به گزارش تحریریه، رهبران بریکس (BRICS) شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی از ۲۲ تا ۲۴ اکتبر برای شانزدهمین نشست بریکس در کازان، روسیه گرد هم خواهند آمد. بریکس از پنج عضو جدید خود (مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی) استقبال خواهد کرد، و حداقل ۲۴ کشور دیگر که قصد پیوستن دارند، در این اجلاس شرکت می‌کنند. با گسترش بریکس و تلاش برای تبدیل شدن به یک بازیگر تأثیرگذارتر در عرصه جهانی، هند با چالش‌های پیچیده‌تری مواجه است؛ از جمله ادامه تعمیق روابط با ایالات متحده و ایفای نقش رهبری در انجمن‌های جهانی که تحت سلطه روسیه و چین هستند، مانند بریکس.

جاگانات پاندا، رئیس مرکز استکهلم برای امور جنوب آسیا و اقیانوس هند-آرام در مؤسسه سیاست امنیتی و توسعه، درباره دیدگاه‌های هند نسبت به گسترش بریکس، جایگاه عضویت آن در این گروه و تأثیر آن بر روابط هند با آمریکا بحث می‌کند.

در سال ۲۰۲۴، پنج کشور جدید به بریکس پیوستند و ده‌ها کشور دیگر نیز تمایل خود را برای عضویت ابراز کرده‌اند. هند در مورد گسترش بریکس چه دیدگاهی دارد و آیا این دیدگاه با روسیه و چین متفاوت است؟

پاندا: نشست کازان نخستین نشست بریکس پس از گسترش آن است و کشورهای دیگری از جنوب جهانی نیز که علاقه‌مند به پیوستن هستند، حضور خواهند داشت. در حالی که گسترش بریکس توجهات را به قدرت اقتصادی جمعی این گروه جلب کرده، این گروه در حال حاضر ساختار سازمانی یا دستاوردهای قابل توجهی ندارد. به همین دلیل، ممکن است در این نشست درباره چالش‌های یکپارچه‌سازی اعضای بیشتر و متنوع‌تر و تقویت همکاری‌ها از طریق مدل‌هایی مانند «کشور شریک» و «کشور ناظر» بحث شود.

بحث در مورد گسترش‌های بعدی زودهنگام است و هند همچنان با احتیاط عمل خواهد کرد و اهمیت چین در این گروه را در نظر خواهد گرفت. حمایت هند از اعضای جدید بریکس بیشتر به دلیل تمایل به افزایش قدرت اقتصادی این گروه و روابط استراتژیک با کشورهای تازه اضافه شده است، مانند امارات متحده عربی. در آینده نیز هند احتمالاً از کشورهایی با معیارهای مشابه حمایت خواهد کرد و از کشورهای با دیدگاه‌های ضد هندی مانند پاکستان چشم‌پوشی خواهد کرد.

هند، بریکس و گسترش آن را به عنوان یک پایگاه چندقطبی برای گسترش دسترسی اقتصادی خود به خاورمیانه و فراتر از آن می‌بیند.

هند در بریکس چه موضوعاتی را مدنظر دارد و ناظران باید به چه نکاتی توجه کنند؟

پاندا: روسیه ریاست بریکس را امسال بر عهده دارد. اینکه ولادیمیر پوتین این نشست را در کازان – پایتخت تاتارستان در قلب روسیه – میزبانی می‌کند، خود یک بیانیه است. این مکان نشان‌دهنده ترکیبی از ثروت و هویتی است که شرق و غرب را ترکیب می‌کند. بحران خاورمیانه، به جای جنگ در اوکراین، احتمالاً موضوع اصلی بحث خواهد بود.

موضع هند در مورد اسرائیل تا حدودی با سایر اعضای بریکس متفاوت بوده است. در آخرین رأی‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل درباره پایان اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل، هند و اتیوپی تنها کشورهای بریکس بودند که رأی ممتنع دادند، در حالی که سایرین به این قطعنامه رأی مثبت دادند.

توسعه سیستم مالی مبتنی بر بریکس نیز همچنان در اولویت است، به ویژه برای کشورهای عضو مانند روسیه و ایران که توسط تحریم‌های غرب محدود شده‌اند. هرچند که ایجاد یک ارز جدید بریکس در حال حاضر غیرممکن به نظر می‌رسد.

آیا نشست بریکس پیشرفت‌هایی در رابطه هند و چین ایجاد می‌کند؟

پاندا: نشست بریکس فرصت نادری برای گفتگوی مستقیم بین شی جین‌پینگ و نارندرا مودی فراهم می‌کند، اما احتمالاً هیچ پیشرفتی فوری در این رابطه دشوار ایجاد نخواهد شد.

هرچند که پس از مذاکرات دیپلماتیک و نظامی، برخی از تنش‌های نظامی در مرز مورد مناقشه هند و چین کاهش یافته است، اما عدم تعاملات سطح بالا بین رهبران دو کشور و موضع پایدار هند مبنی بر اینکه مسئله مرز باید پیش از پیشرفت روابط دوجانبه حل و فصل شود، باعث می‌شود که این نشست دستاوردهای بزرگی در رابطه هند و چین به همراه نداشته باشد.

با این وجود، هر پیشرفت دیپلماتیکی، هرچند جزئی، می‌تواند زمینه را برای کاهش تنش‌های منطقه‌ای و افزایش همکاری‌ها در حوزه‌های تجارت، فناوری و توسعه زیرساخت‌ها در چارچوب بریکس فراهم کند. در ادامه روندهای اخیر، ممکن است موضع هند نسبت به چین به صورت موقتی نرم‌تر شود، اما این نرمش پایدار نخواهد بود زیرا مسائل میان دو کشور پیچیده و بلندمدت هستند.

چگونه نقش هند در بریکس (گروهی که شامل روسیه، چین و ایران است) روابط هند با ایالات متحده را پیچیده‌تر می‌کند؟

پاندا: روابط هند با کشورهای ضد آمریکایی عضو بریکس مانند روسیه و ایران، لایه‌ای پیچیده به دینامیک روابط هند و ایالات متحده اضافه می‌کند، اما این مسئله جدیدی نیست. هند سیاستی دیرینه در زمینه «خودمختاری استراتژیک» دارد و همواره سعی کرده است منافع خود را در روابطش با ایالات متحده و کشورهایی مانند روسیه و چین دنبال کند.

رشد اقتصادی هند و تمایل آن به روابط امنیتی با غرب ممکن است به آن اجازه دهد تا مواضع تهاجمی‌تر چین و روسیه را معتدل کند.

بریکس به عنوان یک پلتفرم برای هند عمل می‌کند تا از چندقطبی بودن و ارائه جایگزین‌هایی برای نهادهای تحت سلطه ایالات متحده حمایت کند. این به ظاهر ممکن است به تعمیق روابط امنیتی هند با واشنگتن آسیب بزند، اما حضور هند در این انجمن‌های غیرغربی و تحت رهبری چین ممکن است نقش سازنده‌ای در روابط ایالات متحده با چین، روسیه و ایران ایفا کند.

همچنین، دیپلماسی هند در طول جنگ اوکراین و ادامه تجارت آن با روسیه به روابط ایالات متحده و هند آسیب زیادی نزده است و بعید است که بریکس نیز مشکلات جدیدی ایجاد کند.

تمرکز هند در بریکس بیشتر بر نمایش چندقطبی بودن و حمایت از حکمرانی عادلانه جهانی است، موضعی که ایالات متحده نیز از آن آگاه است. عضویت ایران، اگرچه پیچیده است، اما همچنین فرصتی برای هند فراهم می‌کند تا بدون برانگیختن ایالات متحده، دینامیک‌های منطقه‌ای را تثبیت کند.

در نهایت، حضور هند در بریکس را می‌توان یک دارایی استراتژیک دانست که عمق بیشتری به سیاست خارجی آن می‌بخشد، بدون اینکه توسعه روابط امنیتی آن با ایالات متحده را مختل کند. از سوی دیگر، چگونه اضافه شدن اعضای جدید، طبیعت عملکرد بریکس را تغییر می‌دهد، مسئله‌ای است که هم برای ایالات متحده و هم هند جالب توجه است. با این حال، با توجه به نتایج غیرموثر نشست‌های گذشته، نباید انتظار داشت که این بار دستاورد بزرگی حاصل شود.

به طور کلی، حضور هند در بریکس به عنوان یک دارایی استراتژیک دیده می‌شود که عمق بیشتری به سیاست خارجی آن می‌دهد، بدون آنکه روند توسعه روابط امنیتی با ایالات متحده را مانع‌سازی کند.

منبع: ایراس

پایان/