تهران - تحریریه - اروپا در تدارک توافق هسته ای جدید با محوریت کنترل تسلیحات با ایران است تا به جای برنامه جامع اقدام مشترک؛ برجام اجرایی شود.

به گزارش تحریریه، کارشناسان اروپایی براین باورند که با فروپاشی توافق هسته ای سال 2015 یا برجام، کشورهای اروپایی مجبور هستند تا سازوکار حل اختلاف آن را فعال کنند تا با استفاده از آن اقداماتی فوری را برای کاهش تنش های منطقه ای انجام دهند و سپس جایگزینی را برای توافق ساقط شده پیشین پیدا کنند. «ولکر پرتز» پژوهشگر و موسسه موسسه آلمانی «امور امنیتی و بین المللی» در برلین بر این اعتقاد است که در نگاه اروپایی ها گام آخر ایران در کاهش تعهدات برجامی که در ابتدای ژانویه گذشته نه تنها در پاسخ به خروج دونالد ترامپ ار برجام صورت گرفت بلکه پاسخی به ترور ژنرال قاسم سلیمانی بود. همه این تحولات نشاندهنده اوضاع پرتنش منطقه هستند که از تابستان 2019 میان ایران و آمریکا تشدید شده بود. در گام پنجم تهران اعلام کرد دیگر هیچ محدودیت برجامی را در فعالیت های هسته ای قبول نمی کند و در زمینه سطح غنی سازی و تعداد سانتریفیوژها براساس نیازهای فنی خود عمل می کند. البته ایران همزمان اعلام کرد همه این اقدامات برگشت پذیر هستند و نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی را هم محدود نمی کند. با این حال اروپایی ها بدون توجه به بدعهدی کاخ سفید، گام آخر ایران را نقض برجام می دانند و هشدار داده اند مکانیسم حل اختلاف را که در این توافق اندیشیده شده را فعال می کنند. براساس این ساختار که مکانیسم ماشه نیز خوانده می شود، اگر کشورهای گروه 1+5 نتوانند در 30 روز به راه حلی برای رفع اختلافات دست پیدا کنند، موضوع در شورای امنیت بررسی می شود و این نهاد بدون رای گیری به تعلیق تحریم ها علیه ایران پایان می دهد. البته حق وتوی دونالد ترامپ در هر صورت مرگ برجام را رقم خواهد زد. طبق تحلیل این کارشناس آلمانی، هر یک از کشورهای انگلس، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و ایران از این مکانیسم اهدافی را دنبال می کنند اما هیچ یک از آن ها نمی خواهند تا برجام را متوقف کنند. اگرچه نکته تقریبا مشخص آن است که تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر این چند کشور قادر به نجات توافق هسته ای نیستند اما به تدریج نقاط قابل اجماع میان دو طرف در حال پدیدار شدن است. البته در بین اروپایی ها این نظر وجود دارد که ترتیبات پسابرجامی جدید باید اندیشیده شود؛ بوریس جانسون آن را «توافق ترامپ» نامید و سه کشور هم آن را با تعبیر «نیاز به چارچوب بلندمدت توافق هسته ای ایران« خواندند. از دیدگاه این پژوهشگر اروپایی، وضعیت کنونی منطقه می تواند فرصت برای گفت وگو های سازنده در این چارچوب را فراهم سازد. برهم خوردن اوضاع راهبردی که از تابستان رقم خورد به ویژه حملات به تاسیسات نفتی عربستان و ترور سردار سلیمانی نشان داد منطقه به شدت آماده شروع منازعه است. برخی کشورهای عربی منطقه از ترامپ می خواهند تا موضع سختی را در مقابل ایران اتخاذ کند و بعضی حتی آشکارا از جنگ سخن می گویند. برخی از کشورها همچون امارات و دیگران اما آمادگی برای گفت وگو با تهران را بیان و حتی آن را آغاز کرده اند. طبق این تحلیل، حتی در بیاریتز فرانسه هم مقدمات دیدار دیپلماتیک مقام های ایران و آمریکا فراهم شد اما مخالفان در ایران مانع انجام آن شدند. سپس مسیر سوئیس دنبال شد که به معاوضه زندانیان منجر شد. ترامپ حتی از خود نرمش هایی را در لفظ نشان داده است. حال اروپایی ها باید شرایط را برای گفت وگوی مستقیم ایران و آمریکا فراهم کنند و در این مسیر باید از مکانسیم ماشه برجام، برای تسریع در تنش زدایی و حرکت به سوی توافقی تازه بهره ببرند. این فرایند باید براساس ابتکار فرانسه که مورد تایید ترامپ هم قرار گرفت دنبال شود تا هم از فشار اقتصادی بر ایران کاسته شود و هم مقاومت آمریکا برای عقب نشینی نیز شکسته شود. ایران هم در مقابل برخی گام های برجامی خود را لغو کند. این توافق می تواند براساس یک برنامه زمانی و به صورت داوطلبانه از سوی ایران به ویژه در مورد دوره غروب برجام حاصل گردد. در نهایت آمرکا هم می تواند یکی از طرف های معامله باشد و تضمین کند که هیچ دولتی در واشنگتن توافق را لغو نمی کند. این تحلیل اعتقاد دارد هدف فوق باید با تصویب توافق از سوی کنگره به دست بیاید یعنی همان اقدامی که اوباما از آن سرباز زد. برای این منظور باید نگرانی های اصلی قانونگذاران همچون طول مدت تعهدات ایران، لحاظ شود. اگر آتش بس اقتصادی اعلام شود ایران هم نسبت به دیگر شروط باز عمل می کند. تاکید اروپایی ها این است که هر معامله با ایران در آینده باید توافقی کنترل تسلیحاتی باشد که به وسیله دیگر موضوعات مورد مناقشه سنگین نمی شود. موضوعاتی همچون حاکمیت، امنیت و ایمنی، شبه نظامیان و گروه های نیابتی، توانایی موشکی یا امنیت آبراه خلیج فارس باید در چارچوب گفت وگوهای منطقه ای پیگیری شود. باتوجه به تمایل بیشتر کشورها منطقه به تنش زدایی ، اکنون زمان مناسب برای اقدامی فراتر از گفت وگوهای دوجانبه، یعنی برگزاری ابتکار کنفرانس اعتماد سازی، امنیت و همکاری در منطقه مورد توجه قرار بگیرد. چنین روندی مکمل مذاکرات هسته ای جدید میان ایران و قدرت های بزرگ بین المللی خواهد بود. پایان خبر/