به گزارش تحریریه، علی اکبر باغستانی عضو هیات‌علمی موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی درباره میزان اصابت یارانه به هدف در روش مستقیم و اصلاح رفتار و طرح‌های حمایتی دولت سیزدهم در تخصیص ارز ترجیحی گفت: ارز ۴۲۰۰ تومانی ابزاری بود که رانت را هدفمندتر به انحصارگر یا همان واردکننده رساند و انحصار در کالای وارداتی مانند کالای اساسی، گندم و خوراک دام ایجاد کرد، ولی اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی هم نبود، بازهم در این شرایط اقتصادی، کشور ما دچار آن انحصار می‌شد.

وی ادامه داد: در حال حاضر هم که این ارز در آستانه حذف شدن است، باز هم با نگاهی به شرایط کالاهای اساسی می‌بینیم که دچار آن انحصار هستیم، ولی ارز ۴۲۰۰ تومانی بستری را فراهم می‌کرد که این رانت بهتر و بیشتر ایجاد شود و گسترش یابد.

عدم برنامه ریزی دقیق در تخصیص یارانه، اینبار موجب برداشت سودجویان از جیب مردم خواهد شد

وی با اشاره به اینکه دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی بر اساس بعضی از ارتباطات شکل گرفت، گفت: این‌طور نبود که هر شرکت واردکننده‌ای بتواند ارز دریافت کند، ولی واقعیت امر این است حالا که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شده ‌است، اگر سیاست درستی اتخاذ نشود و مسیر درست تدبیر نگردد، دوباره این رانت برای انحصارگر ایجاد می‌شود. به این معنا که انحصارگر تابه‌حال از طریق ارز ۴۲۰۰ تومانی رانت دریافت می‌کرد و بعدازاین از جیب مردم دریافت می‌کند.

خودکفایی، موجب رفع انحصار در واردات می‌شود

باغستانی با بیان اینکه دولت یارانه را از اول زنجیره به آخر زنجیره منتقل کرده است، گفت: حذف ارز ترجیحی لازم است اما برای اصلاح اقتصادی و حذف کامل رانت از اقتصاد ایران و هزینه‌های سرسام‌آوری که از بیت‌المال برداشته می‌شود و در جیب افراد سودجو قرار می‌گیرد، کافی نیست. تنوع کالاهای وارداتی، انضباط مالی، بازار رقابتی در تولید کالاهای اساسی و خودکفایی باعث می‌شود که انحصار کالاهای موردنیاز مردم کمتر در دست واردکنندگان باشد.

این کارشناس اقتصادی درباره تأثیر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و آزاد شدن زنجیره تولید کالای اساسی به بهره‌وری اقتصاد کشاورزی گفت: این موضوع بستگی به تدابیری دارد که دولت می‌اندیشد، زیرا روش اجرا بسیار مهم است. اکنون سه اتفاق به طور هم‌زمان موجب شده است که کمی مسیر اجرای سیاست حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی مختل شود؛ موضوع آزادسازی آرد صنعتی، مسئله نان و بحث کالابرگ و آزادسازی سایر کالاها مانند شیر، روغن و مرغ که هم‌زمان با هم مطرح شدند.

اولویت دهک‌های یک تا سه مصرف لبنیات نیست

وی اضافه کرد: این سه طرح با سه روش اعمال شدند. یک روش موضوع آزادسازی آرد صنعتی بود که در پی آن محصولات هم گران می‌شدند، درحالی‌که به‌ازای آن یارانه‌ای هم دریافت نمی‌شد. روش دیگر موضوع چند کالای اساسی است که هنوز چگونگی عملکردشان برای این اقلام مبهم است. فعلاً مبلغی را به مصرف‌کننده پرداخت کرده‌اند تا قدرت خرید داشته باشد، اما به‌طورقطع اگر این روند ادامه داشته باشد، مصرف لبنیات در ایران به‌شدت کاهش می‌یابد، چون اولویت دهک‌های یک تا سه مصرف لبنیات نیست بلکه اولویتشان خرید روغن و برنج است.

باغستانی ادامه داد: طرح دیگر هم موضوع نان است که بدون واردشدن فشار روانی به مردم، یارانه به حلقه‌ یکی مانده به آخر یعنی نانوا پرداخت شد. برخی کارشناسان معتقدند که قیمت نان هم باید آزاد شود زیرا مجدداً شاهد مفاسد اقتصادی خواهیم بود.  

وی اجرای هم‌زمان این سه طرح را باعث بروز سردرگمی عنوان کرد و افزود: مردم و متخصصان متوجه‌ چگونگی انجام طرح نشدند، علاوه‌برآن نیز مشخص نشد که ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومان یارانه بابت چه اقلامی به مردم پرداخت شده‌ است. به همین علت انتقادات زیادی به لحاظ نشدن مشتقات کالاها مطرح گردید. در مجموع به نظر می‌رسد منطقی‌ترین اقدام در حوزه‌ نان صورت‌گرفته است و این طرح آینده‌ بهتری دارد، اما طرح‌های دیگر دارای ابهام هستند که کار را با مشکل همراه می‌کند.  

تک‌نرخی شدن ارز منجر به حفظ قدرت خرید مردم می‌شود

باغستانی با اشاره به اقدام دولت در انتقال مستقیم یارانه به مصرف‌کننده در پی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: نکته مهم اینجاست که هنوز ارز نیمایی و ارز آزاد وجود دارند که به معنای بقای ارز چندنرخی ‌است. تک‌نرخی شدن موضوع مهمی است که منجر به حفظ قدرت خرید مردم می‌شود.

باغستانی در پایان درباره پرداخت کالابرگ یا یارانه نقدی در ازای حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: شرایط کالابرگ یا یارانه‌ نقدی موضوعاتی هستند که هنوز شرایط آنها مشخص نشده است، اما مهم‌ترین ضعف کالابرگ این است که مشخص می‌کند کدام کالا از کالابرگ قابل خریداری است، مثلاً زمانی که کوپن وجود داشت مردم با کوپن شکر نمی‌توانستند کالای دیگری را تهیه کنند. ضمن اینکه باید شبکه‌ توزیع گسترده باشد و منحصر به فروشگاه‌های بزرگ نباشد. اگر دولت نتواند شبکه‌ توزیع را گسترده کنند، فروشگاه‌های خرد و سوپرمارکت‌ها حذف می‌شوند. از طرفی قدرت اختیار خرید کالاهای اساسی از مردم گرفته می‌شود و از طرفی نیز با گذر زمان، ممکن است کالاها محدودتر و درنهایت کلیه کالاها کوپن حذف شوند؛ بنابراین پرداخت یارانه نقدی از این نظر بهتر از کالابرگ است. درضمن کیفیت کالا نیز در حالت کوپنی بسیار مورد تهدید قرار می‌گیرد.

منبع: دانا

پایان/