتلانتیک» با بیان اینکه دوطرف با احتیاط به سیاست طرف مقابل می‌نگرند، مدعی شد جنگ پنج ماهه غزه در لبنان، یمن، دریای سرخ و خلیج عدن کل خاورمیانه را در معرض خطر زیادی قرار داده است. با اینحال، منطقه‌ای شدن جنگ، تنش زدایی ایران و عربستان را از مسیر خود خارج نکرده است و نشان داد عمق تنش زدایی تهران و ریاض، بسیار بیشتر از آن چیزی است که برخی تحلیلگران یک سال پیش تصور می‌کردند. حتی جنگ غزه تاحدودی باعث همسویی ایران و عربستان شده و در عین حال دو کشور را به سمت تعامل دیپلماتیک عمیق‌تر سوق داده است.

شورای آتلانتیک در مورد فرصت‌های موجود برای دو طرف نیز آورده است: اگرچه تصور اینکه روابط ایران و عربستان عاری از بی‌اعتمادی شود، غیرممکن است اما دو کشور می‌توانند راه‌هایی را برای همسایگی مسئولانه در پیش بگیرند.

پایان/