به گزارش تحریریه، اندیشکده آمریکایی «پترسون» در تحلیلی عنوان داشت، مدتی است که گفته می شود روبل ویران شده است. تحریم بانک روسیه از سوی ایالات متحده، اتحادیه اروپا و دیگر قدرت های بزرگ اقتصادی، سیستم پولی روسیه را به لرزه انداخته و مقامات پولی را مجبور به بازگشت یک رویکرد کنترلی  دهه ۱۹۹۰ سوق داده است. پول و بانکداری در روسیه اکنون در شرایطی گرفتار است که در آن نرخ ارز آنطور که به نظر می رسد نیست، و شهرت روسیه به دلیل ذکاوت پولی و مالی که به سختی به دست آمده است، مانند قدرت نظامی آن، در حال فروپاشی است.

در ابتدا، تحریم‌های غرب باعث تلاش افراد و شرکت‌های بخش خصوصی در روسیه برای برداشت ارز خارجی و سپرده‌های روبلی از بانک‌های تجاری روسیه شد. فراهم کردن نقدینگی بانک روسیه با دستان باز برای پاسخگویی به برداشت روبل، همراه با تصمیم این بانک برای دو برابر کردن نرخ بهره به ۲۰ درصد، مانع از وخیم شدن اوضاع گشت اما حالت عادی برنگشت.

روبل یک ارز اصلی در جهان نیست. اما در ۲۳ مارس، «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه، زمانی که اصرار داشت که واردکنندگان گاز طبیعی روسیه باید به روبل و نه به یورو یا دلار پرداخت کنند، تلاش کرد تا روبل را مهم نشان دهد. او همچنین ممکن است امیدوار باشد که غرب را از تضعیف تحریم ها بترساند.

اما در عمل اصرار او بی معنی بود. گویا واردکنندگان گاز اروپایی همچنان می توانند یورو را به یک بانک روسی بپردازند تا یورو را به روبل تبدیل کند. تنها بازنده در اینجا صادرکنندگان گاز روسیه، عمدتا گازپروم هستند، که دیگر دستشان به ارز خارجی نمی رسد.

همچنین پیشنهاد بانک روسیه مبنی بر پرداخت ۵۰۰۰ روبل به ازای هر گرم طلا طی سه ماه آینده، سیاست بسیار بدی بود.

مهمتر اینکه گیرندگان وام های دلاری از بانک های روسیه اکنون می توانند آنها را به وام های روبلی با نرخ مبادله ای قبل از جنگ تبدیل کنند.

شکی نیست که تحریم‌های مالی و سایر تحریم‌ها، اقتصاد روسیه و توانایی آن را برای تامین مواد مورد نیاز برای ادامه جنگ در اوکراین را تضعیف کرده است. اما تحریم‌ها تا زمانی که جریان درآمد حاصل از صادرات که بودجه را تامین می‌کند، قطع نکنند، نمی‌تواند اقتصاد را فلج کنند.

به محض اعمال تحریم‌ها، بانک روسیه به رویکرد کنترل بازگشت و همه صادرکنندگان را به تحویل ۸۰ درصد ارز حاصل از صادرات مجبور کرد. با این اقدام، و مسدود کردن اکثر نقل و انتقالات خصوصی به خارج از روسیه، بانک روسیه جریان ارزی کافی برای پرداخت واردات ضروری را تضمین کرد، زیرا روسیه سال‌هاست که مازاد تجاری قابل توجهی (به لطف صادرات نفت و گاز) داشته است.

بانک مرکزی در ایفای نقش فرماندهی و کنترلی فزاینده خود، می تواند به طور انتخابی این یوروها و دلارها را به سمت هر وارداتی که دولت آن را ضروری می داند هدایت کند و حتی می تواند این کار را با هر نرخی که مناسب می بیند انجام دهد.

در واقع، با حذف بسیاری از مبادلات ارزی از بازار، ارزش بازار روبل برای عملکرد اقتصادی روسیه اهمیت کمتری پیدا می‌کند. بسیاری از کارشناسان تصور می کردند که روبل همچون ابتدای بحران به شدت سقوط خواهد کرد که از ۷۷ روبل در برابر یک دلار آمریکا درست قبل از حمله به ۱۲۰ حدود دو هفته بعد سقوط کرد. اما پس از آن به شدت بهبود یافت و در حال حاضر به حدود ۸۴ در مقابل یک دلار رسید.

به محض شروع جنگ، بانک روسیه انتشار آمار هفتگی خود در مورد ذخایر را متوقف کرد. با این حال، هفته گذشته به دلایل نامعلوم بانک مسیر خود را تغییر داد و دوباره شروع به انتشار داده های ذخایر کرد. ذخایر از آستانه جنگ اوکراین تاکنون، حدود ۴۰ میلیارد دلار کاهش یافته است، اما الگوی هفتگی سقوط جالب است. بیشتر نزول ارزش قبل از ۴ مارس رخ داد، در حالی که روبل همچنان در حال تضعیف بود. طی سه هفته بعد، زمانی که روبل بهبود یافت، کاهش خالص ذخایر روسیه کمتر از ۵ میلیارد دلار بود که کمتر از ۱ درصد کل آن است. (شکل زیر را ببینید که شامل ارزش ذخایر مسدود شده، تحریم شده است.)

اگرچه دولت تصمیم گرفته است تا بدهی‌های ارزی خارجی خود را تامین کند اما از ۲۸ فوریه، اکثر جریان‌های سرمایه به خارج از روسیه، هم برای ساکنان روسیه و هم برای خارجی‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای مسدود شد. تحریم ها اکنون شکاف هایی را برای پرداخت ها به طلبکاران خارجی ایجاد کرده است.

مهار و معکوس کردن سقوط روبل ممکن است تأثیر محدودی در کاهش رشد تورمی در روسیه داشته باشد. اما پوتین احتمالاً ارزش سیاسی نمادین تثبیت ارزش دلاری روبل را دارای اهمیت بیشتری می‌بیند.

این تمرکز بر ارزش روبل لزوماً اقتصاد روسیه را در طول جنگ تضعیف نمی کند. بله، اگر ارزش روبل از سرعتی که تورم افزایش می‌یابد عقب بماند، صادرات تولیدی بی‌سود خواهد شد. اما این قطع ارتباط چندان اهمیتی ندارد زیرا تقاضای بین‌المللی برای تولیدات روسی به دلیل جنگ قطع شده است.

سی سال پیش، در روزهای پایانی دوران منطقه روبل، سپرده‌های بانکی آزادانه قابل تبدیل به پول نقد نبودند و سپرده‌های روبلی در بخش‌های مختلف اتحاد جماهیر شوروی سابق با نرخ‌های مختلف مبادله معامله می‌شد. سیستم پولی روسیه در حال حاضر به اندازه آن روزها آشفته نیست، اما در چند هفته اخیر دوباره تحت کنترل بوروکراتیک و قیمت های مصنوعی قرار گرفته است که واقعیت را برای اکثر فعالان اقتصادی منعکس نمی کند. اکنون فضای زیادی برای ظهور بازارهای سیاه و افزایش فرصت‌ برای فساد وجود دارد.

برای مقامات روسی ناامیدکننده است دسترسی به حجم زیادی از ارزهای خارجی را از دست بدهند که در طول هفت سال گذشته پس از توافقات مینسک به دست آورده بودند. اما تا زمانی که روسیه بتواند جریان ارز از صادرات را به واردات مورد نیاز خود هدایت کند، بانک مرکزی مشکلات قطع دسترسی به این دارایی ها را احساس نخواهد کرد.

در نهایت، زمانی که خصومت ها در اوکراین به پایان برسد، مسئله غرامت بزرگ به چشم می خورد. ذخایر روسیه تقریباً چهار برابر تولید ناخالص داخلی اوکراین قبل از جنگ است. این منبع آشکار بودجه برای بازسازی نباید در فرایند دستیابی به صلح نادیده گرفته شود. 

در دنیایی که در آن نرخ ارز آنطور که به نظر می‌رسد نیست و صادرکنندگان اصلی دیگر ارز دریافت نمی‌کنند، بلکه مشتریانشان فقط وانمود می‌کنند که روبل پرداخت می‌کنند، و در جایی که تدابیر به جای هدف قرار دادن خارجی‌ها در عمل اتباع روسیه را محدود می‌کند، شهرت روسیه در زمینه ذکاوت مالی رنگ می بازد؛ حتی اگر رئیس جمهور پوتین به خاطر پیشرفت ها به خود ببالد. تأثیر جنبی یک جنگ وحشتناک در ناامیدی اقتصادی کمتر از مصائب بشردوستانه آن نمی تواند باشد.

پایان/