به گزارش تحریریه، با روابط متشنج میان ایالات متحده و اوکراین، کی‌یف در میز مذاکرات دست ضعیفی دارد و برای تأمین حمایت نظامی و اقتصادی در حالی تقلا می‌کند که واشنگتن، بروکسل و مسکو هر یک منافع استراتژیک خود را دنبال می‌کنند.
«مایکل فرومان» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا، در تحلیلی برای این اندیشکده نوشت:
«شما در حال حاضر برگ برنده‌ای ندارید.» این جمله‌ای بود که رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، به رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، در یک کنفرانس مطبوعاتی پرتنش در دفتر بیضی شکل کاخ سفید گفت.
زلنسکی پاسخ داد: «من کارت بازی نمی‌کنم. من کاملاً جدی هستم، آقای رئیس‌جمهور.»
اگرچه جنگ در اوکراین یک بازی با کارت نیست، اما بررسی موقعیت بازیگران ضروری است، به‌ویژه از آنجا که ترامپ مذاکرات را به همین شکل می‌بیند.
اوکراین ضعیف‌ترین دست را در این بازی دارد. همان‌طور که ترامپ و نمایندگانش به‌صراحت اعلام کرده‌اند، واشنگتن تمایلی به حمایت نامحدود از کی‌یف ندارد. اهداف اصلی ترامپ این است که از سرمایه‌گذاری آمریکا در حمایت از اوکراین بازدهی دریافت کند و جنگ را به‌سرعت پایان دهد، بدون آنکه ایالات متحده بیشتر درگیر بیشتر شود.
این شرایط، گزینه‌های محدودی برای اوکراین باقی می‌گذارد، ازجمله امضای توافقی برای واگذاری منابع معدنی مهم خود (که از سوی وزیر خزانه‌داری آمریکا، اسکات بسنت، به‌عنوان «شراکت اقتصادی» معرفی شده است) و همچنین تمجید علنی از ترامپ.
اوکراین ممکن است تلاش کند با جلب حمایت بیشتر از اروپا، نفوذ خود را افزایش دهد، اما در کوتاه‌مدت اروپا ظرفیت چندانی برای کمک ندارد.
زلنسکی در تلاش است تا با دست ضعیفی که دارد، بازی کند. کاخ سفید انتظار داشت که او توافقی را امضا کند که به ایالات متحده دسترسی به منابع معدنی اوکراین را می دهد. امیدها برای استفاده از این توافق به‌عنوان اهرمی برای مذاکره درباره تضمین‌های امنیتی گسترده‌تر، پس از تنش‌های میان زلنسکی و ترامپ و معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، در دفتر بیضی نقش بر آب شد. هیئت اوکراینی از کاخ سفید اخراج شد و توافق نیز امضا نشد.
اما چند روز بعد، زلنسکی از موضع خود عقب‌نشینی کرد و نامه‌ای آشتی‌جویانه به ترامپ ارسال کرد. در این نامه، که ترامپ آن را در سخنرانی مشترک خود در کنگره قرائت کرد، زلنسکی از حمایت ایالات متحده قدردانی نمود و اعلام کرد که اوکراین «آماده است تحت رهبری قوی رئیس‌جمهور ترامپ برای رسیدن به صلحی پایدار همکاری کند.» وی وعده داد که کشورش «در هر زمانی که برای شما مناسب باشد» آماده امضای توافق معدنی است.
ثروت معدنی اوکراین قابل‌توجه است: بر اساس داده‌های سازمان ملل، این کشور ۵ درصد از ذخایر کل عناصر نادر جهان را در اختیار دارد. (در مقایسه، ایالات متحده با وجود وسعتی دوازده برابر اوکراین، تنها ۱ تا ۲ درصد از این ذخایر را دارد.) اوکراین همچنین ذخایر قابل‌توجهی از تیتانیوم دارد که برای صنایع هوافضا و نظامی حیاتی است.
اما یک چالش وجود دارد: بخش زیادی از این منابع در مناطق تحت کنترل روسیه یا در نزدیکی آن‌ها قرار دارد. بخش خصوصی نیز تمایلی به سرمایه‌گذاری در استخراج معادن و توسعه زیرساخت‌های مرتبط در سرزمینی که تحت اشغال است یا ممکن است به‌زودی اشغال شود، ندارد.
بااین‌حال، این توافق به اوکراین فرصت می‌دهد تا یک برگ برنده داشته باشد و منافع اقتصادی آمریکا را به بقای اقتصادی خود گره بزند. به گفته کیت کلاگ، فرستاده ترامپ برای اوکراین و روسیه، در یکی از صریح‌ترین توضیحات درباره سیاست خارجی ترامپ، مدل «دیپلماسی معاملاتی» آمریکا اول از همه بر اقتصاد به‌عنوان نیروی محرکه در روابط بین‌المللی تأکید دارد.
کلاگ در نشستی در شورای روابط خارجی آمریکا گفت: اگر ایالات متحده منافعی اقتصادی مستقیم در اوکراین داشته باشد، آنگاه منافع مستقیمی برای حفاظت از آن نیز خواهد داشت، که در واقع نوعی تضمین امنیتی برای اوکراین محسوب می‌شود.
فعلاً، در غیاب یک توافق، دولت ترامپ همچنان متعهد است که از اهرم فشار عظیم ایالات متحده بر اوکراین استفاده کند تا این کشور را نه‌تنها به امضای یک توافق اقتصادی با آمریکا، بلکه به پذیرش برخی از خواسته‌های روسیه در میز مذاکره وادار کند. از همین رو، رئیس‌جمهور آمریکا تمام کمک‌های نظامی و اطلاعاتی به اوکراین را متوقف کرد. انتظار می‌رود این توقف تا زمانی ادامه داشته باشد که اوکراینی‌ها توافق منابع معدنی را امضا کنند و بهترین و نهایی‌ترین پیشنهاد خود را برای مذاکرات با روسیه ارائه دهند.
وضعیت نظامی اوکراین تا حدی تثبیت شده است، علی‌رغم نگرانی‌هایی که درباره زمستانی فاجعه‌بار وجود داشت. اما ارتش اوکراین با سرعت بالایی در حال مصرف ذخایر موشک‌های پدافند هوایی پاتریوت است، موشک‌هایی که برای دفاع از شهرهای بزرگ و زیرساخت‌های حیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر این مهمات به‌زودی تأمین نشود، پیامدهای آن می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
توقف حمایت اطلاعاتی نیز یک مشکل عمده برای اوکراینی‌ها خواهد بود. دولت ترامپ به اشتراک‌گذاری اطلاعاتی را که اوکراین برای محافظت از خود در برابر حملات موشکی و پهپادی روسیه و هدف‌گیری نقاط استراتژیک داخل خاک روسیه به آن وابسته است، متوقف کرد—اقدامی که توانایی اوکراین برای جنگیدن را به‌شدت محدود می‌کند.
این تصمیم به نظر می‌رسد که با یکی دیگر از اولویت‌های دولت ترامپ یعنی پایان دادن به رنج انسانی این جنگ در تضاد باشد. بدون توانایی دفاعی کافی، قطعاً اوکراینی‌های بیشتری کشته یا زخمی خواهند شد.
پوتین، از سوی دیگر، برگ‌های برنده خوبی در دست دارد؛ و از آن مهم‌تر، ممکن است باور داشته باشد که زمان به نفع اوست. روسیه حدود ۲۰ درصد از خاک اوکراین را در اختیار دارد و پوتین بیش از سه سال است که خواسته‌های خود را تغییر نداده است: جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو و حفظ سرزمین‌هایی که روسیه در کنترل دارد.
پیشروی روسیه در میدان نبرد ، حتی با کمک نیروهای کره شمالی هم کند و پرهزینه بوده است. روسیه یک حمله سنگین را برای بازپس‌گیری سرزمین‌هایی در استان کورسک انجام داد، حمله‌ای که به نظر می‌رسد خطوط اوکراین را شکسته و ممکن است به تلاش زلنسکی برای حفظ پایگاهی در خاک روسیه پایان دهد. اقتصاد روسیه با مشکلاتی روبه‌رو است، اما به هیچ وجه در آستانه فروپاشی قرار ندارد.
در هفته‌های اخیر، پوتین یک برگ برنده جدید نیز به دست آورده است: دولت ترامپ به‌تدریج از امکان یک توافق بزرگ در روابط آمریکا و روسیه صحبت کرده است تا به یک توافق سریع دست یابد تا شاید پوتین را از «بهترین دوستش»، رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، دور کند.
با این حال، پوتین فقط تا حد مشخصی می‌تواند از این برتری استفاده کند. پس از یک حمله ویرانگر موشکی روسیه به زیرساخت‌های انرژی اوکراین، ترامپ یک تهدید نادر عمومی علیه روسیه را در شبکه اجتماعی Truth Social مطرح کرد و گفت که «به‌شدت در حال بررسی» اعمال تحریم و تعرفه هایی علیه روسیه است تا این کشور را به میز مذاکره بکشاند. تعرفه‌ها، البته، تأثیر محدودی خواهند داشت. ایالات متحده سال گذشته تنها حدود ۳ میلیارد دلار کالا از روسیه وارد کرده است و همین حالا هم تحریم‌های گسترده‌ای علیه این کشور دارد. اگر ترامپ نتواند از روسیه امتیازی بگیرد، ممکن است به توانایی خود در مذاکرات لطمه بزند و حتی خطر بن‌بست را افزایش دهد.
علاوه بر این، اروپایی‌ها نیز در این معادله حضور دارند. با عقب‌نشینی ایالات متحده از تعهدات دیرینه خود، اروپا تلاش می‌کند خلأ ایجادشده را پر کند—نه فقط در اوکراین، بلکه در سراسر قاره.
اروپا اکنون با واقعیت این تهدید روبه‌رو است که تهاجم پوتین، همراه با سیاست «اول آمریکا»ی ترامپ، ممکن است سرانجام آن‌ها را مجبور کند اصلاحاتی را که مدت‌ها لازم بود اما هرگز انجام نشده بود، در زمینه‌های اقتصادی، قوانین تنظیمی، و هزینه‌های دفاعی، عملی کنند.
رهبران اتحادیه اروپا (EU) برای یک نشست اضطراری در بروکسل گرد هم آمدند، جایی که از یک پیشنهاد برای اعطای وامی تا سقف ۱۵۰ میلیارد یورو به دولت‌های اتحادیه اروپا حمایت کردند تا یک برنامه چندساله اصلاحات نظامی را به پیش ببرند. اگر این طرح با تغییرات پیشنهادی در قوانین سختگیرانه مالی اتحادیه اروپا همراه شود، می‌تواند به بیش از ۸۵۰ میلیارد یورو هزینه‌های جدید دفاعی اروپا منجر شود.
فریدریش مرتس، خواستار مستثنی شدن هزینه‌های دفاعی از «ترمز بدهی» کشورش آلمان شده است—قانونی سختگیرانه در قانون اساسی که میزان استقراض جدید دولت را محدود می‌کند. آلمان پس از تهاجم ۲۰۲۲ روسیه، تغییری در این قانون اعمال نکرده است، جز ایجاد یک صندوق ویژه برای نیروهای مسلح آلمان، اما اکنون آماده انجام این تغییرات است.
کشورهای هم‌مرز با روسیه نیز اقدامات بزرگی را آغاز کرده‌اند. نروژ اعلام کرد که کمک‌های خود به اوکراین را در سال ۲۰۲۵ بیش از دو برابر خواهد کرد و به نزدیک ۸ میلیارد دلار خواهد رساند. همچنین، دونالد توسک، رئیس‌جمهور لهستان، اعلام کرد که می‌خواهد آموزش نظامی را برای تمام مردان سالم لهستانی اجباری کند.
در همین حال، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در حال رایزنی با دیگر رهبران ارشد اتحادیه اروپا درباره امکان گسترش بازدارندگی هسته‌ای کشورش برای پوشش سایر کشورهای اروپایی در برابر تهدیدات روسیه است، که به‌عنوان یک تضمین اضافی در کنار هرگونه تعهد ایالات متحده عمل خواهد کرد. تغییرات تاکتیکی قابل توجهی نیز در حال انجام است. برای مثال، دولت‌های اروپایی به‌سرعت در حال استقرار ترمینال‌های یوتل‌ست در اوکراین هستند تا وابستگی این کشور به اینترنت استارلینک ایلان ماسک را کاهش دهند.
برای تقویت یک توافق آتش‌بس در آینده، رهبران اروپایی سرانجام شروع به بررسی جدی مصادره بیش از ۲۰۰ میلیارد یورو از دارایی‌های مسدود شده بانک مرکزی روسیه کرده‌اند، به‌عنوان پاسخی به هرگونه نقض احتمالی روسیه. آن‌ها تاکنون از این اقدام خودداری کرده بودند و نگرانی‌های حقوقی و اقتصادی را مطرح کرده‌اند.
دیوید لامی، وزیر خارجه بریتانیا، گفته است، ممکن است اکنون زمان آن رسیده باشد که «از مسدود کردن دارایی‌ها به مصادره دارایی‌ها» حرکت کنیم.
اکنون زمان دور جدیدی از شرط‌بندی‌ها فرا رسیده است. خط قرمز اوکراین در مذاکرات با ایالات متحده و روسیه چیست؟ ترامپ حاضر است چه امتیازاتی را روی میز بگذارد تا نه‌فقط به هر توافقی، بلکه به توافقی که صلحی عادلانه و پایدار ایجاد کند، دست یابد؟ میزان واقعی تمایل اروپا برای اصلاحات، بازآرایش نظامی، و استقرار نیروهای زمینی و هوایی در اوکراین چقدر است؟ و پوتین، اگر اصلاً قصد چنین کاری را داشته باشد، تا چه اندازه حاضر به عقب‌نشینی است؟ اکنون دیگر زمان بلوف زدن نیست.
پایان/
نظر شما