به گزارش تحریریه، مرکز پژوهش ها و بررسی های راهبردی «الروابط» عراق در گزارش خود درباره تاثیر جنگ اوکراین بر روند رویدادها در خاورمیانه نوشت، جنگ اوکراین پیامدهای بسیاری به دنبال داشته است که افزون بر تاثیرگذاری بر روی دو طرف جنگ، آثار آن در دیگر مناطق هم آشکار شده است. به نظر می رسد منطقه خاورمیانه بیشترین تاثیر را از این جنگ پذیرفته است. دلیل این تاثیر پذیری، شکننده بودن اوضاع امنیتی، سیاسی و اقتصادی شماری از کشورهای منطقه و همچنین پیچیده بودن روابط میان کنشگران مختلف در این منطقه است. 

به نوشته مرکز پژوهش ها و بررسی های راهبردی الروابط، برای درک تاثیر جنگ اوکراین بر روند رویدادها در منطقه خاورمیانه باید چندین مولفه را در نظر گرفت. یکی از این مولفه ها درک حدود نقش روسیه در سراسر منطقه خاورمیانه به ویژه در مناطق بحران زده است. روسیه تلاش می کند خود را در نظام جهانی به عنوان قدرت بزرگی معرفی کند که هژمونی آمریکا و همپیمانان آن را به چالش کشیده است.

این کشور، منطقه خاورمیانه را میدان مناسبی برای قدرتنمایی خود می داند. روسیه تلاش کرده است با کشورهای منطقه خاورمیانه روابط خوبی را برقرار کند. هدف روسیه جذب سرمایه های منطقه و شکست انزوای خود و مقابله با تحریم های بین المللی بوده است. روابط مسکو با کشورهای منطقه خاورمیانه نقش مهمی در روند جنگ و صلح در منطقه خاورمیانه دارد.

یکی دیگر از مسائلی که در این زمینه تاثیر گذار است حدود هماهنگی و اختلاف میان کنشگران منطقه ای و بین المللی در منطقه خاورمیانه است. هماهنگی این کنشگران می تواند زمینه را برای رسیدن به یک راه حل با هدف رفع تنش ها فراهم کند. این در حالی است که اختلافات زمینه را برای تداوم تنش ها و سخت شدن دستیابی به یک راه حل فراهم می کند. به عنوان مثال تفاهم روسیه، ترکیه و ایران در سوریه و نقش مسکو در این زمینه می تواند در احیای مذاکرات هسته ای ایران هم نقش داشته باشد.

جنگ قدرت ها در شورای امنیت

به نوشته این اندیشکده عراقی، شورای امنیت سازمان ملل که یک میدان اختلاف سیاسی میان ۵ عضو دایمی بود، اکنون در نتیجه جنگ روسیه و اوکراین هم ابعاد دیگری به اختلاف این کشورها درباره تنش های خاورمیانه افزوده است. اعضا در نتیجه این جنگ در حال معامله و دستیابی به برخی دستاوردها هستند و در برخی موارد یکدیگر را زیر فشار قرار می دهند. به عنوان مثال پس از تنش ها در اوکراین، آمریکا و همپیمانان اروپایی آن پیش نویس قطعنانه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت برای تمدید مهلت فرستاده سازمان مللل در لیبی را به مدت یک سال تایید کردند. این در حالی است که روسیه با این طرح مخالفت کرد و تنها با تمدید ۳ ماهه ماموریت فرستاده سازمان ملل موافقت کرد. روسیه خواستار آن شده که نماینده ویژه سازمان ملل باید مورد پذیریش همه گروه ها و طیف ها در این کشور آفریقایی باشد.

اختلاف این کشورها درباره سوریه هم کم نیست. بلکه تحولات سوریه هم از تحولات جنگ اوکراین تاثیر می پذیرد. همچنین روسیه و چین با دیگر کشورهای عضو دایم شورای امنیت درباره مساله گذرگاه مرزی برای رساندن کمک ها از کشورهای همسایه به مناطق زیر کنترل مخالفان اختلاف نظر دارند. مسکو در این زمینه با نظام سوریه هماهنگ است. روسیه با سخت کردن مواضع خود درباره مسائل خاورمیانه خواستار اعمال فشار بیشتر به آمریکا و همپیمانان آن است. این موضوع در روند حل تنش ها به ویژه در لیبی سنگ اندازی می کند و باعث نگرانی برای کشورهای اروپایی شده است. 

ترکیه مخل صلح در خاورمیانه

در عرصه نظامی هم جنگ اوکراین پیامدهایی به دنبال داشته است که آشکارترین آن در سوریه دیده می شود. زیرا نیروهایی از سوریه برای کمک به یکی از طرف های جنگ به اوکراین اعزام شده است. در حالی که برخی گزارش ها ادعا می کنند که نظام سوریه و همپیمانان آن نیروهایی را برای کمک به روسیه اعزام کرده اند برخی دیگر از گزارش ها نشان از آن دارد ترکیه به عنوان یک عضو ناتو نیروهایی را از مناطقی که در کنترل مخالفان دمشق  است  برای کمک به نیروهای اوکراین و استفاده از آنها در حملات هوایی به اوکراین اعزام می کند.

افزون بر این، خبرهایی درباره پایان یافتن آتش بس در استان ادلب در شمال غرب سوریه در آینده مطرح می شود. این در حالی است که روسیه و ترکیه در مارس ۲۰۲۰ برای آتش بس در این منطقه به توافق رسیده بودند. پایدار بودن این توافق به مقدار زیادی به روابط مسکو و آنکارا بستگی دارد.

همچنین این نگرانی وجود دارد که ترکیه پهپادهایی را به اوکراین ارسال کند و تنگه های بوسفر و داردانل را در برابر کشتی های روسی ببندد. همچنین این نگرانی وجود دارد که روسیه هم درباره حضور نیروهای این کشور در شمال سوریه موضع سختی را در پیش گیرد. 

مرکز پژوهش ها و بررسی های راهبردی الروابط عراق، در بخش پایانی گزارش خود آورد: می توان گفت که جنگ اوکراین بر دامنه پیچیدگی تنش ها در منطقه خاورمیانه افزوده است. میزان تاثیر این جنگ در آینده منطقه به ادامه درگیری ها میان روسیه و اوکراین و ایجاد تغییرات اساسی در ماهیت نظام بین المللی و منطقه ای بستگی دارد. 

پایان/