به گزارش تحریریه، مطالعات خلیج فارس به نقل از «فرانس پرس» نوشت، اعلام از سرگیری روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان سعودی عموماً برای ثبات منطقه مثبت تلقی می‌شود، اما سؤالات پیچیده‌ای را به‌ویژه در مورد جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران ایجاد می کند.

چرا توافق خبر خوبی است؟
تریتا پارسی، کارشناس موسسه Quincy for Responsible Statecraft، که یک اندیشکده آمریکایی است، توضیح می‌دهد: «توافق برای عادی‌سازی روابط خبر خوبی برای خاورمیانه است، زیرا تنش‌ها بین سعودی‌ها و ایرانی‌ها موتور بی‌ثباتی در منطقه بوده است».

پارسی معتقد است که این توافق ممکن است پیامدهای مثبتی برای لبنان، سوریه، عراق و «شاید مهم‌تر از همه برای یمن» داشته باشد. ایران از نفوذ زیادی در یمن، عراق و لبنان برخوردار است و از دولت سوریه حمایت نظامی و سیاسی می کند.

بنفشه کی نوش، کارشناس موسسه خاورمیانه در واشنگتن، معتقد است که این توافق ممکن است به "بازگرداندن تعادل اساسی سیستم منطقه ای در خاورمیانه، چیزی که همه کشورها آرزوی آن را داشتند" کمک کند.

چین و ایران برندگان واقعی؟
تا اینجای کار این توافق، پیروزی چین را که با رقم زدن توافق، از درهای وسیع وارد عرصه دیپلماسی منطقه شده بود، تثبیت می کند.

دنیس بوچارد، مشاور خاورمیانه در مؤسسه فرانسوی روابط بین‌الملل (Ifri)، توضیح می‌دهد که این توافق نشان‌دهنده «نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه، نه تنها در سطح اقتصادی، بلکه در سطح دیپلماتیک است».

این توافق همچنین یک دستاورد برای ایران است، زیرا از انزوای این کشور که ممکن در نتیجه عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و اسرائیل بوجود بیاید، جلوگیری می کند.

اپوزیسیون اسرائیل پس از اعلام توافق عربستان و ایران از انتقاد از دولت بنیامین نتانیاهو ابایی نکرده و آن را «شکست کامل و خطری برای سیاست خارجی دولت اسرائیل» دانستند.

دولت اسرائیل موفق نشد سعودی را در توافقنامه ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ با همسایگان این پادشاهی، امارات متحده عربی و بحرین منعقد شد، وارد کند. و درگیر کردن ریاض در توافق ابراهیم، امکان ایجاد یک ائتلاف منطقه ای علیه ایران را فراهم می کرد. کشوری که برنامه هسته ای آن تهدیدی مستقیم برای اسرائیل است.

مواضع محتاطانه
آمریکایی ها از توافق ایران و عربستان استقبال کردند، اما تمایل ایران برای مشارکت واقعی در کاهش تنش در منطقه را زیر سوال بردند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی در کاخ سفید، گفت: "خواهیم دید... آیا ایرانی ها به توافق احترام می گذارند یا خیر. این رژیمی نیست که معمولاً به قول خود عمل کند."

به نوبه خود، کاترین کولونا، وزیر امور خارجه فرانسه، به فیصل بن فرحان، همتای سعودی خود اطمینان داد که پاریس از "هر ابتکاری که بتواند به طور ملموس به کاهش تنش ها و تقویت امنیت و ثبات منطقه کمک کند" حمایت می کند. با این حال، همزمان از تهران خواست تا از اقدامات بی ثبات کننده خود دست بردارد.

بنا به گفته محقق بنفشه کی نوش، از آنجایی که به نظر می رسد اعلام عادی سازی یک پیروزی برای ایران است، این کشور در «آزمایش زمان» قرار دارد، زیرا دو طرف باید «چالش های زیادی» را مطرح کنند و بر اختلافات عمیق غلبه کنند.

در حال حاضر هیچ متخصصی نتوانسته است بگوید این همگرایی واقعا تا کجا پیش خواهد رفت.

پس از چندین دهه رقابت و گاهاً رقابت خشونت آمیز، به ویژه در یمن، بر سر رهبری خاورمیانه و جهان اسلام، تصمیم برای بازگشایی سفارت ها تنها اولین گام است، گامی که هنوز باید در صحنه عملی شود.

کاهش تنش در یمن؟
بنفشه کی نوش خاطرنشان می کند که کاهش تنش در یمن پیش شرطی بود که سعودی ها برای دستیابی به توافق دیپلماتیک با تهران مطرح کردند.

ریاض رهبری یک ائتلاف نظامی را بر عهده دارد که از دولت به رسمیت شناخته شده یمن در سطح بین المللی حمایت می کند و تهران را به حمایت از حوثی‌ها که مناطق وسیعی در شمال کشور، به ویژه صنعا را کنترل می کنند، متهم می کند.

با این حال، دنیس بوچارد معتقد است که تأثیر این نزدیکی همچنان باید در یمن ثابت شود، که «مسئله اصلی ایران نیست».

پرونده هسته‌ای
اعلام عادی سازی روابط ریاض و تهران به بلندپروازی‌های هسته ای ایران پایان نمی دهد. بوچارد تاکید می کند که «برجام مرده» و «مذاکرات در شرف از سرگیری نیست».

این دیپلمات سابق خاطرنشان می کند که اکنون ریاض در حالی به تهران نزدیک می شود که "آگاه است که حرکت ایران به سمت انرژی هسته ای به مرحله اجتناب ناپذیری رسیده است." با این حال، این چیزی را در زمینه تغییر نمی دهد. بوچارت معتقد است که «ما در حال حاضر بیش از آنکه در منطق گزینه نظامی باشیم در منطق کاهش تنش هستیم».

پایان/