به گزارش تحریریه، جمهوری اسلامی ایران کشوری به وسعت بیش از ۱.۶ میلیون کیلومتر مربع است که بخش های وسیعی از آن قابل سکونت هستند. با اینحال ضعف های عظیم مدیریتی موجب شده است در دوره معاصر مردم کشورمان با مشکل تامین مسکن روبرو باشند و این موضوع در چند دهه اخیر به دلیل گسترش شهرنشینی برجسته تر شده است.

اگرچه در ابتدای پیروزی انقلاب طرح هایی از سوی برخی مقامات در دولت در زمینه حل ریشه ای مشکل مسکن اندیشیده شد اما کارشکنی برخی مقام های ارشد مانع از عملیاتی شدن ابتکارات جدید شد و در نهایت اوضاع بدتر از دوره قبل از پیروزی انقلاب شد.

عمودی سازی به جای گسترش افقی شهرها

فرهنگ ایرانی به دلایل مختلف سنتی، دینی و رفاهی همیشه تمایل داشته است در خانه های بزرگ حیاط دار یا به عبارتی ویلایی به همراه درخت و حوض و باغچه زندگی کند. این خواسته تا حدود ۳۰ سال قبل در میان مردم پررنگ بود اما دلایل مختلف موجب شد تا روندهای دیگری برخلاف خواست عمومی مردم دنبال شود. مشخص نیست مقامات ارشد کشور که مسئول رفع مشکل مسکن بودند بر چه مبنایی تنها به فکر تبلیغ فرهنگ غربی آپارتمان نشینی هستند. 

بله؛ استدلال آن ها این است که افزایش جمعیت کشور موجب شده است که بلندمرتبه سازی ضروری شود اما پاسخ نمی دهند چرا به جای این راه حل غربی به فکر گسترش افقی شهر نیفتادید.

چرا به جای آنکه مراکز شهرها پرتراکم شود همچون بسیاری از پایتخت های بزرگ به ویژه در کشورهای پیشرفته، به فکر ایجاد شهرک های بیشتر در اطراف شهرهای بزرگ و تامین زیرساخت های رفاهی نبودید تا مردم به سمت داخل شهر هجوم نیاورند.

چرا پس از گذشت بیشتر از ۲۰ سال از عمر شهر پردیس تهران یا مثلا شهر پرند (در فاصله بیشتر از تهران) هنوز سیستم حمل و نقل مترو به این شهرهای جدید نرسیده است تا مردم با خیالی راحت نسبت به رفت و آمد خود به مکان هایی خلوت تر نقل مکان کنند؟ 

مساله مهم دیگر آن است که گذشته از مزایایی که طرح مسکن مهر در دولت محمود احمدی نژاد به همراه داشت اما مهمترین ایراد به آن طرح بزرگ، توجه بیش از حد به عمودی سازی و برج سازی حتی در مناطقی بود که به هیچ وجه کمبود زمین به چشم نمی خورد. در واقع علی نیکزاد که قهرمان مسکن مهر معرفی شده است، این طرح را به انحراف برد.

حال آنکه وقتی تعداد طبقات یک ساختمان بالاتر می رود بر هزینه ساخت هر متر مربع ساختمان افزوده می شود و از این نظر ساخت ساختمان های بیشتر از ۲ یا ۳ طبقه در شکل انبوه آن چندان به صرف نیست.

توصیه کاخ نشینان: مسکن ۳۰ متری بسازید

بدتر از همه تغییر تدریجی ذائقه مردم کشور با توصیه هایی به شدت مرموز بوده است. به عنوان نمونه برخی مقام های متولی مسکن و شهرسازی در دولت حسن روحانی به کوچک سازی مسکن و ساخت آپارتمان های کوچک حتی ۳۰ متری برای خانواده ها توصیه می کردند. این افراد شاید ژاپن را به عنوان یک نمونه مطرح می کردند اما به این موضوع توجه نداشتند که این کشور وسعتی بسیار اندک اما تراکم جمعیتی بالا دارد و به علت جزیره ای بودن قادر به تامین زمین کافی برای ساخت مسکن نیست. در غیر اینصورت دولت توکیو هیچگاه به سوی آپارتمان نشینی و کوچک سازی مسکن حرکت نمی کرد.

بسیاری از افرادی که بلندمرتبه سازی و کوچک کردن مسکن را تجویز کرده اند، خود در تهران و در مناطق خوش آب و هوای اطراف آن در ویلاهای چند هزار متری زندگی می کنند. جالب اینجاست که این افراد خود را نماد تفکر لیبرالی در اقتصاد و سبک زندگی مردم هم مطرح می کردند و به انتقاد از وضع موجودی می پردازند که خود از ابتدای انقلاب مسبب آن بوده اند. این افراد به هیچ عنوان به وضعیت و سیاستگذاری مسکن در آمریکا توجه نداشتند.

افزایش میانگین مساحت مسکن در آمریکا

با اینحال به این موضوع توجه نمی شود که به عنوان نمونه قبله آمال غرب پرستان یعنی ایالات متحده به هیچ عنوان آپارتمان نشینی را به عنوان یک فضیلت تبلیغ نمی کند.

شاید ضرورت زندگی شهری فرد را به سکونت در آپارتمان در یک شهر شلوغ مجبور کند اما ذات انسان ها یکی است و مردم آمریکا نیز مانند ایرانیان به سکونت در خانه های بزرگ با محوطه های باز علاقه دارند. به همین دلیل در طول سالیان گذشته و با حمایت دولت و برنامه ریزی عقلانی دولتمردان کاخ سفید همیشه میانگین مساحت خانه های مردم آمریکا در حال افزایش بوده است.

 تارنمای «Population Education» آورده است: مساحت خانه های مردم آمریکا در طول بیش از دو قرن گذشته روند افزایشی داشته و حدود سه برابر شده است.

این درحالی است که اگرچه آمار دقیقی در دست نیست اما مسکن ایرانیان در حدود دو قرن گذشته بسیار کوچک تر شده است.

میانگین مساحت مسکن در ایالات متحده از ۸۳۱ فوت مربع (حدود ۷۷ متر مربع) در سال ۱۷۹۰ در سال ۱۹۱۰ به ۹۴۵ فوت مربع معادل حدود ۸۸ متربع افزایش یافت.

میانگین خانه مردم آمریکا در سال ۲۰۱۹ به ۲۴۹۶ فوت مربع معادل بیش از ۲۳۰ متر مربع افزایش داشته است.

با اینحال در همین زمان میانگین تعداد افرادی که در این خانه های ساکن بوده اند، کاهش یافته است.

طبق تصویر فوق، در حالیکه در سال ۱۷۹۰ در هر منزل مسکونی نزدیک به ۶ نفر زندگی می کردند این رقم در سال ۲۰۱۹ به ۲.۵ نفر در هر منزل مسکونی کاهش یافت.

 در  نمودار زیر روند تغییرات مسکن در ایالات متحده در ۲۰ سال گذشته آمده است که نشان می دهد در این دوره هیچگاه مساحت مسکن به کمتر از ۲۰۰۰ فوت مربع معادل حدود ۱۹۰ متر مربع نرسیده است.

بیشترین مساحت در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ بود که میانگین هر مسکن در آمریکا نزدیک ۲۵۰۰ فوت مربع بود.

پایان/