به گزارش تحریریه، مس از جمله فلزات باارزش و حیاتی برای بیشتر صنایع جهان است. باوجود قیمت نسبتا پایین آن که بیشتر به دلیل حجم بالای این فلز در کره زمین و سهولت نسبی استخراج آن است، اما در همه بازارهای جهانی، بورس ها و حتی خبرگزاری ها و رسانه های فعال در حوزه اقتصاد روند تحولات قیمتی این فلز در کنار فلزات با ارزشی همچون طلا و نقره و پلاتین دنبال می شود.

مس از نظر اهمیت در رتبه دوم فلزات اصلی دارای ارزش افزوده جهان قرار دارد ضمن آنکه بازار جهانی آن بیشتر از  صدها میلیارد دلار برآورد شده است. گفته می شود که ارزش بازار جهانی مس نزدیک به 300 میلیارد دلار است و تا پیش از سال 2020 میلادی هر سال 4 درصد رشد داشته است. 

البته این بازار در یکی دو سال اخیر با رکود نسبی مواجه بود و سطح قیمتی آن به نسبت پایین آمد. براساس جدول زیر در آخرین ماه سال ۲۰۲۰ قیمت هر پوند مس (حدود ۴۵۰گرم) در بازارهای جهانی نزدیک به ۳.۵ دلار خرید و فروش شده است. البته تحلیلگران کاهش تولید و قیمت جهانی مس در سال ۲۰۲۰ را به همه گیری کرونا و رکود حاکم بر اقتصاد جهان مرتبط می دانند. از این رو پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۱  چرخ های صنایع جهان به حرکت در آید و رکود اقتصادی به تدریج از بین برود. به همین دلیل گفته می شود در سال آینده میلادی با افزایش حداقل یک درصدی تقاضا برای مس و افزایش قیمت آن روبرو خواهیم شد.

براساس برآوردهای زمین شناسی، ایران نیز از جمله کشورهای جهان است که از ذخایر غنی مس برخوردار است. ایران بر روی کمربند مس که از شمال غرب کشور شروع و به جنوب شرق امتداد دارد قرار گرفته است و بسیاری از برآوردها ایران را یکی از ۱۰ کشور برتر جهان در زمینه در اختیار داشتن منابع مس جهان می دانند که رتبه ایران پایین تر از 8 است. با اینحال ایران در میان کشورهای بزرگ و حتی متوسط تولید کننده یا صادرکننده مس جایی ندارد و به دلیل مدیریت بسیار ضعیف و غیربهره ور از این ظرفیت بهره ای نبرده است.

 طبق آمار تارنمای «statista» کشورها شیلی، پرو، چین، آمریکا، کنگو، استرالیا، زامبیا، مکزیک، روسیه، قزاقستان و اندونزی در رتبه یک تا ۱۱ تولیدکنندگان مس جهان قرار دارند. 

براساس این گزارش، در سال ۲۰۱۹ شیلی ۵.۶ میلیون تن و اندونزی ۳۸۰ هزار تن مس تولید کردند.

ذخایر اثبات شده مس جهان کمتر از ۹۰۰ میلیون تن برآورد می شود که در این فهرست شیلی با حدود ۲۰۰ میلیون تن ذخیره در رتبه نخست قرار دارد و در سال های اخیر بین ۵ تا ۶ میلیون تن تولید داشته است. از نظر ذخایر؛ پس از شیلی کشورهای استرالیا، پرو ، مکزیک و آمریکا قرار دارند. پرو و استرالیا هر کدام حدود ۹۰ میلیون تن ذخیره مس را تا به حال به ثبت رسانده اند و پس از آنها مکزیک نزدیک به ۵۵ و آمریکا ۵۱ میلیون تن ذخیره مس در اختیار دارند.

در سطح جهان میزان تولید مس در سال ۲۰۱۹ اندکی بیش از ۲۰ میلیون تن بود که شیلی بیشتر از یک چهارم آن را تولید و صادر کرده است. رتبه دوم پرو قرار دارد که به اندازه نیمی از ظرفیت شیلی تولید داشته است. البته چند سالی است که چین هم در میان بزرگترین کشورهای تولیدکننده مس قرار گرفته است.    

سایت ها و مراکز پژوهشی و اقتصادی مختلف آمارهای گوناگون و گاه متفاوتی را در زمینه تولید مس جهان ارائه می کنند. 

تارنمای «FEECO International» بیست معدن بزرگ جهان با بیشترین میزان تولید مس را که حضور مالکان و شرکت های شرق اسیا در این معادن جالب توجه است، به شرح زیر آورده است:

۱- شرکت Escondida - کشور: شیلی

با ظرفیت تولید  ۱.۳۷ میلیون تن مس در سال. مالکان آن :    HP Billiton  ، Rio Tintoو - Japan Escondida

۲- شرکت Grasberg - کشور: اندونزی 

با ظرفیت تولید  ۷۰۰ هزار تن درسال . مالکان آن: P.T. Freeport Indonesia Co  و  Rio Tinto

۳- شرکت Morenci -  کشور: آمریکا

با ظرفیت تولید ۵۲۰ هزار تن در سال. مالکان آن: - Freeport McMoran Inc. و  Affiliates of Sumitomo Corporation

۴- شرکت Buenavista del Cobre- مکزیک

با ظرفیت تولید ۵۱۰ هزار تن در سال . مالک: Grupo Mexico

۵- شرکت Collahuasi - کشور: شلی

با ظرفیت تولید ۵۰۴ در سال. مالکان: Anglo American و Glencore plc و Mitsui و JX Holdings

۶- شرکت Cerro Verde II - کشور: پرو

با ظرفیت تولید ۵۰۰ هزار تن در سال. مالکان: - Freeport McMoran Copper & Gold Inc  و Compañia de Minas Buenaventura و  Sumitomo

۷- شرکت Polar Division - کشور: روسیه

با ظرفیت تولید ۴۵۰ هزار تن در سال. مالک:  Norilsk Nickel

۸- شرکت Antamina - کشور: پرو

با ظرفیت تولید ۴۵۰ هزار تن در سال. مالکان:  BHP Billiton و  Teck و  Glencore plc و  Mitsubishi Corp 

۹ - شرکت Las Bambas - کشور: پرو

با ظرفیت تولید ۴۳۰ هزار تن در سال. مالکان:  MMG و  Guoxin International Investment Corp. Ltd. و CITIC Metal Co., Ltd.

۱۰ - شرکت El Teniente - کشور: شیلی

با ظرفیت تولید ۴۲۲ هزار تن در سال. مالک:  Codelco

۱۱- شرکت Los Broncos - کشور: شیلی

با ظرفیت تولید ۴۰۵ هزار تن در سال. مالکان: - Anglo American و Mitsubishi Corp. و Codelco و Mitsu

۱۲ - شرکت Los Pelambres - کشور: شیلی

با ظرفیت تولید ۳۷۰ هزار تن در سال. مالکان: - Antofagasta Plc و Nippon Mining و  Mitsubishi Materials

۱۳ - شرکت Kansanshi - کشور: زامبیا

با ظرفیت تولید ۳۴۰ هزار تن در سال. مالکان: - First Quantum Minerals Ltd و  ZCCM

۱۴ - شرکت Chuquicamata - کشور: شیلی

با ظرفیت تولید ۳۳۰ هزار تن در سال. مالک: Codelco

۱۵ - شرکت Kamoto - کشور: کنگو

با ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار تن در سال. مالکان: - Katanga Mining Ltd  و  Gecamines

۱۶ - شرکت Radomiro Tomic - کشور: شیلی

با ظرفیت تولید ۲۹۰ هزار تن در سال. مالک: Codelco

۱۷ - شرکت Bingham Canyon - کشور: آمریکا

با ظرفیت تولید ۲۸۰ هزار تن در سال. مالک: Kennecott

۱۸ - شرکت Sentinel - کشور: زامبیا

با ظرفیت تولید ۲۵۰ هزار تن در سال. مالک: First Quantum Minerals Ltd

۱۹ - شرکت Toromocho - کشور: پرو

با ظرفیت تولید ۲۵۰ هزار تن در سال. مالک: Chinalco

۲۰ - شرکت Olymipc Dam - کشور: استرالیا

با ظرفیت تولید ۲۲۵ هزار تن در سال. مالکان: BHP Billiton

این موسسه همچنین بزرگترین شرکت های تولیدکننده مس در جهان را به شرح زیر عنوان کرده است:

۱. Codelco

۲. Freeport-McMoRan

۳. Glencore

۴. BHP Billiton

۵. Southern Copper

۶. Rio Tinto

۷. KGHM Polska Miedz

۸. Anglo American

۹. First Quantum Minerals

۱۰. Antofagasta

با این تفاسیر کشورهای بزرگ تولیدکننده مس در جهان را می توان:

۱- شیلی

در سال ۲۰۱۹  این کشور ۵.۶ میلیون تن مس تولید کرد که البته نسبت به سال قبل از آن اندکی کمتر بوده است. بخش مهمی از این نزول تولید به دلیل کاهش غنای معدن، کمبود آب و موانع عملیاتی بوده است.

۲- پرو

با ۲.۴ میلیون تن در رتبه دوم تولیدکنندگان بزرگ مس جهان قرار دارد. بیشتر مس تولیدشده در این کشور به چین، ژاپن، کره جنوبی و آلمان صادر می شود.

بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹ ظرفیت تولید مس پرو بیش از ۹۷ درصد رشد داشته است. در سال ۲۰۲۰ پرو از جمله کشورهایی بود که به شدت تحت تاثیر شیوع کورونا قرار گرفت و به همین دلیل ظرفیت تولید مس آن تنها به ۲۰ درصد تولید سال قبل آن رسید.

۳- چین

این کشور در سال ۲۰۱۹ با تولید ۱.۶ میلیون تن مس در رتبه سوم قرار گرفت. چین بزرگترین خریدار در بازار جهانی مس هم محسوب می شود. رقم تولید مس در کشور چین در دو سال اخیر تغییر چندانی نداشته است.

۴-جمهوی دموکراتیک کنگو   

این کشور آفریقایی در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۱.۳ میلیون تن مس تولید کرد که نسبت به سال قبل از آن رشد اندکی را نشان می دهد. گفتنی است در برخی از بزرگترین پروژه های استخراج و تولید مس در کنگو شرکت های چینی فعالیت دارند.

۵- ایالات متحده

این کشور در سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۱.۳ میلیون تن مس تولید کرد که نسبت به سال قبل از آن حدود ۱۰۰ هزار تن بیشتر بوده است. گفته می شود دلیل این رشد، افزایش تعداد معادن و خلوص بیشتر مواد استخراج شده بوده است. ۹۹ درصد مس تولیدشده در آمریکا از ۱۵ معدن این کشور تولید می شود که به طور عمده در ایالت های آریزونا، نوادا، یوتا، نیومکزیکو، مونتانا، میسوری و میشیگان قرار دارند.

بر شمرد که ایران در میان این کشورها نیست و وزارت صمت و زیرمجموعه های مرتبط آن برای کمک به استفاده از فناوری های روز در معادن مس کاری انجام نداده اند. کارشناسان معتقدند که شاهد نوعی احتکار در معادن مس هستیم که بخش دولتی به احتکار منابع نه خود استخراج و فرآوری را عهده دار می شود و نه به بخش غیردولتی اجازه ورود جدی می دهد.

پایان/