به گزارش تحریریه، سخنان رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در حرم جامع رضوی به مناسبات آغاز سال 1402 هجری شمسی باید با دقت و وسواس بررسی شود، زیرا ایشان پس از مشاهده هرج و مرج سیاستگذارانه در اداره کشور بر خود لازم دانستند تا یک بررسی جامع از آنچه که دولت باید انجام دهد، را بسته بندی کرده و در معرض دید ملت قرار دهند.

به همین دلیل محورهای بیانات رهبر معظم انقلاب را با تحلیل روشن ارائه می کنیم تا بتواند به عنوان نقشه راه در اختیار دولت آیت الله رئیسی، مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه قرار گیرد. ایشان فرمودند:

• محور1 - تحوّل یعنی دگرگونی. میخواهیم چه چیزی دگرگون بشود و تغییر پیدا کند؟ مهم‌ترین مسئله این است. دشمنان نظام اسلامی هم میگویند دگرگونی، آنها هم دنبال دگرگونی هستند، [امّا] دگرگونی مورد نظر آنها درست نقطه‌ی مقابل آن چیزی است که مورد نظر ما است. آنها این دگرگونی را مطرح میکنند و متأسّفانه در داخل هم بعضی‌ها به تبع آنها یا به تقلید آنها همان حرف را با تعبیرات دیگری بیان میکنند: مثلاً تغییر قانون اساسی یا تغییر ساختار نظام اسلامی؛ این همان حرف بیگانه‌ها است، همان حرف دشمنها است، منتها عنصر داخلی گاهی از روی غفلت، از روی بی‌توجّهی، گاهی هم با انگیزه‌های های دیگر، آن حرف را تکرار میکند.
• تحلیل محور 1 - این گزاره به روشنی تاکید بر دفاع از پاردایم انقلاب اسلامی و تفکیک آن از ناکارآمدی های بروکراتیک است که بخشی از نخبگان به آن توجه ندارند و با ندیدن شاهکارهای انجام شده در 44 سال گذشته و تمرکز بر نقاط ضعف، عملا به دنبال آسیب زدن به کلیت نظام هستند.
• محور 2 - این یک چیز که اگر بخواهیم تحوّل انجام بگیرد، نیاز داریم به اعتماد به نفس ملّی؛ این یک. ثانیاً نیاز داریم به هوشیاری. اگر هوشیار نباشیم، غافل باشیم، به عنوان تحوّل، به نام تحوّل ممکن است به نقاط قوّت خودمان ضربه بزنیم؛ انسان این را گاهی مشاهده می کند. بعضی هستند دلسوز نظام، علاقه‌مند به نظام اسلامی و به انقلاب امّا گاهی غفلت می کنند، برای اینکه یک حرکت خوب را، حرکت اصلاحی را انجام بدهند، بی‌دقّتی میکنند و به نقاط قوّت ضربه وارد می کنند.
• تحلیل محور 2 - اگر شناخت دقیق از شاهکارهای 44 سال اخیر وجود نداشته باشد، اعتماد به نفس ملی از بین می رود. و اگر هوشیاری نباشد، راهکارهایی برای برون رفت از مشکلات ارائه می شود که خود به مثابه بحران و مشکل عمل کرده و کشور را زمینگیر می کند که محورهای زیادی در این باره قابل ذکر است. نظام چندنرخی ارزی، دلار 4200 تومانی، نظام قیمتگذاری، بانک های خصوصی، شبه دولتی ها، سدسازی افراطی، رها کردن بخش مسکن؛ مخلوط کردن مالیات بر عایدی سرمایه با مالیات بر تورم، یارانه بر مصرف و ... مواردی از این دست هستند.
• محور 3 - یکی از مهم‌ترین نقاط قوّت ملّت ایران و جامعه‌ی اسلامی ما این است که بنیه‌ی درونی جامعه‌ی اسلامی ما قوی و مستحکم است؛ روی این فکر کنید؛ این خیلی مهم است؛ استحکام بنیه‌ی درونی نظام اسلامی و ملّت ایران.
• تحلیل محور 3 - پایداری جمهوری اسلامی ایران به عنوان رقم زننده مهمترین انقلاب مردمی تاریخ معاصر در برابر فشارهای نظام دو قطبی جنگ سرد، هژمونی آمریکا، جهانی سازی، فشار اقتصادی و نظامی، جنگ نیابتی، بهار عربی، تحریم اقتصادی، سومدیریت داخلی و ... نشان می دهد که استحکام بنیه ملی مثال زدنی است.
• محور 4 - غربی‌ها فشار آوردند که ایران را منزوی کنند؛ آمریکا و اروپایی‌ها فشار آوردند که ایران منزوی بشود. «انزوا» در اصطلاح سیاست خارجی یعنی قطع رابطه‌ی با کشورها؛ [وقتی] کشورها با یک کشوری رابطه نداشته باشند، میگویند منزوی شد؛ آنچه اتّفاق افتاد، نتیجه‌ی عکس داد. بله، رابطه‌ی ما با غربی‌ها ضعیف شد ــ با آمریکا که رابطه نداشتیم، با اروپا هم رابطه‌ی ما ضعیف شد ــ امّا ما رابطه‌ی خودمان را با آسیا صد درصد محکم‌تر کردیم؛ بعد از این هم همین را ادامه خواهیم داد؛ ما ارتباطات سیاسی و اقتصادی و فنّی و علمی خودمان را با بخش مهمّ کشورهای آسیا ادامه خواهیم داد. در بخشی از پیمانهای مهم عضو شدیم؛ دشمن میخواست ما را منزوی کند، تلاش و توانایی‌های ملّت ایران موجب شد که ما بتوانیم در بخشی از پیمانهای منطقه‌ایِ مهم و مؤثّر عضو بشویم؛ منزوی که نشدیم، بعکس، مطرح شدیم و روابطمان با دولتهای منطقه و ملّتهای منطقه تقویت شد. ارتباطات قوی با آفریقا و آمریکای لاتین جزو برنامه‌های حتمی ما است و ان‌شاءالله این برنامه را دنبال خواهیم کرد. البتّه با اروپا هم قهر نیستیم؛ با هر کدام از کشورهای اروپایی و دولتهای اروپایی هم که سیاستهای آمریکا را کورکورانه تبعیّت نکنند، حاضریم کار کنیم.
• تحلیل محور 4 - رهبر معظم انقلاب ضمن تاکید بر شکست راهبرد منزوی سازی ایران؛ نقشه راه اینده را نشان داد که باعث می شود جمهوری اسلامی از گارد دفاعی خارج شده و در قاره های مختلف وارد فاز توسعه مناسبات راهبردی برای دنیای آینده و نظام چندقطبی شود.
• محور 5 - وقتی که «اقتصاد مقاومتی» را اعلام کردیم، گفتیم اقتصاد مقاومتی «درون‌زا» و «برون‌گرا» است؛(۶) درون‌زا است، یعنی توان و استعداد و ظرفیّت درونی بایستی در خدمت اقتصاد قرار بگیرد و البتّه برون‌گرا است، یعنی با همه‌ی کشورها آماده‌ی ارتباطات اقتصادی هستیم.
• تحلیل محور 5 - این بخش از بیانات رهبر معظم انقلاب نقطه ختم بر ادعاهای ناشی از ناآگاهی درباره دلارزدایی از اقتصاد به معنای چندقیمتی کردن کالاهای منقول و تجارت پذیر است. زیرا باعث اقتصاد کشور با سایر کشورها مناسبات داشته باشد لاجرم از مسیر نرخ برابری ارزها این کار را انجام می دهد(دلار یا هر ارز دیگری) و ایجاد قیمت های غیرتعادلی به اسم فروش ریالی به داخل باعث شکل گیری لایه های فساد پیچیده مانند قاچاق بنزین، دلار 4200 تومانی و ... می شود که صدها میلیارد دلار در دهه های گذشته به اقتصاد ایران آسیب وارد کرده، اما به اسم مردم و مستضعفین فاکتور شده است.
• محور 6 - نقاط قوّت ما زیاد است که استحکام داخلی را گفتم، پیشرفتها را [هم] گفتم؛ اینها وجود دارد، موارد زیادی هم هست که مجال گفتنش و بحث کردنش در اینجا دیگر نیست. اینها قوّتهای ما است؛ اینها نباید ضربه ببیند. نظام اسلامی «جمهوری اسلامی» است؛ نه «جمهوری» باید ضربه ببیند، نه «اسلامی» باید ضربه ببیند. اینها نقاط قوّت است. در هر تحوّلی، روی این نقاط قوّت باید تکیه کرد، آنها را باید افزایش داد، نقاط قوّت را باید برجسته‌تر کرد و گسترده‌تر کرد، امّا در کنار اینها نقاط ضعفی هم وجود دارد. تحوّل، ناظر به تغییر نقاط ضعف است. من در مورد نقاط ضعف هم کوتاه صحبت میکنم، دو سه مورد را عرض میکنم.
• تحلیل محور 6 - یعنی اینکه نرم افزار اداره کشور اسلام و انتخاب کارگزاران نظام با جمهوریت و انتخابات است و رهبر انقلاب به روشنی با جریان های خاندان سالار مقابله فرمودند.
• محور 7 - اگر ما در کشورمان چهار پنج نقطه‌ضعفِ مهم داشته باشیم، در رأس همه‌ی اینها مسئله‌ی اقتصاد کشور است. اقتصاد کشور انصافاً یکی از نقاط ضعف ما است. [البتّه] بسیاری از سیاستهای اقتصادی میراث گذشتگان است؛ «گذشتگان» یعنی گذشتگان قبل از انقلاب، بعضی هم بعد از انقلاب پدید آمد.
• تحلیل محور 7 - تاکید بر روندهای ایجاد کننده مشکلات اقتصادی نشان می دهد که معظم له از منظر اقتصاد سیاسی و بسیار کلانتر از آمد و شد دولت ها به مساله می نگرند.
• محور 8 - شاید بشود گفت مهم‌ترین مشکل اقتصاد ما تصدّی‌گری دولتی است. بیشترین توجّه ما در دهه‌ی ۶۰ به این مسئله بود که کلید اقتصاد کشور را به دولت بسپریم؛ این به اقتصاد ما ضربه زد؛ این مربوط به خود ما است، ما خودمان کردیم. شاید مهم‌ترین نقطه‌ضعف اقتصاد ما تصدّی‌گری افراطی دولت است. وقتی که مردم از مدیریّت اقتصادی و فعّالیّت اقتصادی کنار میمانند، کارهای بزرگ، شرکتهای مهم، تولیدهای ثروت‌ساز برای کشور در اختیار دولت قرار میگیرد و در اختیار فعّالان اقتصادی از مردم قرار نمیگیرد، همین مشکلاتی پیش می‌آید که ما امروز در اقتصادمان مشاهده میکنیم. مهم‌ترین مشکل ما «دولتی بودن اقتصاد» است.
• تحلیل محور 9 - رهبر انقلاب به دیوارهای شیشه ای بر سر راه ایجاد شرکت های بزرگ توسط مردم حمله می کند و تاکید دارد که دولتی گرایی افراطی اتفاق افتاده و میز اقتصاد تحریریه تاکید دارد که در دولت سیزدهم این دولتی گرایی و حمله به شرکت های موفق خصوصی تشدید شده است.
• محور 9 - در ارائه و اعلام سیاستهای اقتصادی اصل ۴۴ با کمک کارشناسان متعدّد با دقّت روی این کار کردیم ــ یعنی کارشناس‌ها کار کردند ــ و سیاستها ابلاغ شد. بنای این سیاستها بر این بود که ما مدیریّتها و فعّالیّتهای اقتصادی مورد نیاز مردم را به مردم بسپریم؛ البتّه بعضی از بخشها هست که یا مردم طالب آن نیستند یا حتماً باید در اختیار دستگاه‌های دولتی باشد؛ آنها به کنار، امّا بخشهای مهمّ اقتصاد باید در اختیار مردم باشد. بارها این را تکرار کردیم که بنگاه‌های دولتی، شرکتهای دولتی، شرکتهای شبه‌دولتی ــ که با تعبیر زشت «خصولتی» از آنها یاد میکنند که تعبیر خوبی نیست؛ [بلکه] شبه‌دولتی است ــ باید با بنگاه‌های خصوصی رقابت نکنند و بگذارند تولید را مردم انجام بدهند.
• تحلیل محور 9 - این بند از سخنان رهبر انقلاب را می توان یک بسته اقتصاد سیاسی دانست. بخش هایی مانند بانکداری که باید در اختیار دولت باقی بماند واگذار شده، اما شرکت هایی که سهام آنها واگذار شده است به صورت دولتی مدیریت می شود. یعنی نه تنها اشتباه رخ داده است، بلکه شاهد کلاهبرداری روشمند دولت در حق مردم هم هستیم. مردمی که سهام شرکت های دولتی را خریده اند، اما مدیریت همچنان دولتی باقی مانده است. عکس این سیاست متصور است، اما سیاست واگذاری مالکیت و حفظ مدیریت شرکت ها غیر از سقوط اقتصادی نتیجه دیگری به دنبال ندارد.
• محور 10 - ما آن روزی که همه‌ی سررشته‌ی کارها را دست دولت دادیم، به این نیّت این کار را کردیم که عدالت اقتصادی برقرار بشود؛ و عدالت اقتصادی برقرار نشد. به خطا خیال میکردند که اگر چنانچه کلید اقتصاد دست دولت باشد، عدالت اقتصادی به وجود می‌آید؛ این اشتباه بود و چنین چیزی اتّفاق نیفتاد. دولت تصدّی‌گری را بایستی کم کند، نظارت را باید زیاد کند؛ دخالت را کم کند، نظارت را زیاد کند؛ مراقبت کنند.
• تحلیل محور 10 - رهبر معظم انقلاب یک تفکیک روشن بین تناظر یک به یک دولتی بودن و عدالت اجتماعی ترسیم کرده و باورمندان به آنرا کسانی می داند که خیال خطا دارند.
• محور 11 - عیب مهمّ دیگر اقتصاد ما وابستگی به صادرات نفت خام است. ما نفت خام را صادر میکنیم، در حالی که اختیار نفت خام در دست ما نیست. بایستی بند ناف اقتصاد را از صادرات نفت خام ببُریم و بیشتر به فعّالیّتهای غیرنفتی [بپردازیم]. که خب خوشبختانه آن‌طوری که در گزارشها وجود دارد، حرکت به سمت افزایش صادرات غیر نفتی و فعّالیّتهای اقتصادی غیر نفتی شروع شده و کارهای خوبی دارد انجام میگیرد.
• تحلیل محور 11 - این سیاست در یک دهه گذشته مورد غفلت قرار گرفته است.
• محور 12 - یکی از مشکلات اقتصاد ما وابستگی به دلار است. بعضی از کشورهایی که تحریم شدند، وابستگی خودشان را به دلار قطع کردند، وضعشان بهتر شد. ما الان کشورهایی را می‌شناسیم ــ نمیخواهم اسم بیاورم ــ که مورد تحریمهای شدید غرب قرار گرفتند و رابطه‌شان با سوئیفت ــ که یک ساز و کار بین‌المللی غربی است ــ قطع شد، دلار را کنار گذاشتند، با پولهای محلّی معامله کردند و صادرات و واردات انجام دادند، وضعشان بهتر شد؛ این کار را ما هم باید بکنیم.
• تحلیل محور 12 - ایشان به مساله حذف دلار از مبادلات اقتصادی و رفتن به سوی روش های جایگزین تاکید دارد که توضیح یکی از غفلت های بزرگ در دهه اخیر است. این گزاره به معنای چندقیمتی کردن کالاها به اسم ریالی و دلاری کردن نیست.
• محور 13 - یکی از مهم‌ترین مسائلی که ما نیاز داریم برای اینکه وضع اقتصاد کشور بهتر بشود، رشد مستمر و سریع است.
• تحلیل محور 13 - این گزاره با این روش راستی آزمایی می شود که اگر رشد اقتصادی مستمر وجود داشته باشد پس می توان گفت که الزامات پایه ای رعایت شده است.
• محور 14 - یکی از اشکالات مهمّی که ما داریم، این است که روی راه‌های مشارکت مردم فکر نکرده‌ایم. من همین جا به مسئولین محترم، به صاحب‌نظران اقتصادی، به کسانی که علاقه‌مند به سرنوشت کشورند توصیه میکنم بنشینند راه‌های مشارکت عموم مردم در مسائل اقتصادی را پیدا کنند.
• تحلیل محور 14 - مشارکت مردم در اقتصاد با شکل دادن به یک بازار اولیه جامع و شفاف امکانپذیر می شود که متاسفانه در گذشته از آن غفلت شده است و بازار بورس را به بازار مطلق ثانویه با پایه های غیرشفاف و سفته بازانه تبدیل کرده ایم. این مساله می تواند در تعاونی ها و یا در بازار سرمایه تعین پیدا کند.
• محور 15 - یکی از مشکلات اقتصاد ما کم‌تحرّکی در تجارت خارجی است. ظرفیّت تولید ما در داخل زیاد است؛ چه در بخش کشاورزی، چه در بخش صنعتی؛ بازارهای دنیایی هم بسیار وسیع است. ما میتوانیم تجارت خارجی‌مان را افزایش بدهیم، پیش ببریم و آن کاری را که حقیقتاً به طور مستقیم به معیشت مردم و سفره‌ی مردم ارتباط پیدا میکند، ان‌شاءالله سامان بدهیم که یکی از کارهای مهم است. ما امروز در تجارت خارجی تحرّکمان کم است؛ روشهایمان بعضاً روشهای نادرستی است؛ اینها به تحوّل نیاز دارد؛ احتیاج به تحوّل دارد.
• تحلیل محور 15 - کم تحرکی مورد اشاره رهبر معظم انقلاب به فساد گسترده در اقتصاد ایران باز می گردد که باعث می شود طرف های خارجی نتوانند برای سرمایه گذاری وارد اقتصاد ایران شوند زیرا هزینه مبادله به شدت بالا است و در چنین شرایطی یافتن شرکای خارجی بسیار دشوار می شود و انباشت تجربه روی نمی دهد.
• محور 16 - کمک به شرکتهای دانش‌بنیان که من سال گذشته توصیه کردم، و خوشبختانه تحقّق پیدا کرد؛ اگر چه به قدری که ما خواسته بودیم انجام نشد امّا توسعه پیدا کرد. شرکتهای دانش‌بنیان کارهای زیادی کردند؛ هم تلاششان زیاد شد، هم فراورده‌هایشان بیشتر شد، هم درآمدهایشان بیشتر شد؛ [ایجاد] بنگاه‌های کوچک، دانش‌بنیان کردن کارخانجات بزرگ؛ اینها اقدامات مفیدی است که به این تحوّل کمک میکند.
• تحلیل محور 16 - این بند نگاه پیشرو رهبر انقلاب را نشان می دهد که شرکت های بزرگ را جدای از دانش بنیان بودن نمی داند و قائل به نگاه آکواریومی به شرکت های دانش بنیان نیست.
• محور 17 - یک بخش دیگری که احتیاج به تحوّل دارد که باید مورد توجّه برادران و خواهران عزیز نماینده‌ی مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد، تحوّل در بخش تقنین است.
• تحلیل محور 17 - ایران تقریبا 2.5 برابر استانداردهای جهانی قانون دارد، اما در نهایت دارای قوانین شفاف نیست. بنابراین وظیفه دولت این است که کاستن از تورم قانون و شفاف سازی را به جای وضع روزمره قوانین جدید در دستورکار جدید قرار دهد.
• محور 18 - در جنگ ترکیبی، دشمن از رسانه استفاده میکند، از عامل فرهنگی استفاده میکند، از عامل امنیّتی استفاده میکند، از نفوذ استفاده میکند، از عامل اقتصادی استفاده میکند؛ از همه‌ی این عوامل استفاده میکند برای اینکه ملّت را در محاصره قرار بدهد، برای اینکه ملّت را دچار یأس کند، ملّت را از نیروی خودش غافل کند. سعی میکنند ملّت را از راه‌های اطّلاع‌رسانی جدا کنند. خب، ما وسایل اطّلاع‌رسانی به مردم را داریم؛ اینها را بدبین میکنند: به رادیوتلویزیون گوش ندهید، خبرهایش خلاف واقع است؛ به گزارش مسئولین توجّه نکنید، گزارششان خلاف واقع است؛ به حرفهای رهبری گوش نکنید، حرفهای رهبری تکراری است؛ تکراری است؟ سالها است که جبهه‌ی دشمن با صدای بلند اعلام میکند که میخواهیم جمهوری اسلامی را به زانو در بیاوریم، رهبری در مقابل میگوید «غلط میکنید»؛ این تکرار نیست؛ این استقامت است.
• تحلیل محور 18 - این گزاره بسیار پیچیده است و باید در فصلی جداگانه با مشارکت همه میزهای تحریریه بررسی شود.
• محور 19 - ما حمایت از جبهه‌ی مقاومت را صریحاً اعلام میکنیم، و حضور در جنگ اوکراین را قاطعاً رد میکنیم. بدروغ ادّعا کردند که ایران در جنگ اوکراین مشارکت دارد؛ ابداً چنین چیزی نیست؛ ما هیچ مشارکتی نداریم. جنگ اوکراین را در واقع آمریکا راه انداخت؛ برای گسترش ناتو به سمت شرق، مقدّمات این جنگ را در واقع آمریکا به وجود آورد؛ الان هم بیشترین سود را، بیشترین بهره را آمریکا از جنگ اوکراین میبرد.
• تحلیل محور 19 - این بخش به ترسیم دقیق سیاست خارجی کشور مربوط می شود تا به گمانه زنی ها پایان دهد.
• محور 20 - در بین ما مردم بعضی از عیوب وجود دارد که اتّفاقاً مرتبط با مسائل اقتصادی است؛ یکی‌اش اسراف است. ما اسراف میکنیم؛ آب را اسراف میکنیم، نان را اسراف میکنیم، برق را اسراف میکنیم، گاز را اسراف میکنیم؛ مسرفانه عمل میکنیم. بعضی از کشورهایی که چند برابر ما جمعیّت دارند، مصرف گازشان از ما کمتر است، مصرف بنزینشان از ما کمتر است. مصرف بنزین ما بالا است، مصرف گاز ما بالا است؛ مسرفانه عمل میکنیم. آب را هدر میدهیم، نان را دور میریزیم؛ این عیب بزرگی است؛ این را باید برطرف کنیم.
• تحلیل محور 20 - این بخش از بیانات معظم له پاسخ به جریان های رانتی است که مدعی بودند و هستند که مصرف در ایران عادی است، اسرافی وجود ندارد و باید عرضه حامل های انرژی را بیشتر کرد. عمل به این خواسته علمی و دقیق رهبر انقلاب بدون اصلاحات قیمتی و کنار گذاشتن قیمتگذاری های غیرتعادلی امکانپذیر نیست.
• محور 21 - یکی دیگر از عیوب مهمّ ما این است که ما درباره‌ی تولیدات داخلی تعصّب نداریم؛ تعصّب در خیلی جاها چیز بدی است امّا اینجا چیز خوبی است. ما باید برای تولید داخلی تعصّب داشته باشیم. یک جنسی هست که در داخل تولید شده، مشابه خارجی‌اش هم هست ــ البتّه آن واردکننده نباید وارد میکرد، حالا وارد کرده ــ گاهی کیفیّت این جنس داخلی از آن جنس خارجی کمتر نیست، گاهی هم بیشتر است، [امّا] ما میرویم سراغ جنس خارجی؛ چرا؟ چرا به این کارگر ایرانی کمک نمیکنید؟
• تحلیل محور 21 - حمایت گرایی بی منطق با ممنوعیت واردات و از بین بردن رقابت باعث شده است تا در صنایعی مانند خودروسازی به قهقرا برویم و مساله حمایت از تولید داخل به یک ضدارزش تبدیل شده و آزاردهنده شود.
• محور 22 - یک توصیه‌ی مهمّ من به همه‌ی کسانی که توانایی سخن گفتن با مردم را دارند و رسانه در اختیارشان است ــ چه در فضای مجازی، چه در مطبوعات، چه در صدا و سیما ــ امیدآفرینی است.
• تحلیل محور 22 - این بند اهمیت زیادی دارد و به طور مستقل به آن پرداخته می شود.
• محور 23 - آمریکایی‌ها متحیّرند که در منطقه بمانند یا از منطقه بروند؛ اگر بمانند، نفرت ملّتها از آنها روزبه‌روز بیشتر میشود.
• تحلیل محور 23 - این بند تاکید بر گزاره موفقیت بخش نظام و امنیتی کشور در منطقه است که یک شاهکار تمام عیار را رقم زده و قدرت های بزرگ را در یک جدال طولانی مدت به زانو درآورده است.

پایان/