به گزارش تحریریه، مرکز پژوهش های پیشرفته «المستقبل» امارات نوشت: توافق همکاری اقتصادی که در ماه مارس ۲۰۲۱ میان ایران و چین امضاء شده است بیانگر برنامه توسعه ای است که به موجب آن چین ۴۰۰ میلیارد دلار به بخش های اقتصادی ایران تزریق خواهد کرد. این موضوع به ایران فرصت می دهد تا فشارهایی را بر دولت جدید آمریکا درباره بازگشت به برجام را تحمیل و با تهدیدهای پیرامونی خود در سطح منطقه مقابله کند. افزون بر آن، توافق از طریق بهبود سطح معیشت شهروندان ایرانی از فشارهای داخلی می کاهد. 

متن توافقنامه

به نوشته مرکز پژوهشی فوق، بندهایی از این توافق که به بیرون نشت کرده نشان می دهد زمینه های همکاری میان دو کشور شامل بخش انرژی به ویژه آنچه مربوط به نفت خام (استخراج، انتقال و پالایش) و همچنین انرژی هسته ای و پتروشیمی می شود. در زمینه زیرساخت ها، چین در بخش حمل و نقل، راه آهن، فرودگاه و بنادر ایران سرمایه گذاری خواهد کرد. همچنین در همکاری ها افزون بر مبارزه با پولشویی بر روی توسعه بخش های بانکی و استفاده از ارزهای ملی تمرکز خواهد شد.

دو کشور تاکید کرده اند که این توافق سکوی اصلی برای همکاری در زمینه های دیگر از جمله فناوری، گردشگری، علوم، تبادل تجربه های آموزشی درباره نیروی کار، همکاری بین بخش های عمومی و خصوصی است که بهبود سطح معیشت و مبارزه با فقر را به دنبال خواهد داشت.

بنابراین، این توافق می تواند در تقویت منافع ملی و راهبردی ایران در آسیا نقش داشته باشد و ایران از طریق آن بتواند به هدف خود در پیوستن به سازمان شانگهای برسد و ایران به بخش اصلی طرح ابتکار عمل چین تحت عنوان «یک جاده و یک کمربند» تبدیل خواهد شد.

تقویت زمینه مانور

در بخشی از گزارش مرکز پژوهش های پیشرفته المستقبل می خوانیم:  این توافق می تواند واشنگتن را مجبور سازد تا از رویکرد «نخستین گام از سوی ایران» چشم پوشی کند. این موضوعی است که یک مسوول بلند پایه آمریکا هم در اواخر مارس گذشته آن را مورد تاکید قرار داده است.

او گفته بود که دیگر موضوع طرفی که باید نخستین گام را برای بازگشت به توافق هسته ای بردارد برای آمریکا مشکل نیست. این موضوع را می توان در چارچوب تمایل آمریکا برای نشان دادن برخی انعطاف ها درباره مذاکره با توافق هسته ای ایران درک و تحلیل  کرد.

المستقبل افزود: این توافق به عنوان مانعی در برابر همکاری آمریکا، اروپا و رژیم اسرائیل در برابر ایران خواهد بود. به ویژه این در شرایطی است که برخی کشورهای اروپایی مثل فرانسه بر روی حضور کشورهای خلیج فارس در مذاکرات هسته ای آینده ایران پافشاری می کنند. این موضوعی است که ایران به طور قطعی با آن مخالفت کرده است و تاکید دارد هرگونه برنامه ریزی آینده درباره برنامه هسته ای باید محدود به همان کشورهایی باشد که در سال ۲۰۱۵ برجام را امضا کرده اند.

تاثیر در داخل ایران

در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش های پیشرفته المستقبل می خوانیم: شاید این توافق در بهبود اوضاع معیشتی در داخل ایران نقش خواهدداشت و حل مشکلات اقتصادی که شامل افزایش میانگین بیکاری و تورم، افزایش قیمت ها و کمبود برخی کالاهای مورد تحریم را به ویژه در شرایط شیوع موج چهارم کرونا تضمین کند.

نکته قابل توجه این است که پیش بینی نمی شود که ایران به انبار کالاهای مصرفی بی کیفیت چینی تبدیل شود. زیرا در نتیجه تحریم های آمریکا برخی تحولات در شیوه تجارت ایران در دهه گذشته رخ داده و تهران از طریق تحریم برای تقویت اقتصاد خود در برابر شوک های خارجی بر توان داخلی خود تکیه کرده است. به طوری که حدود ۷۰ درصد از واردات ایران کالاهای واسطه ای هستند که این موضوع نشان می دهد ایران در دوره آینده بر تولیدات داخلی با ارزش افزوده تکیه خواهد کرد.

این اتفاقات با رویکرد آیت الله «علی خامنه ای» رهبر عالی ایران همسو است و ایشان خواستار دنبال کردن این خط مشی است که تاثیرات ناگوار ناشی از تحریم های اقتصادی را به فرصت تبدیل کند تا از این طریق با چشم پوشی از درآمدهای حاصل از انرژی، منابع در آمد ملی ایران تنوع یابد و به تولید ملی اولویت داده شود.

در نتیجه این موضوع تحریم های آمریکا به مروز زمان کم تاثیرتر خواهد بود و همکاری اقتصادی با کشورهایی مثل روسیه و چین که مخالف هژمونی آمریکا نظام جهانی هستند فعال تر خواهد شد و در نتیحه می توان توافق ۲۵ ساله با پکن را تحقق منطقی این اهداف دانست.

از سوی دیگر می توان این توافق را به مثابه فرصتی برای جریان میانه رو در ایران دانست که نفوذ خود را برای مقابله با اصولگراین سنتی باز خواهد یافت. امضای این سند در دوره «حسن روحانی» و انتخاب «علی لاریجانی» یکی از کاندیداهای احتمالی جریان میانه رو در انتخابات ریاست جمهوری آینده به عنوان مشاور آیت الله خامنه ای و هماهنگ کننده با چین در این توافق موضوعی است که می تواند شانس این جریان سیاسی را برای پیروزی در انتخابات افزایش دهد.

آینده توافق

به نوشته مرکز پژوهش های پیشرفته المستقبل، این توافق برای ایران تنها به همکاری اقتصادی محدود نخواهد شد. افزون بر اینکه چین دشمن نیست و تهدید نظامی برای ایران به شمار نمی رود اما مهمترین موضوعی که چین را متمایز می سازد راهبرد کلی این کشور در جداسازی ابعاد سیاسی و اقتصادی است و این موضوع با اظهارات حضرت آیت الله خامنه ای در ارتباط است. ایشان گفته اند مردم و دولت ایران تلاش می کنند روابط خود را با کشورهای قابل اعتماد و مستقلی مانند چین تقویت سازند. در حالی که ایران در برابر آمریکا اینگونه رفتار نخواهد کرد.

برخی ارزیابی ها نشان می دهد این توافق می تواند ابعاد همکاری مشترک تهران و پکن را درباره راهبرد ویژه هرکدام از آنها در منطقه به ویژه از طریق روابط استوار ایران با عراق و سوریه تقویت سازد. در شرایطی که ایران تمایل دارد نیروهای آمریکایی از منطقه عقب نشینی کند هدف چین هم این است که به آب های دریای مدیترانیه دسترسی داشته باشد و این موضوع از طریق حضور ایران در برخی از بخش های منطقه قابل تحقق است. در نتیجه شاید این توافق یکی از سازوکارهای تقویت روابط ایران و چین و انتقال آن به بالاترین سطح باشد.

پایان/