به گزارش تحریریه، تارنمای «ژاپن تایمز» در گزارشی به تحلیل سفر هفته گذشته «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه به تهران پرداخت و هشدار داد روابط نوپا بین روسیه و ایران یک تحول ناخوشایند برای غرب است که ایالات متحده با نگرانی آن را تماشا خواهد کرد، اما این دیدار از یک تغییر ژئوپلیتیک و تعیین کنندگی قواعد بازی  فاصله دارد.

پوتین، در تهران با رئیسی و اردوغان دیدار و گفت وگو کرد اما این گزارش از زاویه دیگری به موضوع نگاه کرده و آورده است: این واقعیت که روسیه و ایران رقیب در زمینه تولید انرژی هستند، احتمالاً محدودیت‌هایی را برای هر مشارکت عمیق‌تر بین آن ها ایجاد می‌کند، حتی اگر دو کشور در خصومت خود با غرب متحد باشند.

برخی سؤالات کلیدی در مورد روابط رو به گسترش دو کشور مطرح است. نخست آنکه آیا ایران می تواند به روسیه در جنگ اوکراین کمک کند؟

مقامات آمریکایی گفته اند که ایران در حال آماده شدن برای کمک به روسیه با فروش چند صد هواپیمای بدون سرنشین (پهپاد) است که قادر به شلیک موشک هستند. اما هیچ یک از این دو کشور این خبر را تایید نکرده اند. به نقل از خبرگزاری ریانووستی، «یوری اوشاکوف»، دستیار رئیس جمهور روسیه، گفت که پوتین در این مورد با رهبران ایران گفت وگو نکرده است.

«جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا هفته گذشته عنوان داشت «تعمیق اتحاد روسیه با ایران در جنگ با اوکراین چیزی است که تمام جهان باید به آن به عنوان یک تهدید عمیق نگاه کند».

ایران علاوه بر تأمین پهپاد، می‌تواند به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها و همکاری احتمالی در ساخت سامانه‌های تسلیحاتی که کمتر به زنجیره‌های تأمین از طریق کشورهای غربی وابسته هستند، کمک کند.

اوکراین از پهپادهای بیرقدار ترکیه برای هدف قرار دادن واحدهای روسی و انهدام تعداد زیادی تانک و سایر خودروهای زرهی استفاده کرده است. «جک واتلینگ» کارشناس جنگ در اندیشکده RUSI در لندن، اعتقاد دارد: پهپادهای ایرانی برای روسیه هم برای شناسایی و هم برای درگیری با اهداف مفید خواهند بود.

وی گفت: ایران علاوه بر تأمین پهپاد، می‌تواند به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها و همکاری احتمالی در ساخت سامانه‌های تسلیحاتی که کمتر به زنجیره‌های تأمین از طریق کشورهای غربی وابسته هستند، کمک کند.

پرسش دوم این گزارش به موضوعاتی می پردازد که روسیه در مورد تحریم ها می تواند از ایران بیاموزد. گزارش تصریح دارد: ایران تجربه چندین ساله دفاع از خود در برابر تحریم های غرب بر سر برنامه هسته ای مورد مناقشه اش را دارد.

واتلینگ می افزاید: روس‌ها ایران را به عنوان یک شریک بالقوه با تجربه در دور زدن تحریم‌های غرب می‌دانند.»

علت آن است که روسیه با موج شدیدی از تحریم‌ها علیه بانک‌ها، شرکت‌ها و افراد به دلیل جنگ در اوکراین مواجه شده است.

«جانیس کلوگه» از اندیشکده SWP در برلین معتقد است حال هر دو کشور به فناوری و سرمایه غربی دسترسی ندارند. ممکن است روسیه درس هایی از ایران بیاموزد. ... در ازای آن، روسیه می تواند کالاهای نظامی و احتمالاً مواد خام یا غلات را به تهران ارائه دهد. روسیه در حال حاضر تامین کننده عمده گندم تهران است.

با قطع شدن ارتباط برخی بانک‌های روسی از سیستم پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت، مسکو در حال توسعه جایگزینی است که بانک‌های ایرانی را می‌توان در آن گنجاند.

کلوگه اظهار داشت با قطع شدن ارتباط برخی بانک‌های روسی از سیستم پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت، مسکو در حال توسعه جایگزینی است که بانک‌های ایرانی را می‌توان در آن گنجاند.

به طور گسترده‌تر، ایران بخشی از گروه گسترده‌تری از کشورها - از جمله چین، هند، آمریکای لاتین و کشورهای عربی و آفریقایی - است که روسیه با آنها روابط قوی‌تری برقرار می‌کند تا ادعای خود مبنی بر اینکه می‌تواند تحت تحریم‌ها پیشرفت کند را اثبات نماید.

پرسش سوم این گزارش به موضوع بازار انرژی پرداخته و آورده است: این یک سوال حساس است: هر دو کشور تولیدکننده نفت و گاز هستند و رقابت بین آنها از زمان شروع جنگ اوکراین تشدید شده است زیرا روسیه بیشتر صادرات نفت خود را با قیمت های پایین به سمت چین و هند تغییر داده است. در بعد اقتصادی، جنگ به طور قابل توجهی روابط دو کشور را بدتر کرده است.

«هانری روم»، معاون پژوهشی گروه اوراسیا، گفت: مسکو در بازارهای کالا از ایران بهره می برد اما منابع اندکی را به پروژه ها در ایران اختصاص می دهد.

همزمان با سفر پوتین، شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه یادداشت تفاهمی به ارزش حدود ۴۰ میلیارد دلار امضا کردند که براساس آن گازپروم به شرکت ملی نفت ایران در توسعه پروژه ها و احداث خطوط لوله صادرات گاز در دو میدان گازی و شش میدان نفتی و همچنین مشارکت در گاز طبیعی مایع (LNG) کمک خواهد کرد. 

جنگ اوکراین رویکرد مسکو را در قبال گفت وگوها برای احیای توافق هسته ای ایران در سال ۲۰۱۵، موسوم به برجام، تغییر داده است.

موضوع مذاکرات هسته ای ایران محور دیگری بود که این گزارش به پرداخته و معتقد است جنگ اوکراین رویکرد مسکو را در قبال گفت وگوها برای احیای توافق هسته ای ایران در سال ۲۰۱۵، موسوم به برجام، تغییر داده است.

یازده ماه گفت‌وگو برای بازگرداندن توافقی، که تحریم‌های ایران را در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای آن لغو می کرد، در ماه مارس به مراحل نهایی خود رسیده بود. اما طرف ها در آخرین لحظه به دلیل درخواست روسیه برای ارائه تضمین کتبی واشنگتن مبنی بر اینکه تحریم های غرب علیه مسکو بر تجارت این کشور با ایران تأثیری نخواهد گذاشت، دچار آشفتگی شدند.

اگرچه روسیه تحت فشار ایران به سرعت عقب نشینی کرد، اما شتاب دیپلماتیک برای امضای توافق از دست رفت. گفت وگوها از آن زمان بر سر سایر موارد باقی مانده متوقف شده است.

اینکه آیا توافق می تواند به مسیر خود بازگردد یا خیر، یکی از معیارهای تاثیر نزدیک شدن پوتین و رهبران ایران خواهد بود.

روم از گروه اوراسیا اعتقاد دارد «مداخله روسیه در مذاکرات برجام بازتاب قابل توجهی از رویکرد سنتی روسیه بود که احتمالاً باعث ایجاد سوء ظن در تهران در مورد قابل اعتماد بودن و قابل اعتماد بودن مسکو شد».

پایان/