به گزارش تحریریه، پایگاه خبری تحلیلی «Dallas Morning News» نوشت اقتصاد جهان کماکان با نفت کار دارد زیرا یک سوم کل انرژی جهان از این راه تولید می شود ضمن آنکه سوخت مورد نیاز برای بیش از ۹۰ درصد سیستم حمل و نقل را تامین می کند. انرژی ارزان فسیلی باعث رشد اقتصادی می شود حال آنکه افزایش قیمت نفت مانند مالیات، بر همه چیز و همه افراد اثر منفی دارد.

جنگ و انتخابات هنوز بر سر میادین نفتی و خطوط لوله گاز ادامه دارد؛ ظهور یک محور جدید نفتی از نظر استراتژیک حائز اهمیت است و ژئوپلیتیک، سیستم مالی جهانی و محیط زیست را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

چین بزرگترین واردکننده نفت جهان، در راه تبدیل شدن به بزرگترین اقتصاد جهان است. با وجود آنکه چین در سال ۲۰۲۰ بیشتر از  مجموع سایر نقاط جهان نیروگاه‌های زغال‌سنگ جدید ساخت اما مصرف نفت چین همچنان در حال رشد است.

اتحاد اقتصادی جدید 

از سوی دیگر، روسیه و عربستان سعودی دو صادرکننده بزرگ نفت در جهان هستند. آنها بزرگترین تامین کنندگان نفت و انرژی برای چین هستند و هر دو قصد دارند صادرات نفت خود را افزایش دهند. محور انرژی که بین پکن، مسکو و ریاض به وجود آمده، بر پایه منافع اقتصادی محکم است و به تدریج در حال تبدیل شدن به یک مؤلفه سیاسی قدرتمند است.

در سال ۲۰۱۴، غرب تحریم های اقتصادی تنبیهی را علیه روسیه به دلیل الحاق کریمه به خاک خود وضع کرد. یکی از نتایج قابل پیش بینی آن اقدام، افزایش چشمگیر همکاری اقتصادی چین و روسیه، به ویژه در صادرات انرژی بود. خط لوله گاز «Power of Siberia» که در سال ۲۰۱۹ به بهره برداری رسید، اکنون سالانه حدود ۳۸ میلیارد فوت مکعب گاز روسیه را به چین منتقل می کند.

در بازی های المپیک زمستانی که چند هفته قبل برگزار شد، «ولادیمیر پوتین» و «شی جین پینگ» روسای جمهوری روسیه و چین اعلام کردند صادرات گاز روسیه به چین به زودی ۲۵ درصد افزایش می یابد. همچنین صادرات نفت مسکو نیز ۱۲.۵ درصد بیشتر می شود.

رهبران پکن و مسکو از آن زمان همچنین سطح جدیدی از همکاری سیاسی را به نمایش گذاشتند و اعلام کردند که «دوستی بین روسیه و چین هیچ حد و مرزی ندارد».

شی جین پینگ در یک گسست بزرگ از سیاست قبلی چین، از پوتین در رویارویی با ایالات متحده بر سر اوکراین حمایت و بیانیه ای را در مخالفت با هرگونه گسترش بیشتر ناتو صادر کرد.

از این به بعد مسائل اقتصادی و سیاسی، روسیه و چین را به سمت همکاری نزدیک تر سوق خواهند داد.

دور شدن عربستان از آمریکا

در طول جنگ سرد، عربستان سعودی یعنی مهد اسلامی، محکم در کنار غرب ایستاد و از روابط دیپلماتیک با کمونیسم در مسکو یا پکن خودداری کرد؛ اما اکنون دوره و زمانه تغییر کرده است.

اکنون چین به جای آمریکا، بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی و مهمترین مشتری آرامکو است. سال گذشته صادرات نفت عربستان سعودی به چین حتی از روسیه نیز بیشتر بود.

در حالی که ایالات متحده هنوز اکثر تجهیزات نظامی عربستان سعودی را تامین می کند همزمان چین هم ساخت موشک های بالستیک و هم فناوری آن ها را به ریاض می دهد.

علاوه بر این یکی از مهمترین دستاوردهای ملک سلمان ایجاد سطوح جدیدی از همکاری با مسکو به ویژه در بازارهای نفت بوده است. از نوامبر ۲۰۱۶، عربستان سعودی و روسیه اتحاد تولیدکنندگان نفت موسوم به اوپک پلاس را هدایت می کنند. ریاض و مسکو به عنوان دو عضو این سازمان که بیشترین ظرفیت تولید و مازاد را دارند، اغلب برای تأثیرگذاری بر قیمت نفت با یکدیگر همکاری کرده اند. در ماه اوت گذشته، ریاض یک توافقنامه همکاری نظامی بزرگ با مسکو امضا کرد که اکنون به توسعه قابلیت‌های پهپادهای سعودی کمک می‌کند.

سقوط اعتبار جهانی دلار

از طرف دیگر تا به حال دلار به‌عنوان یک ارز ذخیره جهانی به واشنگتن اجازه داده تا باوجود کسری بودجه مزمن، اقتصاد خود را مدیریت کند. برای چند دهه، تعهد عربستان سعودی و متحدانش در خلیج فارس به قیمت گذاری صادرات نفت به دلار، از موقعیت ممتاز دلار حمایت کرده است. اکنون اگر بزرگترین صادرکننده و مصرف کننده نفت جهان تصمیم بگیرند تجارت خود را به روش دیگری غیر از دلار تسویه کنند، سلطه آمریکا بر بازارهای مالی جهانی به شدت تضعیف خواهد شد.

روسیه و چین تمایل خود را برای جایگزینی دلار پنهان نمی کنند و امروزه بیش از نیمی از مبادلات انرژی خود را به ارزهای دیگر قیمت گذاری می کنند.

این خطر دلار را تهدید می کند که عربستان سعودی هم به مسکو و پکن بپیوندد؟

برای چندین دهه، ایالات متحده بزرگترین قدرت نظامی خارجی در خاورمیانه بوده و هنوز هم هست. با این حال روسیه اکنون در لیبی و سوریه حضور نظامی دارد. چین یک پایگاه دریایی در دهانه دریای سرخ و یک بندر بزرگ در پاکستان ساخته است.

عربستان سعودی از دخالت ایران در یمن، سوریه و عراق احساس خطر می کند. فروپاشی سریع دولت افغانستان باعث شد که سعودی‌ها و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس به اعتبار تضمین‌های امنیتی آمریکا بی اعتماد شوند. این همان هراسی است که مسکو و پکن امیدوار به بهره برداری از آن هستند.

کشورهای خلیج فارس با نزدیک شدن به روسیه و چین از نظر اقتصادی، درکنار بی اعتمادی روزافزون سیاسی به آمریکا، تلاش زیادی می کنند تا در جنگ سرد بعدی از هیچ طرفی حمایت نکنند.

تقاضای جهانی نفت در حال بازگشت به سطح قبل از COVID-۱۹ است و به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، احتمالاً در طول این دهه افزایش هم خواهد یافت. با این حال افزایش مالیات ها، مقررات اضافی، لغو ساخت خطوط لوله و فشارهای اجتماعی باعث کاهش سرمایه گذاری و در نتیجه افت عرضه نفت می شوند.

آمریکا دیگر از نظر انرژی خودکفا نیست. دوره گذار از هیدروکربن ها به انرژی پاک هم زمانبر است و مشخص نیست که آیا قیمت های بالاتر بنزین این تغییر را تشویق می کند یا به تعویق می اندازد.

به تازگی وقتی رئیس جمهور «جو بایدن» و «برت مک گورک» مدیر شورای امنیت ملی خاورمیانه، از سعودی ها خواستند توافق خود را با روسیه نقض و نفت بیشتری تولید کنند، ریاض محترمانه با آن ها مخالفت کرد. اگر واشنگتن می خواهد قیمت بنزین را پایین بیاورد و نقش دلار را حفظ کند، باید به جنگ هیدروکربن ها پایان دهد و روابط خود با عربستان سعودی را بهبود ببخشد.

در حال حاضر، ایالات متحده هیچ کدام از این کارها را انجام نمی دهد.

پایان/