به گزارش تحریریه، در آخرین روز از دور ششم گفت وگوها، «سیدعباس عراقچی» بر آماده شدن تقریبی متن توافق سخن به میان آورد و گفت: «امروز، روز آخر از دور ششم مذاکرات است. روزهای فشرده و کار بسیار سختی را پشت سر گذاشتیم و الان در موقعیتی هستیم که تقریبا تمامی اسناد توافق آماده است.» وی پیشتر نیز ابراز امیدواری کرده بود که ایران و طرف های مقابل تا پیش از پایان دوره زمامداری دولت دوازدهم به احیای توافق دست یابند.

به رغم امیدواری به احیای توافق اما هنوز گره های ناگشوده در مذاکرات باقی مانده که انتظار می رود در دور هفتم یا حتی دوره های بعدی گشوده شوند. روزنامه «نیویورک تایمز» در مقاله ای به شماری از این گره ها اشاره دارد که مطالبه ایران مبنی بر گرفتن تضمین از طرف آمریکایی یکی از این موارد است.

این خواسته ایران با توجه به تجربه دولت ستیزه جوی ترامپ منطقی به نظر می رسد. همان گونه که ترامپ به قول خود با چرخاندن سر خودکار توانست از توافق هسته ای خارج شود، حتی در صورت احیای برجام چه تضمینی وجود دارد که دولت بعدی آمریکا دیگربار از آن خارج نشود؟

 تردیدی نیست که با ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید و قدرت یافتن دیگر اعضای تیم او همچون «مایک پمپئو»، «نیکی هیلی»، «جان بولتون» و یا حتی روی کار آمدن یک دولت جمهوریخواه دیگر، شاهد خروج مجدد این کشور از توافق هسته ای و ازسرگیری مجدد تحریم ها باشیم.

مشکل اصلی در این میان، سازوکارهای حقوقی و قانونی در آمریکا است. بایدن برای تبدیل برجام به توافقی بدون زمان‌بندی اجرایی همچون توافق بر سر یک پیمان، نیاز به دوسوم آرای مجلس سنا دارد که با توجه به قرار گرفتن نیمی از کرسی های سنا در اختیار جمهوریخواهان، این اقدام به راحتی قابل تحقق نیست.

گره دیگر به تحریم ها ارتباط پیدا می کند که طرف آمریکایی حاضر به برداشتن تمامی آنها نیست. به تازگی برخی دیپلمات ها و منابع اروپایی از اختلاف ایران و آمریکا بر سر لغو تحریم های مرتبط با بیت رهبری سخن به میان آورده اند. به گفته آنها «در حال حاضر کار برای مکتوب کردن این گزینه در متن نهایی [در ضمیمه مربوط به تحریم‌ها] در جریان است و دو گزینه در این زمینه وجود دارد؛ گزینه مورد نظر ایران این است که با لغو فرمان اجرایی دونالد ترامپ، همه تحریم‌های وضع شده بر رهبر جمهوری اسلامی، نزدیکان و بیت او، شامل فهرستی ۱۲۸ نفره لغو شود؛ که چنین گزینه‌ای بسیار دور از ذهن است.»

گزینه دوم که به گفته این دیپلمات محتمل‌تر است این است که «دستور اجرایی مربوط به تحریم‌های بیت رهبری لغو شود، اما افراد و عناصری که از نظر دولت بایدن تحریمشان ربطی به برجام ندارد در لیست قرمز باقی بمانند و بار دیگر و جداگانه در لیست تحریم‌های حقوق بشری ایالات متحده قرار گیرند.»

آمریکا به طور حتم به این نکته پی برده که با تحریم رهبر و بیت رهبری هرگز نمی تواند با ایران در موضوع برجام به نتیجه برسد. از این رو در صدد آن است تا با اصرار بر این تحریم ها از لغو تمامی آنها خودداری کند.

از دیگر موانع و چالش های موجود بر سر راه احیای برجام، محدودیت های ایران در توافق هسته ای است؛ محدودیت های تسلیحاتی پنج‌ساله که مهرماه پارسال پایان یافت. سپس نوبت به محدودیت های موشکی و هسته ای می رسد که به ترتیب در بازه زمانی ۸ و ۱۵ ساله پایان می یابند. بنابراین  ایران از سال ۲۰۳۰ در وضعیتی قرار خواهد گرفت که بدون هیچ گونه محدودیتی به ادامه فعالیت های هسته ای خود خواهد پرداخت؛ موضوعی که به نگرانی غرب و متحدان انها دامن زده است.

باوجود این مشکلات و گره های موجود اما هفتمین دور از مذاکرات وین در فضایی کاملا متفاوت از شش دور قبلی برگزار خواهد شد؛ شرایطی که دیگر خبری از گمانه زنی های انتخاباتی نیست و حجت الاسلام رئیسی در رقابت های چند روز پیش به پیروزی دست یافته است.

هر چند برخی معتقدند آمریکا با دولت اصولگرای رئیسی که با کلیت نظام همسو است به انعقاد توافق روی خواهد آورد اما برخی نیز نگاه دیگری دارند. آنها معتقدند برجام در چند هفته باقی مانده از دولت روحانی احیا خواهد شد. در همین پیوند به تازگی پایگاه خبری «اکسیوس» به نقل از یک مقام آمریکایی گزارش کرده که دولت بایدن می‌خواهد توافق احیای برجام را طی ۶ هفته باقی مانده از دولت روحانی نهایی کند.

پایان/