خونخواهی به وسیله الهام فلاح در سال 1398 شمسی نگاشته شد و نشر ققنوس آن را در همان سال به چاپ رساند. خونخواهی اثری با گونه رئالیستی و ضد جنگ است که به تبعات و ضایعات جنگ می پردازد. اثری که با محتوای رئالیستی سیاه و چرک خود، تصویری مخدوش از جنگ را به مخاطب عرضه می کند.
موضوع رمان خونخواهی عشق و جنگ است. عشقی که به وسیله جنگ به ورطه نابودی کشانده شده و تنها صورت خیالی از آن باقی مانده است. داستان عاشقانه دو نوجوان که در میان سالی به تراژدیی سوزناکی بدل میشود. خونخواهی عشق احمد به بتول را به چالش میکشاند. عشقی که بذر آن در دوران نوجوانی کاشته شده اما هیچگاه به ثمر نمینشیند. چراکه جنگ فرصت بروز عاشقی را از انسان میربایاند.
خونخواهی داستان یک خانواده سنتی و مذهبی جامعه ایران با محوریت دو برادر دوقلو به نامهای احمد و محمد است. خانوادهای گسترده که انقلاب و جنگ باعث دگردیسی آن شده؛ به طوری که پس از جنگ به طور کامل فرو میپاشد و هر یک از اعضای آن سرنوشت ناهمگونی را تجربه میکنند. اعضای خانواده با توجه به ایدئولوژیی، اصول و باورهای اعتقادی خود مسیر متمایزی را برگزیده و قدم در آن میگذارند. افرادی که هر کدام میتوانند نماینده طبقهای از جامعه ایران باشند. محمد تمثیلی مردان مذهبی و انقلابی ایران است. مردانی که برای دفاع از عقاید و آرمانهای خود قدم در راه جنگ گذاشته و سرنوشت شهادت را به ارمغان میآورند. به زعم فلاح محمد فرزند خلف مکتب انقلاب و جنگ است. فرزندی که مدام توجه و عنایات دیگران شامل حالش شده و به قهرمانی برای دیگران بدل گشته است. قهرمانی که آموزههای دینی محور زندگیاش بوده، درحالی که بانی ویرانی زندگی برادر خویش به شمار میآید. زندگی که با ربایش عشق برادر آغاز و با دروغ و پنهانکاری ادامه مییابد. زندگی که گرچه خود چندان به درازا نمیکشد اما موجب ویران سازی آتیهی دو جوان دیگر میشود. قهرمان پوشالی از دید فلاح که تنها تباهی را برای دیگران به ارمغان آورده است. او با خدشهدار کردن قهرمانان جنگ، آنها را افرادی خودخواه و خودبین ترسیم میکند. کسانی که تنها خود و خواستههای خویش را در اولویت قرار داده، بیآنکه کمترین توجهای به زندگی دیگران داشته باشند.
احمد فرزند دیگر خانواده و نماد روشنفکران جامعه ایران است. فرزندی که هیچ علقهای به ایران نداشته و تنها در پی گریز از جنگ است. احمد برای اجتناب از رفتن به جبهه متمسک بهانههای گوناگون میشود. عذرهای که از ترس و اعتقادات ضعیف او نشأت گرفته است. احمد از ابتدا با آموزهای مذهبی پدر همراه نبوده و بیقیدی را در پیش میگیرد. ضد قهرمانی که توانمندی مواجهه با سرنوشت خویش را نداشته و در برابر آن سر تسلیم فرود میآورد. خونخواهی با ترسیم شخصیتی مانند احمد در پی ایجاد تصویری ناکارآمد از دین در تربیت فرزندان است. احکام و قواعد مذهبی که نه تنها در تربیت فرزندان نقش موثری نمیتواند ایفا کند، بلکه عامل اصلی بد اقبالی آنها نیز شناشانده میشود. فلاح شخصیت احمد را فردی فنا شده در جهت بر آوردن خواستههای دیگران نشان میدهد؛ این درحالی است که احمد دارای منش وارفتهای است. فردی که توان محاربه با تقدیر ناخواسته خویش را نداشته و تن به جبرگرایی میدهد. فلاح تلقی صحیحی از عشق نمینمایاند. او تنها در عقب عرضه شمایلی از عشق ناسوتی است. دالی که فرجام آن لیبرالیسم جنسی تلقی میشود. خونخواهی در پی اشاعه زیست دم غنیمتی، فردگرایانه و اباحهگری برای مخاطب خود است. شخصیتهای که از بی هویتی رنج برده اما قادر به رهایی از تقدیرناخواستهی خویش نیستند.
الهام فلاح در بهار سال 1362 متولد شد. اصالتا گیلانی ، اماکودکیاش را در بوشهر سپری کرده است. او دانش آموختهی رشتهی مهندسی کامپیوتر است. در سال 1390 اوین کتابش با عنوان زمستان با طعم آلبالو به وسیله نشر ققنوس به چاپ رساند. سال 1393 دو کتاب دیگر با نام های سامار و مجموعه داستان کشور چهاردهم منتشر کرد. او تا کنون شش کتاب در حوزه بزرگسالان و دو کتاب رمان برای نوجوانان منتشر کرده است و با مطبوعاتی چون ایران، فرهیختگان، کرگدن و... به عنوان داستان نویس و منتقد همکاری دارد. او برای داستان خونمردگی موفق به دریافت جایزه بهترین رمان بزرگ سال دو سالانه پروین اعتصامی شد و مورد توجه منتقدان و صاحب نظران قرار گرفت.
خونخواهی به هجمه علیه دفاع مقدس بسنده نمیکند و جامعه عراق را نیز مورد تعرض قرار میدهد. فلاح با شناساندن شخصیتی به نام عمه عذرا گریزی به ایرانیان سردرگم در عراق میزند. افرادی که جنگ ایران و عراق نه تنها زندگی آنان را زایل کرده، لیکن هویت آنان را نیز ربوده است. افرادی دو رگه ای که در برهوتی از حالات حیراناند و قادر به انتخاب صحیح نخواهند بود. شخصیتهای که در جنگ ایران و عراق برادرکشی را مذموم و چندی دیگر آن را مایه تفاخر خود میدانند. افرادی که همچون ایرانیان دست از باورها و عقاید خود برنداشته و برای صیانت از آن جان خود را فدا میکنند.
فلاح زنان را در خونخواهی نماینده قشری از جامعه ایران میداند. زنانی همچون بتول (همسر محمد) که نماد مام وطن، پرهیزگاری، وفاداری، پاکدامنی در نظر دیگران هستند. زنان شهدا که پس از شهادت همسران خویش عزلت گرایی را در پیش گرفتند و تن به ازدواج با فرد دیگر نمیدهند. فلاح بتول را زنی فداکار ترسیم میکند که از خودگذشتگی او ناشی از کتمان حقیقت است. حقیقتی که نه تنها زندگی خود را تباه کرده، بلکه موجب نابودی زندگی احمد نیز شده است. زنی که هیچگاه تمایل به ازدواج با محمد را نداشته اما دست تقدیر چیز دیگری را برای او رقم میزند. بتول نماینده زنان منفعلی است که به خاطر جنگ زندگی و آیندشان را از دست دادند. فلاح زنان شهدا را افراد اسیر میان سنتها میداند. زنانی که برای محارست و صیانت از سنتها زندگی خود را فنا میکنند.
خونخواهی اثر سیاه و چرک است که مخاطب را دچار یأس و ناامیدی میکند. داستانی که با پایانبندی بدبینانه خاتمه یافته بی آنکه امیدی برای رهایی از شرایط به مخاطب عرضه کند. خونخواهی در پی نوستالژیسازی دوران از دست رفته قبل از جنگ و در امتداد آن انقلاب است. دورانی که در آن خبری از آوارگی ناشی از جنگ و تباهی زندگی جوانان نبود. فلاح اصرار بر جنگ ادامه جنگ و تقیدات دینی را عامل اصلی فروپاشی زندگی خانوادگی ایرانیان میداند.خونخواهی تنها در پی ازاله هویت ایرانی اسلامی است که در خاتمه دین را ناکارآمد نشان میدهد. فلاح در خونخواهی، جنگ ایران و عراق را پدیده ای نامیمون میداند که تنها از آن ناقوس مرگ و نیستی به گوش میرسد. جنگی خانمان برانداز که نه تنها کشور را به تباهی کشید، بلکه زندگی جوانان را به مهلکه نابودی کشاند. جنگی که می توانست با پذیرش قطعنامه در همان سالهای ابتدای جنگ به پایان برسد اما به دلیل جنگ طلبی سردمداران ایران سالها به طول انجامید. جنگی شوم که باعث جدایی عاشق از معشوق، تباهی زندگی زنان مفقودالاثر یا شهدا، آوارگی فرزندان یا خانواده شهدا شده است. فلاح در خونخواهی در پی اعتراض به رابطه مجدد ایران و عراق است. او دشمنی مردمان ایران و عراق را فراموش ناشدنی قلمداد میکند. خونخواهی به دنبال نشان دادن جامعه پسا انقلابی است. جامعهای که به سرعت درگیر جنگ شد و همین امر در فروپاشیده اخلاقیات و عقاید مذهبی در جامعه سرعت بخشید. اثری که در پی سنتزدایی از جامعه ایران است.
پایان/
نظر شما