به گزارش تحریریه، روزنامه «ایندیپندنت» در تحلیلی در مورد فرمان جدید طالبان در زمینه ممنوعیت کشت خشخاش نوشت، در اوایل ماه جاری، «هیبت الله آخوندزاده» رهبر طالبان، به صورت رسمی کشت خشخاش را در کنار تولید، توزیع و استفاده از سایر مواد مخدر را غیرقانونی اعلام کرد. وی هشدار داد که «اگر کسی از این فرمان تخلف کند، محصول وی به سرعت از بین می‌رود و با فرد متخلف طبق قوانین شرعی رفتار می‌شود».

این اقدام به طور گسترده به عنوان تلاشی برای بازسازی وجهه جهانی پرچمدار طالبان، به رسمیت شناختن بین المللی و کاهش تحریم ها تلقی می شود. البته این ممنوعیت احتمالاً پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی به همراه خواهد داشت.

در ادامه گزارش آمده است سوالات زیادی در مورد تمایل و توانایی طالبان برای اجرای این ممنوعیت جدید وجود دارد. تجربه تاریخی می گوید که باید حرف آنها را قبول کنیم: آخرین باری که طالبان مواد مخدر را در سال ۲۰۰۰ غیرقانونی کرد، کشت خشخاش در یک سال بیش از ۹۰ درصد کاهش یافت.

با اینحال ممنوعیت اخیر طالبان احتمالاً پیامدهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی خواهد داشت. به عنوان مثال، نگرانی هایی در مورد تأثیر اقتصادی بر کشاورزانی که خشخاش می کارند و زنجیره عرضه غیرقانونی گسترده آن وجود دارد. بر اساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، اقتصاد هروئین در افغانستان در سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۸ تا ۲.۷ میلیارد دلار بود که برای کشور فقیری مثل افغانستان مبلغ قابل توجهی به شمار می رود.

این احتمال وجود دارد که برخی از کشاورزان علیرغم ممنوعیت طالبان به کاشت این گیاه ادامه دهند زیرا تریاک یکی از تنها منابع درآمدی قابل اعتماد در کشوری است که به علت ده ها سال جنگ ویران شده است. شاید برخی دیگر هم در انتظار افزایش قیمت ها، تریاک ذخیره کنند.

طبق این تحلیل صنعت مواد مخدر در اقتصاد ملی افغانستان ریشه دوانده است و در مقطعی حجم آن به ۳۲ درصد تولید ناخالص داخلی کشور می رسید. 

جدای از تأثیر مخرب داخلی بالقوه، فروپاشی تجارت هروئین افغانستان ممکن است عصر جدیدی از قاچاق مواد مخدر در اروپا و انگلیس را آغاز کند، در قاره سبز مصرف هروئین افغانستان بیشتر از دیگر مواد است. تا به امروز، کشورهای اروپایی تا حد زیادی از ویرانی ناشی از تکثیر فنتانیل و سایر مواد مخدر مصنوعی در ایالات متحده در امان مانده اند. بر اساس گزارش مرکز نظارت بر مواد مخدر و اعتیاد به مواد مخدر، اروپا و انگلیس در چند سال گذشته به طور میانگین چند صد مورد مرگ ناشی از مصرف بیش از حد فنتانیل را نشان داده اند - این رقم ناچیز نیست، اما با مرگ ده ها هزار نفری که هر سال در ایالات متحده می میرند بسیار متفاوت است.

هیچ کس دقیقاً نمی داند که چرا فنتانیل در اروپا و انگلیس ریشه دوانده است. برخی اعتقاد دارند که عرضه فراوان هروئین با خلوص بالا از افغانستان نیاز به تقلب یا مصرف مواد افیونی مصنوعی قوی را کاهش داده است.

برخی دیگر هم به استفاده محافظه‌کارانه‌تر اروپا و انگلیس از داروهای مسکن با داشتن نسخه اشاره کرده‌اند. به هر دلیلی، غیرقانونی ساختن تولید هروئین در افغانستان ممکن است باعث هجوم مواد افیونی مصنوعی شود و همین امر مقامات اروپا و انگلیس را نگران کرده است.

هیچ تضمینی وجود ندارد که فنتانیل مانند ایالات متحده بر تجارت مواد مخدر در اروپا و انگلیس تسلط یابد. بازارهای منطقه ای مواد مخدر بطور قابل ملاحظه ای تفکیک شده است. یک روند جدید در یک مکان همیشه در مکان دیگر دنبال نمی شود. اپیدمی کراک از دهه ۱۹۸۰ در اروپا به همان شکلی که در ایالات متحده رخ داد، در اروپا رخ نداد، و اروپا همچنین شاهد ورود متامفتامین نبود.

همچنین این امکان وجود دارد که سازمان های قاچاق مواد مخدر، هروئین را از سایر کشورهای منبع مانند کلمبیا، مکزیک یا میانمار وارد کنند تا خلاء ناشی از کاهش هروئین افغانستان را پر نمایند. شاید هم مقام های اروپایی و بریتانیایی راهی را برای جلوگیری از انتشار گسترده فنتانیل در قاره سبز پیدا کنند.

همه این مسائل ممکن است رخ بدهد اما از ویژگی‌های منحصربه‌فرد فنتانیل - ساخت آسان‌تر، پنهان‌کردن آن راحت‌تر، ارزان‌تر و تاثیر قوی‌تر از داروهای سنتی است. همه این امتیازها این ماده صنعتی را به گزینه خوبی برای برهم زدن بازار هروئین در اروپا تبدیل کرده است.

پیش‌بینی دقیق آینده در این مرحله دشوار است، اما با توجه به اینکه فنتانیل به شدت مخرب می تواند باشد، مقام های مهم در اروپا و  انگلیس خود را برای اقدام پیشگیرانه از ورود این ماده آماده می کنند تا اثرات آن را کاهش دهد. این شامل تجزیه و تحلیل فاضلاب شهری، تقویت سیستم های تشخیص زودهنگام و بهبود پروتکل سم شناسی پزشکی قانونی و همچنین طیف وسیعی از اقدامات آموزشی و پیشگیرانه، اجرا، کاهش آسیب و درمان است. البته مقام های اروپایی باید در این زمینه با همتایان آمریکایی خود هم همکاهنگی بیشتری داشته باشند.

پایان/