به گزارش تحریریه، مرکز بررسی ها و پژوهش های «الناطور» اردن در گزارشی به قلم «محمد عباس ناجی» کارشناس مسائل ایران و سردبیر نشریه مصری «مختارات إیرانیة» (گزیده های ایرانی) درباره سفر اخیر سید «عباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به چین نوشت، سید عباس عراقچی در بیست و هفتم دسامبر برای یک سفر دو روزه به چین رفت و با «وانگ یی» وزیر امور خارجه این کشور دیدار کرد. او با انتشار مقاله ای در روزنامه پرتیراژ چینی بر اهمیت همکاری دوجانبه تهران و پکن و ضرورت رایزنی های مداوم درباره تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای تاکید کرد.

طبق این گزارش، این سفر از نظر زمانی دارای اهمیت بالایی است زیرا از یک سو «دونالد ترامپ» قرار است از ۲۰ ژانویه کار خود را در کاخ سفید آغاز کند. از سوی دیگر احتمال افزایش تنش میان ایران و رژیم اسرائیل و همچنین افزایش تنش میان پاکستان و جریان طالبان پس از حمله نظامی اخیر اسلام آباد در داخل مرزهای افغانستان وجود دارد.

مرکز بررسی ها و پژوهش های الناطور درباره اهداف مختلف این سفر افزود: می توان گفت چین و ایران از طریق سفر اخیر عراقچی به پکن تلاش کرده اند به شماری از اهداف زیر دست یابند.

نخست اینکه این دو کشور تلاش می کنند خود را برای بازگشت ترامپ به کاخ سفید آماده کنند. هر دو کشور نسبت به بازگشت ترامپ به کاخ سفید نگران هستند. تهران نگران است که ترامپ بار دیگر برای پیش بردن سیاست فشار حداکثری برای تغییر سیاست هسته ای ایران تلاش کند. چین هم بعید نمی داند که بار دیگر ترامپ جنگ تجاری علیه پکن را از سر گیرد. بنابراین، یکی از اهداف سفر عراقچی، ارسال پیامی مستقیم به ترامپ بود. محتوای این پیام آن است که روابط دوجانبه ایران و چین فرصت و زمینه مانور این دو کشور را برای مقابله با فشارهای ترامپ فراهم خواهد کرد.

دوم اینکه هدف از این سفر افزایش همکاری نفتی میان ایران و چین است زیرا چین بزرگترین مشتری نفت ایران است. ایران همواره تلاش می کند سطح صادرات نفت خود به چین را با هدف دور زدن تحریم های آمریکا افزایش دهد. بسیاری از گزارش ها نشان می دهند چین روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت از ایران وارد می کند. ۱۰ درصد از واردات نفتی چین از ایران صورت می گیرد. ترامپ برای ایجاد مانع در صادرات نفت ایران به چین تلاش خواهد کرد. حال ایران و چین هم از طریق سفر عراقچی به پکن، تلاش دارند برای مقابله با اقدامات احتمالی ترامپ هماهنگ شوند.

سوم، با این سفر بار دیگر بر نقش ایران در طرح «کمربند و جاده» تاکید شده است. ایران در طرح کمربند و جاده که چین از طریق آن به دنبال احیای جاده ابریشم و تقویت روابط تجاری میان آسیا و اروپا و آفریقا است نقش و جایگاه اساسی دارد. این دو کشور تلاش می کنند زیرساخت های مربوط به حمل و نقل و انرژی و بنادر و راه آهن را با همکاری تقویت سازند. این طرح، انتقال کالا از طریق سرزمین ایران را تسهیل می کند. ایران تلاش می کند سرمایه های چین را در طرح های توسعه ای خود جذب کند و با استفاده از طرح جاده و کمربند از آثار تحریم های اقتصادی بکاهد و جایگاه خود را به عنوان یک مرکز لجستیک منطقه ای تقویت سازد.

چهارم آنکه ایران پس از سرخوردگی روسیه در سوریه تلاش می کند به ائتلاف سازی های خود تنوع ببخشد. با اوجود اینکه ایران سعی دارد روابط خود را با روسیه و چین تقویت کند، اکنون برای امضای توافق همکاری راهبردی با روسیه خود را آماده کرده است. با اینحال تهران درباره سیاست خارجی روسیه نگرانی هایی دارد. این کشور اخیرا در مذاکراتی که به طور غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با هدف رسیدن به توافق جدید بر سر موضوع هسته ای صورت گرفت، سنگ اندازی کرده است. همچنین ایران نسبت به سیاست های روسیه در سوریه هم پس از موفقیت «تحریر الشام» و گروه های مخالف و سقوط «بشار اسد» نگران است. درست است که روسیه که از سقوط نظام سوریه زیان دیده اما این موضوع نباید نادیده گرفته شود که روسیه تمایل دارد کانال های ارتباطی خود را با گروه هایی که در سوریه به قدرت رسیده اند حفظ کند، و در همین راستا هماهنگی قابل ملاحظه ای با ترکیه و رژیم اسرائیل در این موضوع دارد. همه این مسائل نگرانی هایی را برای ایران به دنبال داشته است. بنابراین، ایران تلاش می کند گزینه های خود را افزایش دهد تا به راحتی بتواند در عرصه بین المللی تحرک داشته باشد. با وجود نیاز مداوم ایران برای همکاری با روسیه به ویژه در مسائل هسته ای و نظامی، تهران تنها بر این کشور تکیه نمی کند.

پنجم، ایران تلاش می کند زمینه وتوی قطعنامه های شورای امنیت از سوی چین را فراهم کند. ایران پیش بینی می کند فشارهای بین المللی علیه این کشور به ویژه از سوی کشورهای غربی افزایش یابد. از این رو، ایران احساس می کند تقویت روابط دوجانبه خود با چین می تواند با فشارهای غربی از طریق شورای امنیت مقابله کند.

موضوع ششم آن است که چین و ایران تلاش می کنند درباره پرونده افغانستان هماهنگ شوند. تحولاتی که در افغانستان از زمان به قدرت رسیدن طالبان رخ داده است مورد توجه ایران و چین قرار دارد. بدون تردید پس از تنش نظامی میان پاکستان و طالبان و پس از حمله اسلام آباد به داخل افغانستان به بهانه مقابله با گروه های تروریستی، این موضوع بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

طبیعی است که هماهنگی درباره تحولات افغانستان یکی از محورهای مذاکرات عراقچی در پکن بود زیرا دو کشور دیدگاه مشترکی درباره عقب نشینی آمریکا از افغانستان و سرریز بحران این کشور به کشورهای منطقه به ویژه ایران، روسیه و چین دارند.

پایان/