به گزارش تحریریه، توسعه باغ ها بر روی اراضی شیب دار، یکی از طرح های مهم حوزه کشاورزی در راستای تامین امنیت غذای کشور است. این تکلیف قانونی که در ماده پ ماده 31 قانون برنامه ششم توسعه بدان تاکید شده است، آثار و مزایای متعددی مثل اشتغالزایی، ارزآوری را به دنبال خواهد داشت. در ماده 31 قانون برنامه توسعه ششم در الزام دولت به استقرار باغات روی اراضی شیبدار چنین آمده است: افزایش تولید محصولات راهبردی و تبدیل پانصد هزار هکتار از اراضی شیبدار به باغات.
از ویژگی های عمده توسعه باغات در اراضی شیب دار می توان به استفاده از اراضی درجه دو یا سه به باغ های دیم، اختصاص عرصه های عموما با شیب بالای 12 درجه به باغ های دیم، ایجاد سامانه های آبگیر باران به عنوان مهمترین فاکتور توسعه باغ های دیم، ایجاد توسعه پایدار در مناطق و افزایش بهره وری استفاده از منابع پایه اشاره کرد.
طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی، در طرح توسعه توسعه باغات دیم در اراضی شیب دار از سال 1396 تا 1399 استان های کهگلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، فارس، سمنان، کردستان، لرستان، گیلان، گلستان، کرمانشاه، خراسان شمالی، خراسان رضوی، ایلام، مرکزی، آذربایجان غربی حائز رتبه های برتر شده اند.
سطح زیر کشت محصولات باغات دیم در سال 1398، به ترتیب به بادام(حدود 20 درصد)، انگور(حدود 19 درصد)، انجیر(حدود 13 درصد)، پرتقال(حدود 9 درصد)، گیاهان دارویی(حدود 8 درصد)، رتبه های اول تا پنجم را به خود اختصاص داده اند و بعد از این پنج محصول، باغات چای، خرما، گردو، فندق، گل محمدی، توت، زیتون، نارنگی، گوجه، سماق، سیب، انار، گلابی هلو و شلیل، نارنج و زرشک بیشترین میزان سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده اند.
طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی، تا سال 1398 سطح باغ های کشور در مجموع 2.953.971 بوده است که 2.557.944 هکتار را باغ آبی و 396.027 هکتار را دیم تشکیل داده اند و کل محصولات آبی 21.984.702 تن و محصولات باغی دیم 1.474.764 تن بوده است که در مجموع 23.459.467 تن را شامل می شود. همچنین 86.9 درصد را آبی و 13.1 درصد را دیم تشکیل داده است.
طبق آمار فوق مذکور محصولات آبی 15 برابر محصولات دیم، محصول تولید کرده اند. حال سوال آن است چرا باغات دیم به اندازه باغات آبی محصول تولید نکرده اند و با توجه به محدودیت های شدید آبی چطور می توان تولید محصولات دیم را افزایش داد؟
در جواب باید گفت مهمترین علت کم بودن تولید در مزارع و باغات دیم، کمبود آب است و چنانچه این مساله حل شود می توان همان میزان تولیدی که در باغات آبی به دست می آید در باغات و مزارع دیم نیز برداشت کرد که به این مهم می توان با بکارگیری سامانه های سطوح آبگیر باران دست یافت.
علاوه بر افزایش تولید در سطح به وسیله ایجاد سامانه های سطوح آبگیری باران می توان به مزایا و دستاوردهای متعدد دیگر از قبیل مقابله با فرسایش آبی و بادی، تغذیه آب های زیرزمینی، کاهش رواناب، کاهش فرسایش خاک و هدر رفت خاک و آب، کاهش تبخیر آب به دلیل نفوذ آب به عمق خاک، افزایش بهره وری آب به طوری که با صرف هزینه ای اندک می توان بیش از 50 درصد از هدر رفت آب را کاهش داد، افزایش رطوبت خاک عمیق و افزایش ضریب نفوذ آب به خاک و پیرو آن کاهش تبخیر و سیلاب اشاره کرد.
در آخر پیشنهاد می شود با توجه به مزایای باغات دیم و نقش بسیار موثر آن در تأمین امنیت غذایی و خودکفایی به خصوص خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک کشاورزی مثل گندم و دانه های روغنی، ایجاد و توسعه صحیح سامانه های سطوح آبگیر باران به عنوان مهمترین زیرساخت توسعه باغات دیم در اراضی شیب دار از اهمیت بسزایی برخوردار بوده که باید به عنوان سیاستی اصولی مدنظر وزارت جهاد کشاورزی واقع شود.
پایان/
نظر شما