در سال‌های اخیر، برخی کشورهای عرب منطقه و متحدین غربی شان بی توجه به قضیه فلسطین بر این باور بودند که عادی سازی روابط اعراب با اسرائیل، بدون توجه به راه حلی برای مناقشه اسرائیل و فلسطین، صلح و رفاه و امنیت منطقه ای را به همراه خواهد داشت و موجب پیشرفت و شکوفایی اقتصادی کشور متبوعشان می شود.

عملیات ۷ اکتبر واهی بودن این باور را عیان ساخت و روشن شد تا زمانی که برای قضیه فلسطین راه حلی اندیشیده نشود، فلسطینیان بازیگران منفعل منطقه نخواهند بود تا دیگران برایشان تصمیم بگیرند یا آنها را نادیده بیانگارند و نمی‌توان آنها را در تعاملات منطقه ای و بین المللی دور زد و آینده منطقه و ثبات آن ارتباطی تنگاتنگ با آرمان فلسطین دارد.

آنها نشان دادند می توانند در بزنگاه های تاریخی، بازی قدرت های جهانی و منطقه ای را بر هم بزنند، به گونه ای که دیدیم در ادامه توافق ابراهیم بین اسرائیل و دولت های عرب و در آستانه توافق اسرائیل و عربستان، در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۳، عربستان سعودی ناگزیر شد مذاکرات عادی‌سازی روابط با اسرائیل را به حالت تعلیق درآورد. تعدادی از کشورهای عربی هم که روابط خود را با اسرائیل عادی کردند یا در آستانه عادی سازی بودند، با عملیات ۷ اکتبر در موقعیت دشواری، به ویژه تحت فشار افکار عمومی مردم خود قرار گرفتند.

بررسی مواضع و وضع هر یک از این کشورها در قبال فلسطین و اسرائیل قبل و بعد از ۷ اکتبر مستقلا شایسته توجه است. از جمله این کشورها، امارات متحده عربی است که به عنوان نخستین کشور حوزه خلیج فارس به عادی سازی روابط خود با اسرائیل از طریق توافقنامه ابراهیم در سال ۲۰۲۰ اقدام کرد. توافقی که بعد از امارات توسط بحرین، سودان و مراکش نیز دنبال شد.

پیش‌فرض واقعی این توافق ها نشان از آن داشت که مساله فلسطین دیگر مانعی برای روابط اسرائیل و اعراب در منطقه نیست و مبین آن بود که کشورهای عربی با چشم پوشی نسبت به حقوق فلسطینیان تحت اشغال اسرائیل از خواست پیشین خود برای تشکیل کشور فلسطین به عنوان پیش شرط عادی‌سازی روابط با اسرائیل چشم پوشی کرده اند.

این توافق به جای محدود کردن اقدامات توسعه طلبانه اسرائیل و شهرک نشین های صهیونیست به نادیده گرفتن بیشتر حقوق فلسطینی ها و جسارت فزاینده تر صهیونیست ها منجر شد.

همچنین امضا کنندگان پیمان ابراهیم از طرف آمریکا مشوق های قابل توجهی دریافت کردند؛ از جمله فروش ۵۰جت جنگنده F-35 به امارات متحده عربی، به رسمیت شناختن الحاق صحرای غربی به مراکش و حذف سودان از فهرست کشورهای تروریستی و اعطای وام ۱.۵میلیارد دلاری به آن. به علاوه، پیمان ابراهیم برای امارات منافع امنیتی و اقتصادی و تکنولوژیک همراه داشت، از جمله ورود ده ها هزار گردشگر اسرائیلی به امارات و استفاده از سیستم های دفاعی ساخت اسرائیل و آمریکا.

از سوی دیگر، برای اسرائیل هم این توافقنامه نه فقط روابط تجاری و دیپلماتیک را با کشورهای عربی امضاکننده - به ویژه کشور ثروتمند نفتی امارات و بحرین به طور چشمگیری گسترش داد، بلکه بر هماهنگی نظامی و اطلاعاتی آنها نیز افزود. علاوه بر این، کشورهای عرب امضاکننده توافقنامه ابراهیم، همچنین مصر و اردن، هماهنگی رسمی نظامی و اشتراک اطلاعاتی را با اسرائیل برقرار کردند.

در ۱۵ژانویه ۲۰۲۱، آمریکا اسرائیل را از فرماندهی اروپایی خود به فرماندهی مرکزی ایالات متحده که خاورمیانه را پوشش می دهد، منتقل کرد و همکاری نظامی و عملیاتی مستقیم تر بین اسرائیل و همسایگان عرب آن را تسهیل و تعمیق بخشید.

گنجاندن اسرائیل در فرماندهی مرکزی، به معنی افزایش قابلیت همکاری میان اسرائیل و کشورهای عربی بود، به این معنی که هرگونه اشتراک اطلاعاتی منجر به حمایت از عملیات میدانی اسرائیل می‌شود.

تداوم پایبندی امارات به توافقنامه ابراهیم به رغم کشتار گسترده فلسطینیان، نشاندهنده حمایت مستمر این کشور از اسرائیل است. امارات در بیانیه اولیه بعد از عملیات ۷ اکتبر از موضع همدردی با اسرائیل اعلام موضع کرد.

ریم الهاشمی، وزیر مشاور امارات در امور همکاری‌های بین‌المللی هم در ۲۵اکتبر در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد، بدون اشاره به جنایت های ۷۵ساله اسرائیل و بستر عملیات طوفان الاقصی، حملات حماس را در ۷اکتبر «حملاتی وحشیانه و شنیع» توصیف کرد و خواستار «آزادی فوری و بدون قید و شرط گروگان‌های اسرائیلی» شد تا خونریزی متوقف شود و همه غیرنظامیان، از رنج بیشتر در امان بمانند.

بر خلاف برخی از کشورهای عربی دارای توافقنامه صلح با اسرائیل، امارات متحده عربی ارتباط خود را با اسرائیل بعد از جنگ اسرائیل علیه غزه قطع نکرد، نه سفیر خود را فرا خواند و نه سفیر اسرائیل را اخراج کرد. این در حالی بود که اردن که از سال ۱۹۹۴ روابط دیپلماتیک با اسرائیل دارد، سفیر خود را در اعتراض به حمله به غزه فراخواند یا بحرین که توافقنامه ابراهیم را در ۲۰۲۰ امضا کرده بود، هم سفیرش را برگرداند و هم سفیر اسرائیل بحرین را ترک کرد و هم روابط اقتصادی خود را متوقف کرد.

موضوع روابط امارات و اسرائیل بعد از ۷اکتبر به حوزه دیپلماتیک و همدردی و اظهارات حمایت آمیز امارات از اسرائیل محدود نماند و جنبه همکاری نظامی هم یافت. به عنوان نمونه، کانال فرانسه ۲۴ با انتشار تصاویری اعلام کرد هواپیماهای جنگی امارات متحده عربی دوشادوش جنگنده های ارتش اسرائیل درحال بمباران نوار غزه هستند.

اقدام دیگر امارات، امضای توافق جدید با اسرائیل برای حفاظت از اسرائیل مقابل تهدید حوثی های یمن بود. در میانه بمباران و کشتار غیرنظامیان در نوار غزه، بر أساس این توافق اعلام شد یک مسیر (پل) زمینی میان دبی و بندر حیفا برای دور زدن تهدیدهای یمن برای بستن دریای سرخ به روی کشتی های مرتبط با اسرائیل ایجاد می شود. شبکه تلویزیونی دولتی اسرائیل i24 هم به نقل از یک مقام اماراتی اعلام کرد که ابوظبی در حال آماده شدن برای رهگیری موشکی از یمن است.

نقش پایگاه الظفره امارات برای جنگنده های آمریکا و اروپا در حمایت از اسرائیل را نیز در تحولات منطقه ای نباید نادیده گرفت. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، دولت بایدن دستور داده است که تعدادی هواپیما در امارات متحده عربی "برای دفاع از اسرائیل و جلوگیری از حملات بیشتر" مستقر شوند.

البته وزارت دفاع امارات ادعای منتشر شده مبنی بر ورود هواپیماهای نظامی آمریکا به پایگاه هوایی الظفره برای حمایت از اسرائیل را تکذیب کرد و ورود هواپیماهای آمریکایی را بر اساس جدول زمانی از پیش تعیین شده در چارچوب همکاری نظامی بین امارات و ایالات متحده آمریکا و بی ارتباط با تحولاتی که در منطقه در حال وقوع است، اعلام کرد.

با این حال، پنتاگون اعلام کرد که برخی از هواپیماهای جت که دولت بایدن برای دفاع از اسرائیل و جلوگیری از حملات بیشتر دستور داده بود، وارد منطقه شده است. مقامات دفاعی هم از استقرار یک اسکادران از هواپیماهای حمله زمینی A-10 مستقر در پایگاه هوایی دیویس-مونتان در آریزونا در پایگاه هوایی الظفره امارات خبر دادند.

گذشته از همکاری های نظامی، مقامات امارات همچنین تصریح کردند که روابط اقتصادی این کشور و اسرائیلی‌ها با وجود جنگ آینده ادامه خواهد داشت و ثانی بن احمد آل زیودی، وزیر امور خارجه امارات در امور بازرگانی خارجی اعلام کرد: «ما اقتصاد و تجارت را با سیاست مخلوط نمی‌کنیم.»

این در حالی است که بر اساس گزارشی از شورای آتلانتیک، مقامات اماراتی در صحبت های خصوصی ابراز امیدواری کرده اند که اسرائیل با موفقیت حماس را از بین ببرد و این کار را به ویژه به سرعت انجام دهد، قبل از اینکه احساسات عمومی اعراب غیرقابل کنترل شود.

هر چند امارات در مقاطعی از جمله عملیات زمینی اسرائیل در غزه را محکوم کرده است، با این حال چنین واکنش هایی در کنار اقدامات عملی پیش گفته در همکاری با اسرائیل را صرفا باید به عنوان نمایشی برای پاسخ به افکار عمومی مردم خود و مردم عرب منطقه در نظر گرفت.

شاید به همین دلیل، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در یکی از نطق های خود بعد از ۷اکتبر، ضمن ستایش از رهبران برخی از کشورهای عربی متحد تل‌آیو، سخنان انتقادی بعضی از این رهبران را به عنوان اقداماتی از ترس موقعیت و جایگاه و نیز آینده نظام هایشان تفسیر کرد. او در یک هیات عالی کنست هم گفت که عربستان سعودی و امارات متحده عربی بودجه بازسازی نوار غزه پس از جنگ علیه حماس را تامین خواهند کرد. او گفته، «اولین قدم در غزه شکست حماس خواهد بود. پس از آن، من معتقدم که امارات متحده عربی و عربستان سعودی از بازسازی نوار غزه حمایت خواهند کرد.»

بعید نیست این اظهارات بخش بین سطور توافق ابراهیم باشد. یکی کشتار و تخریب می کند و دیگری در کنار توسعه روابط اقتصادی و تجاری و هماهنگی نظامی و تبادل اطلاعات امنیتی و اطلاعاتی با اشغالگر، هزینه بازسازی بعدی سرزمین های اشغالی تخریب شده توسط متحد اشغالگر خود را فراهم می کند!

پایان/