به گزارش تحریریه، برخلاف انتظارات نه تنها قطار مذاکرات هسته ای در دور ششم به دلیل نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ایران سرعت نگرفت بلکه به طور قابل ملاحظه ای از سرعت آن کاسته شد. دلیل سرعت پایین پیشرفت مذاکرات را می توان از اظهارات روز چهارشنبه ۲۶ خرداد «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی دریافت.

گروسی در مصاحبه‌ای با روزنامه ایتالیایی «لارپوبلیکا» تاکید کرد که «برای احیای توافق هسته‌ای  با ایران باید منتظر تشکیل دولت جدید در این کشور بود» و ادامه داد: بحث‌هایی که هفته‌ها در جریان بوده، به مسائل فنی بسیار پیچیده و حساسی پرداخته است، اما آنچه مورد نیاز است، اراده سیاسی همه طرف‌هاست.

از طرفی امید به احیای برجام در بین دولتمردان ایران تا حدی رنگ باخته است. شخص رییس جمهوری و برخی از اعضای تیم دولت که پیشتر با قاطعیت از احیای توافق در روزهای باقی مانده از عمر دولت دوازدهم سخن می گفتند، اینک با احتیاط بیشتری در این باره سخن به میان می آورند. روحانی روز چهارشبنبه در جلسه هیات دولت گفت که قلم تیم‌های مذاکره اتمی در وین «کند شده» اما از این توافق تنها «دو کلمه و یک نقطه» مانده است.

در روزهای اخیر و در جریان ششمین دور مذاکرات، اختلافات بیش از پیش بین دو طرف خودنمایی می کند. ضمن اینکه دو طرف با سیاست های اعلانی و اعمالی خود در پی افزایش فشار بر طرف مقابل بودند.

جمهوری اسلامی ایران از ابزار کاهش تعهدات برجامی و افزایش غنی سازی برای فشار بر طرف غربی بهره می گیرد. در مقابل، طرف غربی نیز فشار بر ایران از طریق آژانس، شورای امنیت و شورای حکام را در دستور کار قرار داده و همواره بر ماندگاری برخی تحریم های حساس اصرار می ورزد.

اظهارات جدید روحانی و نیز سخنان «علی ربیعی» سخنگوی دولت در خصوص فعالیت های هسته ای ایران، از نگاه ناظران با هدف فشار بر طرف غربی قابل ارزیابی است. رییس‌جمهوری با اعلام این‌که ایران هر زمان بخواهد می‌تواند غنی‌سازی بیش از ۶۳ درصد را هم انجام بدهد، از طرف‌های مذاکره‌کننده با ایران در وین برای احیای برجام خواست که این چند مورد باقی‌مانده را هم بپذیرند.

علاوه بر اظهارات روحانی، صحبت های اخیر ربیعی در مورد پیشرفت فعالیت های هسته ای ایران بازتاب وسیعی در رسانه های جهان یافت. او روز سه‌شنبه ۲۵ خرداد اعلام کرد که ایران تاکنون ۶.۵ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد تولید کرده است. ربیعی همچنین گفت که ایران ۱۰۸ کیلوگرم اورانیوم با درجه خلوص ۲۰ درصد در اختیار دارد.

اوایل همین ماه (خرداد) «علی اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی درخصوص ادامه غنی سازی ۶۰ درصد گفته بود: غنی سازی ۶۰ درصد، ۲۰ درصد و ۵ درصد همچنان ادامه دارد و میزان انباشت ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد ما بالای ۹۰ کیلوگرم است که براساس قانون مصوب مجلس باید در یکسال به ۱۲۰ کیلوگرم می‌رسید و الان بعد از حدود ۴ ماه به ۹۰ کیلو گرم رسیده است.

نمایندگان مجلس آذرماه پارسال، کلیات و جزییات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» را به تصویب رساندند که پس از تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل و از سوی دولت لازم الاجرا شد. تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد، ذخیره سالانه حداقل ۱۲۰ کیلوگرم از این نوع اورانیوم در داخل کشور، افزایش سانتریفیوژ های نسل جدید و محدود سازی نظارت بازرسان آژانس تنها چند مورد از بندهای آن به شمار می رفت.

یکی از نگرانی های طرف غربی، دشوار شدن شرایط بازگشت پذیری ایران به برجام است. از نگاه آنان هر چه ایران سانتریفیوژهای نسل جدیدتر نصب و به غنی سازی بالا اقدام کند به همان میزان بازگشت تهران به تعهدات برجامی دشوارتر خواهد شد؛ مساله‌ای که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا نیز در گفت وگو با «جوهان دکرسون» خبرنگار شبکه «سی‌بی‌اس» به آن اشاره کرد.

بلینکن در این گفت وگو تاکید کرد که «هرچه زمان بگذرد، بازگرداندن ایران به توافق دشوارتر خواهد شد.» به گفته وزیر امور خارجه آمریکا با تداوم وضعیت فعلی، ایران به دانشی در غنی‌سازی دست خواهد یافت که بازگشت از آن دشوار خواهد بود به همین دلیل بازگرداندن ایران توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ فوریت دارد.

علاوه بر دشوار شدن بازگشت پذیری ایران به برجام، مساله دیگری که بر نگرانی ها نسبت به فرسایشی شدن مذاکرات افزوده، اثر عوامل مداخله گر بر مذاکرات هسته ای است. به عنوان نمونه در نشست وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیج فارس که روز چهارشنبه ۲۶ خرداد در ریاض برگزار شد، آنها در بیانیه پایانی خود خواستار مشارکت این شورا در مذاکرات هسته‌ای ایران در وین شدند؛ مطالبه ای که به شدت با منافع ایران ناسازگار است و با متن توافق همخوانی ندارد.

بی تردید با فرسایشی شدن مذاکرات، برخی تلاش خواهند کرد تا موضوعات بی ارتباط دیگر از قبیل مسائل موشکی، منطقه ای و حقوق بشری را به مذاکرات پیوند بزنند؛ مسائلی که باعث خواهد شد کلاف سردرگم مذاکرات، درهم تنیده تر شود.

پایان/