به گزارش تحریریه، اعضای برجام منتظر ورود حجت اسلام «سیدابراهیم رئیسی» به پاستور و ازسرگیری مذاکرات هسته ای وین هستند. این در حالی است که وجود برخی گره ها و اختلافات در مذاکرات قبلی که مانع احیای توافق شد، بی تردید در دور هفتم گفت وگوها نیز نمود خواهد یافت.

یکی از مهمترین اختلافات که معمولا رسانه ها توجه جدی به آن نداشته اند و در عین حال موضوعی بسیار حساس به شمار می رود، تضمین کتبی آمریکا برای خارج نشدن مجدد از توافق است.

چندی پیش روزنامه «نیویورک تایمز» به نقل از منابع آگاه گزارش کرد که ایران در مذاکرات وین خواستار تعهد کتبی آمریکا برای تضمین عدم خروج مجدد این کشور از برجام شده است. به گزارش این روزنامه آمریکایی، ایرانی ها خواستار تعهد کتبی مبنی بر این شده اند که هیچ دولت آینده ای در آمریکا نتواند همانند «دونالد ترامپ» از توافق هسته ای خارج شود.

به تازگی «وال استریت ژورنال» به این مساله ورود کرده و مدعی شده است که ایران می‌خواهد تصمیم احتمالی آمریکا در آینده برای خروج دوباره از برجام، به موافقت سازمان ملل متحد مشروط شود. این تارنمای آمریکایی اضافه کرد: «در مذاکرات آمریکا و ایران از ماه گذشته و پس از شش دور مذاکرات غیرمستقیم در وین، وقفه‌ای ایجاد شده است و درحالی که ایالات متحده تاکنون با لغو شدیدترین تحریم‌هایش برای احیای برجام، اظهار تمایل کرده است اما مذاکره‌کنندگان ایرانی، خواستار امتیازات بیشترند.»

در حالی طرف غربی تضمین کتبی آمریکا برای جلوگیری مجدد از پیمان شکنی را «تلاش تهران برای کسب امتیاز» ارزیابی می کند که از نگاه ناظران این مطالبه با توجه به فراز وفرودهای چند سال اخیر برجام منطقی و حقی مشروع برای ایران به نظر می رسد.

ترامپ در عمل نشان داد که آمریکا می تواند به هر نوع تعهد و توافقی پشت کند، خواه این توافق دوجانبه باشد خواه چندجانبه و بین المللی. خروج آمریکا از «پیمان تجاری اقیانوس آرام» (TPP تی‌پی‌پی)، «پیمان تجارت آزاد آمریکایی شمالی» موسوم به(نفتا)، پیمان اقلیمی پاریس (Accord de Paris)، «سازمان تجارت جهانی»، «پیمان منع موشک‌ های هسته ‌ای میان‌برد» (INF) و «معاهده آسمان‌های باز» تنها چند مورد از جمله این موارد است.

پیمان شکنی آمریکا تنها منحصر به توافقات دوجانبه و چندجانبه منطقه ای و فرامنطقه ای نبوده و ترامپ نشان داد که آمریکا حتی می تواند به ارکان محتلف سازمان ملل نیز پشت کند. خروج آمریکا از «یونسکو» (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) و «پیمان مهاجرتی سازمان ملل» موسوم به «پیمان نیویورک» در آذرماه ۱۳۹۶ از آن جمله است. ضمن اینکه آمریکا در ۳۰ خرداد ماه ۱۳۹۷ «شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد» را نیز ترک کرد.

اگرچه دولت بایدن دستور بازگشت به برخی پیمان هایی را که ترامپ خارج شده بود، صادر کرد اما جهان بیش از پیش به تعهدگریزی آشکار آمریکایی ها پی برد؛ موضوعی که امروزه به بی اعتمادی بیشتر ایران دامن زده است.

تهران با توجه به تجربه برجام، خواستار تضمین کتبی آمریکا است، هر چند که آمریکا نشان داده می تواند به همین تضمین و تعهد خود نیز پشت پا بزند. بنابراین گنجاندن یک بند در متن برجام مبنی بر مشروط شدن خروج دوباره از برجام به موافقت سازمان ملل، سازوکاری با کارایی بسیار بالا نیست ولی به هر حال بهتر از توافقی است که تضمینی پشت آن نباشد.

البته برجام برای تضمین کارامدتر باید از کانال کنگره آمریکا بگذرد. روزنامه «وال استریت ژورنال» در گزارش خود به توجیه ارایه ندادن تضمین کتبی از سوی آمریکایی برآمده و نوشته است: برجام یک توافق است و یک پیمان به شمار نمی‌آید زیرا بایدن همچون اوباما هرگز نمی تواند موافقت دو سوم مجلس سنای آمریکا (با برجام) را داشته باشد. بنابراین برجام می‌تواند یک توافقنامه اجرایی باشد و هر رئیس جمهور دیگری در آینده، همانند ترامپ می‌تواند آن را کنار بگذارد.

درست است که با توجه به ترکیب مجلس سنا با ۵۰ سناتور دموکرات در برابر ۵۰ سناتور جمهوری‌خواه، احتمال تایید این مصوبه دور از ذهن است اما این مشکل آمریکاست که به رغم مخالفت های جهانی به صورت یکجانبه برجام را ترک کرد و به بی اعتمادی افزونتر تهران دامن زد. بنابراین امروز نیز باید دغدغه های منطبق بر منطق طرف مقابل را درک کند.

پایان/