به گزارش تحریریه، مجمع تحلیل سیاست های ایرانی «العربی» مصر در گزارشی به قلم دکتر «سالی شعروای» پژوهشگر دبیرخانه شورای وزیران مصر با عنوان «برگه کشورهای آسیای میانه در راهبرد ایران» نوشت: جمهوری های آسیای میانه از جمله ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، تاجیکستان و قرقیزستان پس از فروپاشی شوروی سابق به استقلال رسیدند. این کشورها به دلیل دارا بودن موقعیت راهبردی و ثروت های نفتی به کانون رقابت  قدرت های بزرگ تبدیل شدند. این کشور به دلیل نزدیکی به روسیه، چین و همچنین ایران در مرکز توجه آمریکا قرار گرفتند.

اهمیت مرکزی میانه برای ایران

مجمع تحلیل سیاست های ایرانی العربی در بخشی از گزارش خود درباره اهمیت کشورهای آسیای میانه برای ایران نوشت: ایران تلاش می کند از همه برگه های موجود برای مقابله با آمریکا و تقویت نقش و جایگاه خود در منطقه استفاده کند. وجود مشترکات فرهنگی و دینی میان ایران و این کشورها به ایران برای رسیدن به جمهوری های آسیای میانه و نفوذ اقتصادی و سیاسی در این کشورها نقش داشته است. همچنین ایران با تمرکز بر روی مسائل تجاری در روابط دوجانبه خود با کشورهای آسیای میانه برای رهایی از پیامدهای تحریم ها و فشارهای آمریکا تلاش می کند. 

رقابت ترکیه، ایران و اسرائیل بر سر باکو

این گزارش درباره رقابت ترکیه، ایران و اسرائیل در جمهوری آذربایجان نیز نوشت: رقابت ترکیه و ایران در آسیای مرکزی در جمهوری آذربایجان به اوج خود رسیده است. این کشور از نظر مذهبی به ایران و از نظر امنیت ملی به ترکیه متمایل است. یکی از ابعاد توجه ایران به جمهوری آذربایجان مربوط به مسائل قومیتی است. زیرا حدود 26 میلیون آذری زبان به ویژه در شمال غرب ایران و مرزهای این کشور با این جمهوری زندگی می کنند.

ترکیه از باکو به عنوان ابزاری در تنش خود با تهران استفاده می کند. ترکیه بر این باور است که ایران و مسکو سد محکمی در برابر طرح های ترکیه در سوریه و کشورهای آسیای میانه هستند. ایران اخیرا اعلام کرده است که تحرکات اسرائیل را در داخل جمهوری آذربایجان و به ویژه در نزدیکی مرزهای خود رصد می کند. با وجود تکذیب تحرکات اسرائیل از سوی «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان بازهم ایران در عکس العمل به این تحرکات اسرائیل، اقداماتی را اتخاذ کرده است. ارتش ایران با همکاری یگان های زره پوش و توپخانه ای و پهپادها در ماه اکتبر سال جاری مانورهایی را در مرزهای با این جمهوی برگزار کرده است. همچنین ایران پنجم اکتبر اعلام کرد که حریم هوایی خود را بر روی جنگنده های آذربایجان بسته است.

ادامه روابط ایران و جمهوری های آسیای مرکزی

به نوشته مجمع تحلیل سیاست های ایرانی العربی به طور کلی می توان گفت که قزاقستان نزد ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است. پیش از این ایران از عضویت غیردایم قزاقستان در شورای امنیت سازمان ملل حمایت کرده است. همچنین ایران و قزاقستان دارای روابط تجاری هستند.

«ابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری ایران در نخستین سفر خارجی خود به تاجیکستان سفر کرد. در مورد ترکمنستان هم بیش از 100 سند رسمی میان ایران و ترکمنستان برای همکاری در زمینه های مختلف امضا شده است. ایران و ترکمنستان برای امضا همکاری فراگیر دوجانبه هم به توافق رسیده اند. این دو کشور برای بازگشایی راه های ترانزیت میان دو کشور در چهار نقطه مرزی به توافق رسیده اند. درباره قزاقستان هم باید گفت با وجود تلاش این کشور برای بهبود روابط با ترکیه و اسرائیل بازهم قزاقستان با ایران توافقنامه هایی را در زمینه فناوری ارتباطات، بانک و تبادل سفرا و آموزش، گردشگری، حمل و نقل و ... به امضا رسانده است.

طبق این تحلیل با توجه به عوامل اقتصادی و جغرافیایی و رقابت ایران با قدرت های منطقه ای از جمله ترکیه، عربستان و اسرائیل و توجه آمریکا به منطقه آسیای میانه پیش بینی می شود تمرکز ایران به این منطقه ادامه داشته باشد. پیش بینی می شود جمهوری های آسیای میانه مانند برخی دیگر از کشورها به برگ برنده ای برای ایران تبدیل شوند و تهران از آن برای تقویت جایگاه خود در منطقه و جهان و مقابله با آمریکا استفاده کند.

پایان/