به گزارش تحریریه، به گزارش تارنمای «lowyinstitute» سفر «هارش واردان شرینگلا» قائم مقام وزارت امور خارجه هند در ۱۷ و ۱۸ فوریه به مسکو، اولین سفر خارجی وی به کشورهای خارج از آسیای جنوبی در دوره بحران کرونا بود. این موضوع، میزان اهمیت مشارکت استراتژیک با روسیه را برای هند نشان می‌دهد. دهلی نو باید با وجود افزایش رقابت میان هند و چین، در این مشارکت‌ها روابط مسکو با پکن را نیز مورد توجه قرار داده و به تغییر پویایی قدرت جهانی توجه دارد. 

از زمان امضای توافقنامه اتحاد جماهیر شوروی سابق و هند در سال ۱۹۷۱، فروش اسلحه روسیه به هند اصلی‌ترین موضوع در رابطه دوجانبه بوده است. بیش از ۶۰ درصد نیروهای دفاعی هند مجهز به سلاح‌های روسی هستند. جاه‌طلبی هند برای تبدیل شدن به یک صادر کننده اسلحه همچنین چرایی همکاری هند با روسیه را در زمینه تولید سلاح آشکار می‌کند.

هر ۲ کشور در ساخت سیستم موشکی «براهموس» و تولید هواپیماهای SU-۳۰ و تانک های T-۹۰ در هند همکاری می‌کنند. گفته می‌شود آنها قصد دارند به طور مشترک اسلحه‌های AK-۲۰۳ را که شامل انتقال کامل فناوری است، تولید کنند. تصمیم هند برای خرید سامانه موشکی S-۴۰۰ روسیه و ارائه یک سلاح ضد هوایی پیشرفته به هند، نشان دهنده تمایل این کشور برای به حداکثر رساندن گزینه‌های نظامی و دیپلماتیک با توانایی ایجاد تنوع در تامین کنندگان سلاح است.

ملاحظات مشابه اما چین را نیز به خرید S-۴۰۰ سوق داد؛ موضوعی که با توجه به فشارهای اخیر پکن در هیمالیا، نگرانی هند را افزایش داده است. ۶۸ درصد واردات اسلحه چین از روسیه انجام می‌شود. چین و روسیه همچنین در تولید سلاح همکاری می‌کنند.

تجارت و ارتباط هند و روسیه از تجارت چین و روسیه کمتر است. تجارت بین روسیه و هند بین سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۰ به ۱۰.۱۱ میلیارد دلار آمریکا رسیده و هر ۲ کشور در بخش‌های نفت و گاز یکدیگر سرمایه‌گذاری کرده‌اند. آنها هدف تجاری دوجانبه را تا سال  ۲۰۲۵ میزان ۳۰ میلیارد دلار تعیین کرده‌اند. مبلغ این تجارت در مقابل تجارت روسیه و چین ناچیز است چراکه حجم تجارت مسکو و پکن در سال ۲۰۱۹ به ۱۱۰ میلیارد دلار رسیده‌است.

از طرف دیگر، در سال ۲۰۱۹ طرحی برای یک کریدور دریایی بین «چنای» در هند و «ولادی‌وستوک» در روسیه رسمیت یافت. انتظار می‌رود این مسیر از دریای مورد مناقشه جنوب چین عبور کند و مشارکت اقتصادی هند در پروژه شرق دور روسیه را افزایش دهد. سپس هند یک میلیارد دلار اعتبار برای خاور دور روسیه فراهم کرد، منطقه‌ای که یک سوم روسیه را شامل می‌شود و سرشار از مواد معدنی، هیدروکربن‌ها، الوار و ماهی است. اخیرا نیز روسیه علاقه خود را به سرمایه‌گذاری هند در منطقه ابراز داشت.

اما از سال ۲۰۱۵، سرمایه گذاری چین ۸۵ درصد از سرمایه‌گذاری‌های خارجی شرق دور در روسیه را تشکیل داده‌است. چین همچنین بزرگ‌ترین شریک تجاری اتحادیه اقتصادی اورآسیا است که متشکل از جمهوری‌های پیشین اتحاد جماهیر شوروی است. در سال ۲۰۱۹، گردش تجاری بین کشورهای این اتحادیه و هند بالغ بر ۱۳.۸ میلیارد دلار بود در حالی که تجارت چین با اتحادیه اقتصادی اورآسیا در آن سال به بیش از ۱۳۳ میلیارد دلار رسید. روسیه به ابتکار کمربند و جاده چین پیوست و مسکو و پکن اکنون در حال بحث در مورد اتصال اتحادیه اقتصادی اورآسیا با چین و ایجاد یک مشارکت بزرگ در اوراسیا هستند.

در همین حال، روسیه سیاست خارجی دهلی نو را زیر سوال می‌برد زیرا هند روابط با شرکای خود در چهار کشور ایالات متحده، استرالیا و ژاپن را برای حفظ روابط هند-اقیانوس آرام تقویت می‌کند. مسکو روابط این چهار کشور و هند را مخالف منافع روسیه و چین می‌داند. به همین دلیل دهلی نو قادر به ایجاد شکاف بین مسکو و پکن نخواهد بود.

در واقع در جبهه جهانی، اختلافات بین هند و روسیه نگرانی هایی را مطرح می‌کند. هند، روسیه  و بیش از همه چین طرفدار نظام چند قطبی هستند. هدف طولانی مدت روسیه این بوده که سیستم جهانی پس از جنگ سرد را از یک نظم تحت سلطه آمریکا دور کند. هند یک «آسیای چند قطبی» را تصور می‌کند که در آن قدرت‌های بزرگ و کوچک در تصمیم‌گیری دارای تساوی یکسان هستند که تاکیدی متفاوت بر اهداف روسیه است.

آیا این امید هند واقع بینانه است؟ طبق آخرین آمارهای بانک جهانی، سرانه تولید ناخالص داخلی چین ۱۰.۲۶۱ و روسیه ۱۱.۵۸۵  دلار است که به‌طور قابل توجهی کمتر از سرانه ۶۵.۲۹۷ دلار تولید ناخالص داخلی آمریکا است. سرانه تولید ناخالص داخلی هند که در حال حاضر حدود ۲.۰۹۹ دلار برآورد شده، تقریبا ۵ برابر کمتر از چین است. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که آرزوهای هند جنبه واقعیت پیدا کند.

حال سوال این است که واشنگتن در مقابل کمک به هند برای مقابله با چین، چه شرایطی را می‌تواند تحمیل کند. خصوصا وقتی دهلی نو می‌خواهد روابط خود را با مسکو تقویت کند.

در حال حاضر چین در آسیا با آمریکا رقابت می‌کند. خصومت هند و آمریکا با چین می‌تواند به تعمیق روابط بین ایالات متحده و هند کمک کند. اما دوستی قدیمی هند و روسیه می‌تواند در این روند اختلال ایجاد کند.

حتی اگر اقتصاد ضعیف هند ناگهان رشد کند، حقیقت سخت این است که روابط چین و روسیه بسیار قوی‌تر از روابط بین هند و روسیه است. مطمئنا می‌توان در روابط روسیه و هند پیشرفت کرد اما هندی که همزمان دوست روسیه و آمریکا است باید در مورد اولویت‌های بین المللی روسیه واقع بین باشد.

پایان/