بسیاری از شهرهای چین در هفته‌های گذشته شاهد اعتراضات کارگری در ژنگژو، اعتراضات در سوگ مرگ در ارومچی، گسترش اعتراضات عزاداری در شهرهای دیگر، اعتراضات دانشگاه در کالج رسانه‌ای نانجینگ و سایر دانشگاه‌ها، و اعتراضات گسترده آنلاین (و سانسور) بوده است.

جالب‌تر اینکه شعارها، نمادها و تاکتیک‌های جدیدی از این موج اعتراضات پدیدار شد. این اعتراضات شاهد همبستگی هان و اقلیت ها در سین کیانگ، «شعار کناره گیری شی جین پینگ» در شانگهای، کاغذ سفید در دانشگاه های متعدد، و واژه های «آزادی» و «دموکراسی» بوده که برای 30 سال در چین سابقه نداشته است.

چرا مردم چین توانستند در چنین مقیاسی برای اعتراض علیه رژیمی که اخیراً دیکتاتوری تر شده است بسیج شوند؟ چرا کنترل کامل شی به سقوط کامل منجر شد؟ چرا دستگاه امنیتی و نظارتی همه جانبه چین در جلوگیری از اعتراضات ناکام ماند؟

جنبش های انقلابی با علل فوری و زمینه ای به وجود می آیند. علت فوری این بار واضح است: مردم از سیاست صفر کووید به ویژه اجرای دقیق محلی آن حتی پس از کنگره حزب ناراضی هستند. به نظر می رسد نه خروجی، نه پایانی و نه امیدی وجود دارد.

علت اصلی بیشتر طعنه آمیز است (اما برای ما تعجب آور نیست): کنترل متمرکز کامل و حکومت یکدست منجر به مسئولیت کامل و سپس هدف قرار دادن جنبش ملی در مرکز در زمانی که انتظارات برآورده نمی شود. این آموزه و حکمت توکویلی در رژیم قدیمی و انقلاب فرانسه اوست.

پس چگونه شهروندان چینی در غیاب سازمان‌ها یا شبکه‌های جنبش اجتماعی بسیج شدند؟ سه مکانیسم وجود دارد. اولاً، در یک جامعه توده‌ای که سازمان‌های میانی غایب هستند، شهروندان می‌توانند به‌طور خودجوش و به‌طور شگفت‌انگیزی خودبسیج شوند، اگر راه دیگری وجود نداشته باشد.

دوم، بسیج زیست محیطی. درست مانند جنبش تیان‌آن‌من، بسیج مبتنی بر قومیت ها زمانی که سازمان‌های رسمی وجود نداشتند، دوباره نقش حیاتی ایفا کردند: خوابگاه کارخانه در فاکسکان، همبستگی محله‌ای در ارومچی و پکن، و قومیت ها محوطه دانشگاه در 100 دانشگاه.

سوم، اثرات رسانه های اجتماعی: ویبو، وی چت و دوئین نقش کلیدی در بسیج داشتند. چین به شدت سانسور شده است، اما نوآوری و سانسور رسانه های اجتماعی این بار به بازی تعاملات بازگشتی تبدیل شد. "کاغذ سفید" محصولی غیرمنتظره در این فرآیند درون زا بود.

در نهایت، هیچ گاه احتمالات را فراموش نکنید! این بار جام جهانی است که یک معضل دیگر را برای کشور چین ایجاد می کند. مردم آن را تماشا می کنند و می دانند که در خارج از چین چقدر باز و رایگان است. اما اگر ممنوع شود، شهروندان بیشتری به خیابان خواهند رفت. در هر صورت، فوتبال بنزین روی آتش اعتراضات بیشتر است.

* جامعه شناس چینی - ترجمه ایران تایمز

پایان/