به گزارش تحریریه، در روزهای اخیر رخدادهایی مانند منازعه پنهان ایران و اسرائیل در حمله به کشتی های یکدیگر، عملیات خرابکارانه رژیم صهیونیستی در تاسیسات هسته ای نطنز، سکوت غرب در برابر تروریسم هسته ای، آغاز غنی سازی ۶۰ درصدی از طرف تهران، تحریم هشت تن از فرماندهان سپاه پاسداران، بسیج و پلیس ایران از سوی اتحادیه اروپا و غیره از جمله مسائلی هستند که بر مذاکرات وین سایه افکنده اند.

در میان موضوعات مطرح شده «آغاز غنی سازی ۶۰ درصدی» بیش از دیگر موارد خبرساز و با اهمیت است. از این رو تحلیلگران درتلاشند تا میزان اثرگذاری این تصمیم ایران را بر مذاکرات وین و احیای برجام مورد واکاوی قرار دهند.

در این میان موضع گیری روز جمعه ۲۷ فروردین «جو بایدن» رییس جمهوری آمریکا جالب توجه بود. او همانند دیگر سران تروئیکای اروپا، غنی سازی ۶۰ درصدی از سوی ایران را «نگران کننده» و «در تضاد با برجام» ارزیابی کرد.

بایدن با بیان اینکه «برنامه ایران برای غنی‌سازی ۶۰ درصدی کمکی به مذاکرات نمی کند»، گفت: ما از این که ایران گفته به سمت غنی‌سازی ۶۰ درصدی حرکت می‌کند حمایت نمی‌کنیم و فکر نمی‌کنیم که کمک‌کننده باشد. این در تضاد با توافق است.

در کلام بایدن نشانی از خشونت و انزجار از رفتار هسته ای ایران به چشم نمی خورد. در کنار موضع گیری منعطف بایدن، گزارش جمعه شب ۲۷ فروردین شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل نیز قابل توجه بود. این شبکه از جدال لفظی بایدن و نتانیاهو پرده برداشت و خبر داد که دولت بایدن به نتانیاهو پیام داده که از «حرافی‌ خجالت‌آور» روزهای اخیر در ارتباط با انفجار روز یک‌شنبه در نطنز هر چه سریع‌تر دست بکشد زیرا این کار از هر زاویه «به‌شدت زیان‌بار» است.

در حالی طی روزهای گذشته از تندروی در کلام و رفتار آمریکا کاسته شده که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسما آغاز غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم را تایید کرده است. این نهاد روز شنبه با انتشار گزارشی از آغاز روند غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم در تاسیسات هسته‌ای نطنز خبر داد. خبرگزاری فرانسه نیز روز یکشنبه به نقل از مقامات آژانس در وین اعلام کرد که نمونه‌های بررسی شده در تاسیسات هسته‌ای نطنز در حال حاضر حکایت از غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۵۵.۳ درصد دارد.

بر پایه برجام، میزان غنی‌سازی اورانیوم ایران نباید بیش از ۳.۶۷ درصد باشد. این در حالی است که پیشتر پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، ایران میزان غنی‌سازی خود را به ۲۰ درصد افزایش داده بود. ایران تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ که ترامپ از برجام خارج شد، همچنان به تعهدات خود پایبند ماند تا اروپایی ها خلا نبود آمریکا را پُر و حتی کارشکنی های این کشور را خنثی کنند؛ انتظاری که برآورده نشد و تهران بر پایه مصوبه شورای عالی امنیت ملی در نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق، گام هایی را برای متوازن سازی تعهدات برداشت.

این گام های کاهنده که شمار آنها به پنج رسید، عبارت بودند از: گام اول (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸)، عدم رعایت محدودیت های مربوط به نگهداری ذخایر اروانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین؛ گام دوم (۱۶ تیرماه ۱۳۹۸)، عدم رعایت محدودیت های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک؛ گام سوم (۱۵ شهریور ۱۳۹۸)، عدم رعایت محدودیت های مربوط به تحقیق و توسعه؛ گام چهارم (۱۵ آبان ۱۳۹۸)، بازگشت ماهیت فردو به مرکز غنی سازی و آغاز گازدهی به سانتریفیوژها در این مرکز و در نهایت گام پنجم (۱۵ دی ۱۳۹۸)، عدم رعایت محدودیت در تعداد سانتریفیوژها. البته همه این گام ها در صورت اجرای تعهدات از سوی طرف مقابل، قابل بازگشت هستند.

این اقدامات کاهنده از یک سو و طرح مجلس اصولگرا با عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» که با رای اکثریت تصویب و پس از تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل شد از سوی دیگر، طرف مقابل را در تنگنا قرار داد؛ طرحی که باعث شد «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس روز قبل از پایان ضرب الاجل مجلس برای رفع تحریم ها روانه تهران شود و برای سه ماه دیگر مهلت بگیرد.

اجرای مجدانه مصوبه شورای عالی امنیت ملی و سختگیری مجلس در برابر زیاده خواهی های طرف مقابل، آمریکا را در چند قدمی انتخابات ایران به برجام نزدیک تر کرده است. از اظهارات روز شنبه «سید عباس عراقچی» مبنی بر اینکه «زمان شروع نگارش متن توافق فرا رسیده است» می توان به پیشرفت مذاکرات پی برد. وی پس از برگزاری نشست کمیسیون برجام در وین درباره روند مذاکرات گفت: «تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و اشتراک در هدف نهایی بین همه وجود دارد و مسیری که باید طی شود، مسیری است که الان مقداری شناخته شده‌تر است.»

از طرفی «میخائیل اولیانوف» رئیس هیات مذاکره‌کننده روسیه در وین، روند مذاکرات احیای برجام را «کند اما رو به جلو» توصیف کرده و «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و رئیس نشست اعضای برجام نیز از «پیشرفت» در مذاکرات خبر داده است.

در حالی گویی توافق اولیه بین دو طرف به دست آمده که در ایران نگرانی از جزییات آن وجود دارد. مقامات جمهوری اسلامی همواره بر لغو کامل تحریم ها تاکید داشته اند و رهبری نیز بازگشت آمریکا به برجام بدون لغو کامل تحریم ها را یک آسیب و ضرر دانسته اند. این در حالی است که به نوشته نشریه «فارین پالیسی»، برخی منابع مطلع گفته اند رفع تحریم‌ها در اندازه‌ای نخواهد بود که باعث شود سیاستمداران افراطی در داخل آمریکا از جمله تعدادی از دموکرات‌ها، دولت جو بایدن را مورد حمله قرار دهند.

به تازگی حجت‌الاسلام «سیدمحمود نبویان» نماینده مردم تهران در مجلس و نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ با بیان اینکه تنها ۱۲.۵ درصد از تحریم ها در برجام برداشته شده، گفته است: دولت آقای روحانی در ماجرای برجام پذیرفته است که تحریم‌های موشکی، تحریم‌های مربوط به مسائل منطقه‌ای و همچنین حقوق بشری همچنان باقی بماند و تنها تحریم‌های مربوط به مسائل هسته‌ای برداشته شود.

نایب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس افزود: «تحریم‌های مربوط به حوزه هسته‌ای نیز خود چهار بخش است؛ تحریم‌های نفتی، بانکی، تحریم‌های مربوط به تجارت غیرنفتی و تحریم‌های مربوط به آموزش دانشمندان‌مان در حوزه مسائل هسته‌ای در خارج از کشور که با مذاکرات برجام باز آقایان پذیرفتند که فقط تحریم‌های نفتی و بانکی رفع شود و دو تحریم تجارت غیرنفتی و آموزش دانشمندان هسته‌ای باقی بماند. پس در نتیجه تنها ۱۲.۵ درصد از تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی در برجام برداشته شده و ۸۷.۵ درصد آن باقی مانده است.»

طبق اظهارات اخیر «مجید تخت روانچی» نماینده دائم کشورمان در مقر سازمان ملل، آمریکا در چهار سال گذشته بیش از ۱۵۰۰ تحریم علیه ایران اعمال کرده است. افزون بر آن، ترامپ با پیوند زدن تحریم ها به مسائل تروریستی و حقوق بشری، رییس جمهوری کنونی آمریکا را برای لغو تحریم در شرایط دشواری قرار داده است. انتظار می رود که در توافق جدید تیم هسته ای با طرف مقابل، تمامی تحریم ها لغو و اصل صیانت از حقوق ملت ایران رعایت شود.

پایان/