تهران - تحریریه - انتخابات آمریکا چه با پیروزی ترامپ همراه باشد و چه بایدن دمکرات، نمی تواند باعث بازگشت برجام همراه با لغو تحریم ها باشد و اروپا هم طرفدار برجام همه جانبه است.

هر چه به موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر آتی نزدیک‌تر می‌شویم؛ بحث‌ها پیرامون نتایج احتمالی این انتخابات داغ‌تر و همزمان با آن هم فشارهای آمریکا علیه ایران بیشتر شده و ابعاد تازه‌تری پیدا می‌کند. در مورد انتخابات آمریکا دو مساله مطرح است، نخست درباره شخص پیروز در آن است؛ ترامپ یا بایدن؟ و دیگر این که در صورت پیروزی نامزد دموکرات‌ها چه اتفاقی در رابطه با تنش کنونی میان آمریکا و ایران خواهد افتاد؟ آیا آمریکا به برجام بازخواهد گشت و سیاست فشار حداکثری را کنار خواهد گذاشت؟ در مورد نتایج انتخابات، برخی آن را با استناد به نظرسنجی‌های انتخاباتی چند هفته اخیر، فیصله یافته تلقی کرده و بایدن را برنده می‌دانند و بر مدار این گزاره شروع به گمانه‌زنی‌های دلخواهی درباره سیاست خارجی آمریکا در دوره وی در قبال ایران می‌کنند. واقعیت اما این است که هنوز برای پیش‌بینی نتایج انتخابات آمریکا زود است و نگارنده معتقد است که هرچند موقعیت انتخاباتی ترامپ نسبت به گذشته سست شده و کرونا از دستاوردهای اقتصادی وی کاسته است، اما در مقابل شانس بایدن هم به اندازه‌‎ای نیست که بتوان از همین حالا همه چیز را به نفع او پایان یافته تلقی کرد. به نظرم ترامپ همچنان رقیبی جدی است و شانس پیروزی وی هر چند نسبت به قبل کاهش یافته است، اما وجود دارد و با وجود ریزش‌هایی، جابجایی اساسی در انتخاب جامعه طرفدار او رخ نداده است. به هر حال، سخن واقع‌بینانه در این خصوص پرهیز از جزمیت و قطعیت است. اما درباره نظرسنجی‌ها هم واقعیت این است که علی رغم اهمیت آنها ولی نمی‌توان نتایج آن‌ها برای سه ماه آتی قطعی دانست. غالب همین نظرسنجی‌ها هم در انتخابات 2016 بر پیروزی هیلاری کلینتون تاکید داشت، اما نتیجه معکوس شد. فعلا حدود سه ماه تا برگزاری انتخابات آمریکا مانده است و ظرف این مدت متغیرهای زیادی می‌توانند له یا علیه هر کدام از دو نامزد ظاهر شوند. اکثریت مردم آمریکا معمولا در روزهای آخر تصمیم‌گیری می‌کنند و از سوی دیگر، مناظره‌های انتخاباتی که در نگاه مردم آمریکا تاثیرگذار هستند، هنوز شروع نشده است. البته ناگفته نماند که ترامپ برای این مناظره‌ها لحظه شماری می‌کند و به نظر می‌رسد آن را فرصتی گرانبها می‌داند. واقعیت هم چنین است و اینگونه پیداست که هنوز خطابه‌های پوپولیستی ترامپ برای بخش مهمی از جامعه آمریکا جذاب است و وی بیشتر از بایدن قدرت تحریک مخاطبین و رای‌دهندگانی را دارد که بخش قابل توجهی از آن‌ها از ادبیات سیاستمداران سنتی رویگردان هستند. همین مساله هم موجب نگرانی دموکرات‌ها شده است؛ به گونه‌ای که برخی هواداران این حزب اخیرا از بایدن خواسته‌اند از مناظره با ترامپ خودداری کند و دلیل این درخواست خود را شیوه‌های نامتعارف ترامپ در مناظره و تکرار دروغ‌پردازی‌های وی دانسته‌اند که می‌تواند به ضرر بایدن تمام شود. از این جهت، هم جو لوکهارت سخنگوی سابق کاخ سفید در دوران بیل کلینتون و مشاور رسانه‌ای هیلاری کلینتون ضمن دعوت از بایدن برای انصراف از مناظره با ترامپ، خروج ظفرمندانه وی از مناظره‌ها با هیلاری کلینتون از طریق دروغ‌پراکنی را متذکر شده است.

بازگشت به برجام!

در صورت انتخاب مجدد ترامپ که پیش‌بینی سیاست‌های آتی وی در قبال ایران در دور دوم ریاست جمهوری دشوار نیست و پرواضح است که سختگیرانه‌تر از قبل سیاست فشار حداکثری را پیگیری خواهد کرد، اما اگر بنا را بر پیروزی بایدن بگذاریم که می‌توان از چند جهت به بررسی نتایج آن در رابطه با تنش آمریکا و ایران پرداخت. نخست اینکه بدون شک این انتخاب فضای روانی مثبتی برای مقطعی زمانی ایجاد خواهد کرد که احتمالا منجر به کاهش موقت تنش‌ها و توقف جنگ لفظی شود؛ اما تصور این که بایدن پس از پیروزی به برجام بازخواهد گشت و تحریم‌ها را لغو خواهد کرد، هیچ واقع‌بینانه نیست و یک نوع خوش‌بینی مفرط بدون پشتوانه منطقی است. به هر حال، جدا از این که رویکرد دموکرات‌ها و جمهوری‌خواه‌ها در قبال ایران تفاوت بنیادینی ندارد و اهداف ترامپ از اعمال فشار حداکثری در سه پرونده موشکی، هسته‌ای و نقش منطقه‌ای با اهداف دموکرات‌ها همپوشانی دارد و یکی است، راهی که ترامپ در این سه سال و اندی رفته است، خود وی هم به این سادگی نمی‌تواند از آن برگردد، چه رسد به بایدن. کما این که تجربه دوران اوباما هم نشان داده است قدرت اجماع‌سازی دموکرات‌ها علیه ایران به مراتب بیشتر از جمهوری‌خواهان است. اما ناگفته نماند که در صورت پیروزی بایدن، ممکن است که در سایه تداوم مشکلات اقتصادی و شدت گرفتن آن‌ها، فضای روانی پساترامپی بهانه‌ای برای ورود به مذاکراتی دیگر و بدون تحقق شرط لغو تحریم‌ها فراهم کند؛ اما بازگشت به برجام دیگر موضوعیت ندارد و حتی اروپایی‌ها نیز همچون آمریکا به دنبال برجامی همه جانبه هستند. پایان/