به گزارش تحریریه، «دیوید اوبیرن» در تارنمای تحلیلی اورآسیانت نوشت، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، با معرفی آذربایجان به‌عنوان یک «تامین‌کننده قابل اعتماد» در یک کنفرانس سیاسی در بریتانیا در ماه ژوئیه اعلام کرد که پیش‌بینی می‌شود حجم صادرات سالانه این کشور برای سال جاری بیش از ۱۰ درصد از کل سال ۲۰۲۲ افزایش یابد و به حدود ۱۳ میلیارد متر مکعب گاز برسد.

در صورتی که آذربایجان به این عدد برسد، اولین باری خواهد بود که این کشور بیش از نیمی از صادرات گاز خود را به اروپا ارسال‌ می‌کند.

در مجموع، تولید گاز در هفت ماهه اول سال ۲۰۲۴ به ۲۹٫۵ میلیارد مترمکعب رسید که ۴٫۶ درصد نسبت به رقم تولید سال قبل برای مدت مشابه افزایش یافته است. کل صادرات در این دوره با ۵٫۷ درصد افزایش به ۱۴٫۷ میلیارد مترمکعب رسید که کمی بیش از نیمی از آن (۷٫۸ میلیارد مترمکعب) به اروپا اختصاص داشت.

در حالی که رشد صادرات سریع است، حجم کل هنوز بسیار کمتر از سطح مورد نیاز آذربایجان برای تحقق وعده داده شده به اتحادیه اروپا در ژوئیه ۲۰۲۲ برای دوبرابر کردن صادرات گاز خود به اروپا به ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال تا پایان سال ۲۰۲۷ است. به عبارت دیگر، باکو باید ظرف مدت سه سال بیش از ۵۰ درصد حجم صادرات خود را افزایش دهد.

علی‌اف تلاش کرده تا حدس و گمان در مورد ظرفیت صادرات آذربایجان را خنثی کند، اما جزئیات کمی ارائه کرده است. وی در جریان کنفرانس بریتانیا گفت: “ما در تلاش هستیم تا همه چیز را انجام دهیم تا بتوانیم تعهد خود را برای تامین ۲۰ میلیارد متر مکعب تنها برای اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۷ اجرا کنیم. این هدف ماست.”

تولید میدان گازی اصلی شاه دنیز آذربایجان در دریای خزر با حفاری چاه‌های تولیدی جدید توسط اپراتور این میدان همچنان در حال افزایش است. بریتیش پترولیوم همچنین گفته است که امیدوار است تا اواخر امسال یا اوایل سال ۲۰۲۵ تولید خود را از یک “میدان گازی عمیق” جدید در زیر میدان نفتی ACG آغاز کند.

مهم این است که نه بریتیش پترولیوم و نه باکو تایید نکرده‌اند که آیا افزایش تولید برای انجام تعهدات باکو، نه تنها در قبال اتحادیه اروپا، بلکه همچنین افزایش مصرف داخلی و همچنین افزایش تقاضا در کشورهای همسایه ترکیه و گرجستان کافی است یا خیر.

ترکمنستان ممکن است کلید حل چالش‌های صادراتی باکو را داشته باشد. هم آذربایجان و هم ترکیه علاقه خود را به ایجاد یک قرارداد عرضه ترانزیت با عشق آباد نشان داده‌اند تا به طور بالقوه شکاف عرضه به اروپا را برطرف کنند. اما مشخص شده است که ترکمنستان به سختی قابل اتکا است.

در اواخر ژوئیه، آلپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه از عشق آباد بازدید کرد تا چارچوب توافق امضا شده در بهار با ترکمنستان مبنی بر تحویل سالانه حدود ۲ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه برای ترانزیت به اروپا را تثبیت کند. این ترتیب شامل مبادلاتی با ایران و آذربایجان‌ می‌شود.

علیرغم دیدارهای دو روزه با مقامات ارشد ترکمنستان، از جمله سردار بردی محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان و آناگلدی ساپاروف، وزیر انرژی، بایراکتار پیشرفت چندانی در جهت نهایی کردن یک توافق نداشت. او تنها با توافقی برای ادامه کار بر روی معامله احتمالی سوآپ گاز و تعهد مبهم به توسعه خط لوله‌ای که قادر است سالانه ۱۵ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان را از طریق دریای خزر به ترکیه و اروپا منتقل کند، به آنکارا بازگشت.

طرح‌های چنین خط لوله‌ای از اواخر دهه ۱۹۹۰ مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. آنها تا حد زیادی به دلیل هزینه‌های هنگفت پیشرفت نکرده‌اند.

با فرض اینکه آذربایجان بتواند تولید گاز را به اندازه کافی برای انجام تعهدات صادراتی خود افزایش دهد، باکو همچنان باید ظرفیت خطوط لوله انتقال گاز به اروپا را افزایش دهد. در حال حاضر سه خط لوله که کریدور گاز جنوبی را تشکیل‌ می‌دهند می‌توانند سالانه کمی بیش از ۱۰ میلیارد متر مکعب را تحویل دهند. تنها توسعه برنامه‌ریزی شده‌ای که در حال حاضر در حال انجام است، مجموع آن را به ۱۱٫۲ میلیارد متر مکعب در سال‌ می‌رساند.

تا به امروز، هیچ تعهدی برای افزایش ظرفیت خط لوله گاز قفقاز جنوبی (SCP) که از آذربایجان از طریق گرجستان به ترکیه می‌رود، که باکو شریک اصلی آن است، یا خط لوله تاناپ که باکو اکثریت سهام آن را در اختیار دارد و گاز آذربایجان را از طریق ترکیه به یونان می‌رساند، وجود نداشته است.

یک سناریوی مرغ یا تخم مرغ در حال حاضر موضوع ساخت خط لوله را در بر گرفته است: مقامات آذربایجان‌ می‌گویند قبل از سرمایه‌گذاری هنگفت برای ساخت خطوط لوله، آنها نیاز به تعهدات خریداران گاز اروپایی برای خرید گاز آذربایجان دارند. اما خریداران اروپایی قبل از اینکه باکو ثابت کند که ذخایر گاز کافی برای فروش دارد، تمایلی به انجام چنین تعهداتی ندارند.

برخی توافقات افزایشی حاصل شده است. در اول اوت، شرکت نفت دولتی آذربایجان، سوکار، گازرسانی به بزرگترین واردکننده گاز اسلوونی، Geoplin را آغاز کرد. با این توافق تعداد کشورهای جنوب شرقی اروپا که گاز آذربایجان را وارد می‌کنند به شش کشور می‌رسد. بلغارستان، یونان، مجارستان، رومانی و صربستان دیگر کشورهای منطقه‌ای هستند که در این راستا قرار دارند.

بازارهای بزرگ اتحادیه اروپا برای گاز، از جمله آلمان، هنوز تمایلی برای واردات گاز آذربایجان نشان نداده‌اند. آذربایجان و ترکیه با توجه به تعهدات ناکافی برای پرداخت هزینه‌های توسعه کریدور گازی جنوب، به دنبال راه‌حل‌هایی هستند.

اپراتور شبکه گاز یونان DESFA در ماه آوریل اعلام کرد که در تلاش است ظرفیت اتصال برون مرزی خود با ترکیه را به ۵٫۵ میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد و در ماه ژوئیه، بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه اعلام کرد که قصد دارد ظرفیت ارتباط مرزی این کشور با بلغارستان را به ۷ میلیارد متر مکعب در سال یا حتی ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال افزایش دهد.

چنین اقداماتی، همراه با ظرفیت استفاده نشده موجود در شبکه گاز خود ترکیه، همراه با توسعه خط لوله برنامه‌ریزی شده در کشورهای بالکان،‌ می‌تواند راه درازی برای برآوردن ظرفیت خط لوله مورد نیاز برای دستیابی به هدف صادراتی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۷ آذربایجان باشد.

منبع: ایراس

پایان/