به گزارش تحریریه، گزارش جدیدی که توسط مرکز تحلیل سیاست اروپایی (CEPA) منتشر شده است، کل خسارات ناشی از جنگ اوکراین را بین ۴۸۵ میلیارد دلار تا ۱ تریلیون دلار تخمین می‌زند و خاطرنشان می‌کند که کمک‌های ارائه شده توسط غرب تاکنون برای بازسازی واقعی ناکافی بوده است.

کل خسارات

بر اساس گزارش CEPA، از ژانویه ۲۰۲۴، کل خسارت فیزیکی ناشی از جنگ اوکراین به ۱۵۴٫۹ میلیارد دلار رسیده است. این خسارت شامل هزینه‌های مستقیم دارایی‌ها و زیرساخت‌های فیزیکی تخریب شده یا آسیب‌دیده می‌شود که منعکس‌کننده تلفات گسترده‌ای است که درگیری‌ها تحمیل می‌کنند.

با عقب نشینی روسیه از برخی مناطق اوکراین و کاهش جابجایی‌های جغرافیایی خط مقدم، خسارات در مقایسه با مراحل اولیه جنگ تا حدودی تثبیت شده است. با این وجود، نبردهای سنگین همچنان بخش‌هایی از کشور را ویران می‌کند و به خسارات اقتصادی مداوم دامن می‌زند.

خسارات مرتبط با تغییرات در جریان‌های اقتصادی ناشی از جنگ تا فوریه ۲۰۲۴ بالغ بر ۴۹۹٫۶ میلیارد دلار برآورد شده است که نشان دهنده تأثیر گسترده درگیری بر چشم‌انداز اقتصادی اوکراین است. این بیش از ارزیابی اخیر بانک جهانی مبنی بر اینکه کل خسارت ۴۸۶ میلیارد دلار است، می‌باشد.

خسارات به طور مساوی در بین بخش‌ها توزیع نشده است و بخش‌های اجتماعی با ۷۱٫۴ میلیارد دلار خسارت بیشترین تأثیر را متحمل شده‌اند. بخش‌های زیربنایی با مجموع خسارات ۵۴٫۴ میلیارد دلاری به دنبال آن است، در حالی که بخش‌های تولیدی ۲۸٫۹ میلیارد دلار خسارت متحمل شده‌اند.

در میان بخش‌هایی که بیشترین آسیب را دیده‌اند، مسکن با خسارت ۵۸٫۹ میلیارد دلار در صدر فهرست قرار دارد و پس از آن زیرساخت‌های حمل‌ونقل با ۳۹٫۹ میلیارد دلار خسارت قرار دارند. سایر بخش‌هایی که به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار گرفته اند عبارتند از تجارت / صنعت، کشاورزی / جنگل‌ها، انرژی و آموزش.

نابرابری‌های منطقه‌ای نیز برجسته است و بخش‌های اشغالی کشور سنگین‌ترین بار خسارت را متحمل می‌شوند. مناطقی مانند دونتسک، خارکف، لوهانسک، زاپوریژژیا و خرسون به دلیل نزدیکی به خط مقدم خسارات قابل توجهی متحمل شده‌اند. علاوه بر این، مناطقی که به طور مکرر هدف حملات موشکی و پهپادی قرار گرفته‌اند، از جمله کیف و منطقه گسترده‌تر کیف، نیز خسارات قابل توجهی را متحمل شده‌اند که نشان دهنده تأثیر گسترده درگیری در سراسر اوکراین است.

هزینه‌های اجتماعی

بخش مسکن بار قابل توجهی از درگیری را متحمل شده است و کل خسارت آن تا ژانویه ۲۰۲۴ به ۵۸٫۹ میلیارد دلار تخمین زده شده است. تقریباً ۲۵۰۰۰۰ ساختمان مسکونی ویران یا آسیب دیده‌اند که بر ۱٫۴ میلیون خانوار و ۳٫۴ میلیون نفر تأثیر گذاشته است. میزان خسارت در مناطق مختلف متفاوت است و شهرهایی مانند سیویرودونتسک و باخموت شاهد تخریب گسترده هستند. تخریب سد کاخوفکا در ژوئن ۲۰۲۳ خطر سیل را تشدید کرد و ۳۶۰۰۰ ساختمان مسکونی دیگر را در معرض آسیب جدی قرار داد.

خسارات مستقیم در بخش آموزش بالغ بر ۶٫۸ میلیارد دلار است که نزدیک به ۳۸۰ مرکز آموزشی ویران شده و حدود ۳۴۲۹ مورد آسیب دیده است. تعلیق خدمات آموزشی در بسیاری از حوزه‌ها و هدایت منابع به اولویت‌های دیگر، با زیان‌های غیرمستقیم ۶٫۹ میلیارد دلاری همراه بوده است. نیازهای بازسازی ۱۳٫۹ میلیارد دلار برآورد شده است.

بخش مراقبت‌های بهداشتی نیز متحمل خسارات قابل توجهی شده است که خسارت مستقیم آن ۳٫۱ میلیارد دلار برآورد شده است. حداقل ۱۲۸۴ مرکز بهداشتی درمانی از جمله بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها آسیب دیده یا تخریب شده‌اند. خسارات غیرمستقیم بالغ بر ۱۷٫۸ میلیارد دلار است که نیازهای بازسازی آن ۱۴٫۲ میلیارد دلار برآورد شده است.

خسارت اضافی به سایر بخش‌های اجتماعی بالغ بر ۲٫۶ میلیارد دلار است که نیاز به بازسازی به ۵۳٫۴ میلیارد دلار می‌رسد. این ویرانی به زیرساخت‌های خدمات اجتماعی نیز تسری می‌یابد، جایی که خسارات غیرمستقیم به طور قابل‌توجهی بیشتر از خسارات مستقیم، بالغ بر ۹٫۵ میلیارد دلار است. بخش‌های فرهنگ، مذهب و گردشگری نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند و خسارت مستقیم آن بالغ بر ۲٫۴ میلیارد دلار است.

خسارات وارده به ساختمان‌های اداری بالغ بر ۵۰۰ میلیون دلار است، در حالی که خسارات غیرمستقیم ۶٫۸ میلیارد دلار برآورد شده است و برای بازسازی به ۱۱٫۴ میلیارد دلار نیاز است.

زیر ساخت

خسارات مستقیم به زیرساخت‌های حمل‌ونقل اوکراین ۳۹٫۹ میلیارد دلار است و جاده‌ها، راه‌آهن‌ها، فرودگاه‌ها و بنادر همگی از تخریب قابل توجهی رنج می‌برند. بیش از ۲۵۴۰۰ کیلومتر جاده و ۳۴۴ پل آسیب دیده یا تخریب شده است، در حالی که بیش از ۵۰۷ کیلومتر از خطوط راه آهن و ۱۲۶ ایستگاه آسیب دیده است. این جنگ همچنین تلفات سنگینی بر هوانوردی غیرنظامی وارد کرده است، به طوری که ۱۹ فرودگاه از ۳۵ فرودگاه آسیب دیده و چندین بندر هدف حملات موشکی قرار گرفته است. خسارات غیرمستقیم به ۴۰٫۷ میلیارد دلار بالغ می‌شود که نیاز به بازسازی قابل توجهی به ۷۳٫۷ میلیارد دلار می‌رسد.

بخش انرژی عمدتاً به دلیل حملات روسیه به تولید، انتقال و توزیع برق با خسارت مستقیم ۹ میلیارد دلاری مواجه شده است. تداوم حملات سیستم‌های تامین برق را مختل کرده و بحران انرژی کشور را تشدید کرده است.

شرکت‌های آب و برق از جمله زیرساخت‌های گرمایش منطقه‌ای، تامین آب، فاضلاب و مدیریت پسماند، خسارت مستقیمی بالغ بر ۴٫۵ میلیارد دلار متحمل شده‌اند. آسیب به تاسیسات حیاتی مانند ایستگاه‌های گرمایشی، تصفیه خانه‌ها و سیستم‌های فاضلاب وارد شده و بسیاری از مناطق را بدون دسترسی کافی به خدمات ضروری رها کرده است. خسارات غیرمستقیم در این بخش بالغ بر ۱۱٫۶ میلیارد دلار است که نیازهای بازسازی آن ۱۱٫۱ میلیارد دلار برآورد شده است.

زیرساخت دیجیتال نیز به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است و خسارت به ۵۰۰ میلیون دلار رسیده است. تخریب شبکه‌های ارتباطی دسترسی به خدمات ضروری را مختل کرده است و بسیاری از اپراتورهای ارتباطات الکترونیکی تحت تأثیر جنگ قرار گرفته‌اند. خسارات غیرمستقیم ناشی از کاهش دسترسی به خدمات ارتباطی ۲٫۶ میلیارد دلار است و هزینه بازسازی ۴٫۷ میلیارد دلار پیش بینی شده است.

تجارت و صنعت

بخش تولیدی، شامل تجارت و صنعت، کشاورزی و مالی نیز به شدت تحت تاثیر این درگیری قرار گرفته است. شرکت‌ها متحمل خسارت مستقیم ۱۳٫۱ میلیارد دلاری شده اند که بخش متالورژی بیشترین خسارت را متحمل شده است. شرکت‌های بزرگ و متوسط و همچنین کسب‌وکارهای کوچک بی‌شماری آسیب دیده یا نابود شده‌اند که منجر به زیان‌های اقتصادی قابل توجهی شده است. زیان غیر مستقیم در این بخش بالغ بر ۱۷۳٫۲ میلیارد دلار است. بازسازی باید ۶۷٫۵ میلیارد دلار باشد.

بخش کشاورزی با خسارات مستقیم ۱۳٫۲ میلیارد دلاری مواجه شده است که به ماشین آلات کشاورزی، تأسیسات ذخیره غلات و دامپروری وارد شده است. با این حال، خسارات غیرمستقیم بسیار بیشتر از خسارات مستقیم است و به ۷۰٫۵ میلیارد دلار می‌رسد. کاهش تولید محصولات زراعی و اختلال در صادرات به مشکلات این بخش کمک کرده است و نیاز فوری به تلاش‌های بازسازی به ارزش ۶۶٫۸ میلیارد دلار را نشان می‌دهد.

زیان مستقیم در بخش مالی به ۴۴ میلیون دلار می‌رسد که بانک‌ها بیشترین تأثیر را متحمل می‌شوند. با این حال، هزینه‌های غیرمستقیم بسیار بالاتر است و در مجموع به ۵٫۷ میلیارد دلار می‌رسد که عمدتاً ناشی از ریسک اعتباری است. نیازهای بازسازی در بخش مالی ۲٫۳ میلیارد دلار است.

تأثیر زیست محیطی این درگیری به دلیل با آلودگی گسترده که چالش‌های مهمی را برای بازسازی ایجاد می‌کند، بسیار زیاد است. به دلیل مین‌گذاری گسترده در خاک اوکراین و آلودگی محیطی که اکوسیستم‌های حیاتی را تهدید می‌کند، هزینه تخمینی مین‌زدایی و احیای محیط زیست ۳۴٫۶ میلیارد دلار است.

وضعیت امروز

علیرغم تعهد سیاسی قوی در میان متحدان غربی اوکراین برای بازسازی و بازیابی، گزارش CEPA بر شکاف نگران کننده‌ای در حمایت مادی تاکید می‌کند. دولت‌های غربی، سازمان‌های بین‌دولتی و مؤسسات مالی بین‌المللی تاکنون کمتر از ۸۰ میلیارد دلار را به احیای پس از جنگ اوکراین اختصاص داده‌اند – کسری از آنچه که مورد نیاز است.

در حالی که جنگ روسیه علیه اوکراین همچنان ادامه دارد، نویسندگان CEPA بر نیاز فوری برای آغاز برنامه‌ریزی بازسازی تاکید می‌کنند. این نه تنها برای تقویت انعطاف‌پذیری اوکراین در طول جنگ، بلکه برای شروع بازسازی قوی و بادوام پس از جنگ و تضمین ادغام با اتحادیه اروپا بسیار مهم است.

رئیس صندوق بین المللی پول (IMF) تأیید کرد که نیازهای مالی خارجی اوکراین برای سال جاری ۴۲ میلیارد دلار است. وی با ابراز اطمینان از تحقق این الزامات، بر حمایت قابل توجه شرکای بین‌المللی تاکید کرد.

توافق اوکراین با صندوق بین‌المللی پول درباره برنامه تسهیلات تمدید شده صندوق (EFF) که در مارس ۲۰۲۳ تصویب شد، سنگ بنای تلاش‌های این کشور برای ثبات مالی است. تنها در سال جاری، انتظار می‌رود که حمایت صندوق بین‌المللی پول بیش از ۵ میلیارد دلار باشد.

در تحولی جداگانه، بازوی تامین مالی خصوصی بانک جهانی برنامه‌های خود را برای سرمایه‌گذاری ۱٫۹ میلیارد دلاری در پروژه‌های اوکراین طی ۱۸ ماه آینده اعلام کرده است.

در همین حال، هزینه‌های نظامی اوکراین افزایش یافته است که نشان‌دهنده نیاز فوری برای تقویت قابلیت‌های دفاعی این کشور در مواجهه با درگیری‌های جاری است. هزینه‌های نظامی در سال ۲۰۲۳ با افزایش ۵۱ درصدی به ۶۴٫۸ میلیارد دلار رسید که نشان دهنده ۳۴ درصد تولید ناخالص داخلی است. این افزایش برای اولین بار در تاریخ اوکراین را به ده کشور برتر جهان از نظر هزینه‌های دفاعی سوق داده است.

وضعیت پیش رو

این گزارش تاکید می‌کند که بودجه اوکراین به کمک خارجی ۴۰ میلیارد دلاری در سال برای حفظ وظایف اصلی دولت نیاز دارد. با توجه به اهمیت ثبات سیاسی در قاره اروپا، نویسندگان استدلال می‌کنند که برای پرداختن به این نیازهای مبرم، زمانی برای تلف کردن وجود ندارد.

در حالی که بحث‌های رسمی بین‌المللی در مورد سرپا شدن مجدد اوکراین بر ارزیابی خسارت و رسیدگی به نیازهای فوری متمرکز شده است، گزارش هشدار می‌دهد که بودجه فعلی کمتر از آن چیزی است که مورد نیاز است. برآوردها نشان می‌دهد که هزینه بازسازی می‌تواند از ۴۸۶ میلیارد دلار تا یک تریلیون دلار متغیر باشد.

در حالی که نویسندگان گزارش CEPA توصیه می‌کنند که نزدیک به ۳۰۰ میلیارد دلار ذخایر مسدود شده بانک مرکزی روسیه مصادره شود، احتمال وقوع آن به دلایل ثبات سیاسی و مالی بسیار نامشخص است. از این رو این سوال به طور منطقی مطرح می‌شود: اگر دولت‌های غربی، سازمان‌های غیردولتی و موسسات مالی جهانی قبلاً ۷۶ میلیارد دلار تعهد کرده باشند، همانطور که نویسندگان گزارش CEPA ادعا می‌کنند، ۴۱۰ تا ۹۲۴ میلیارد دلار کمک باقی مانده از کجا تامین می‌شود؟

با وجود ارقام بزرگی که با آن سر و کار داریم، مقایسه‌های تاریخی چشم‌اندازی را ارائه می‌دهند. ایالات متحده، پس از جنگ جهانی دوم، ۱۳٫۳ میلیارد دلار به طرح مارشال در طول سه سال متعهد شد – مبلغی معادل ۱٫۶ درصد از تولید ناخالص داخلی ایالات متحده در آن زمان. در مقابل، تعهد فعلی به بهبود اوکراین تنها ۰٫۱۵ درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی آمریکا را شامل می‌شود.

از آنجایی که بازسازی اوکراین یک پروژه چند دهه‌ای است و پرداخت‌ها در یک دوره طولانی انجام می‌شود، انتظار می‌رود بار مالی واقعی در سال حتی کمتر باشد. با این وجود، این گزارش خواستار اقدام سریع و اساسی برای رسیدگی به چالش‌های عظیم پیش روی تلاش‌های بازسازی و احیای اوکراین است.

منبع: ایراس

پایان/