به گزارش تحریریه، باتوجه به اینکه روند احیای برجام به دلیل ادامه خواسته های آمریکا برای رسیدن به یک برجام طولانی تر و قویتر(Longer & Stronger) با امید تسلیم جریان داخلی ایران؛ متوقف شده است، این سوال به طور جدی مطرح می شود که قیمت دلار چه خواهد شد؟

قیمت دلار در یک ماه اخیر به دلیل حذف دلار 4200 تومانی که آخرین بخش آن به بهانه یارانه دارو و در قالب دلار رانتی معروف به ارز ترجیحی بود، کاهش یافته است و ارتباط مشخصی با بحث های روانی ناشی از احیای برجام ندارد که در دو سال اخیر اثر خود را به دلیل مکرر شدن از دست داده و عصب های بازار ایران حتی در بازارهای سفته بازانه؛ دیگر به آن اهمیتی نمی دهد.

حذف 20 میلیارد دلار رانت دلار 4200 تومانی از خرداد سال 1401 باعث شده است تا منافع گیرندگان این رانت عظیم که در 4 سال اخیر باعث از بین رفتن بیش از 100 میلیارد دلار شدند، فشارها برای افزایش قیمت دلار را از بین برده و باعث تعدیل شده است تا قیمت آن کاهش یابد. زیرا "تقاضایی القایی" ناشی از دلار ترجیحی از بین رفته است که نتیجه آنرا در کاهش قیمت دلار در بازار ازرهای خارجی شاهد هستیم.

تنها مانع برای تعادلی شدن قیمت دلار در مقطع کنونی نظام چندنرخی ارزی حاکم بر اقتصاد کشور از ابتدای سال 1397 تاکنون است که بانک مرکزی به عنوان یک مساله کلیدی با کمال تعجب به آن نمی پردازد و حتی درباره آن صحبت هم نمی کند که نشان می دهد فاقد درک راهبردی در راس بانک مرکزی در مقطع کنونی هستیم.

نتیجه اینکه اخبار بد و یا خوب از سرنوشت برجام اثری بر افزایش تقاضای واقعی برای خرید دلار ندارد، اما تمام ماجرا این نیست و باید ذی نفعان دیگری را هم در اقتصاد کشور شناسایی کرد که بدون توجه به نقش آنها شاهد ارائه تحلیل های قوی و جامع نخواهیم بود. این ذی نفعان مالکان صنایع رانتی فولاد و پتروشیمی هستند که با کوچ از "وارداتچی بودن" به "صادرات انرژی" به اسم فولاد و پتروشیمی، برخلاف دهه هشتاد که در واردات سود داشتند، در صادرات سود دارند، اما نه صادرات کالاهای ساخته شده که به زحمت و تخصص زیادی نیاز دارد، بلکه در صادرات انرژی به اسم فولاد، پتروشیمی و ... .

شاهد مدعا این است که نظام تصمیم گیری اقتصادی کشور به صنابع تولیدکننده کالای نهایی اهمیت نداده و همچنان شاهد تصمیم های خلق الساعه و زیانبار هستیم که نفس تولیدکننده در صنعت و کشاورزی را گرفته است.

در صورتی که منافع رانتی ها کنار رود، شاهد ایجاد قیمت تعادلی در بازار ارز خواهیم بود که می توان آنرا مانند سال 1392 تشریح کرد که بانک مرکزی بدون دخالت در بازار ارز باعث شد قیمت آن به 3000 تومان در برابر یک دلار آمریکا برسد. اما بانک مرکزی در سال 1393 مجبور شد برای حفظ قیمت دلار در 3 هزار تومان حدود 1.5 میلیارد دلار ارزپاشی کند که به عدم رشد اقتصادی(و باکیفیت در بخش واقعی اقتصاد) و ادامه رالی خلق پول با میدان داری بانک های خصوصی در دولت حسن روحانی باز می گشت.

افشای فساد 92 هزار میلیارد تومانی در فولاد مبارکه این امکان را تقویت کرده است که قدرت این جریان رانتی تضعیف شده باشد و توان نقش آفرینی آنها در بازار ارز محدود شود که در این صورت، متغیرهای موثر برای کاهش قیمت دلار قدرت بیشتری پیدا می کنند و شاهد کاهش قیمت دلار در هفته های پیش رو خواهیم بود. ظاهرا تاریخ تکرار شده و شاهد تکرار حذف ارز ترجیحی در سال 1401 مانند سال های 1391 و 1392 هستیم که بدون برجام باعث شد تا قیمت دلار از 4300 تومان به 3000 تومان کاهش یابد.

پایان/