به گزارش تحریریه، رویکرد دولت دونالد ترامپ نسبت به ایران و برجام کاملا مشخص بوده و بازگشت به توافق در سال ۲۰۱۸ از دستور کار کاخ سفید خارج شده است. «جو بایدن» رئیس جمهوری منتخب آمریکا تا پیش از انتخابات سوم نوامبر اما به صورت مشروط بازگشت به توافق هسته ای را به همکاری ایران و رعایت همه محدودیت های مندرج در ایران منوط کرده بود اما به نظر می رسد واشنگتن در رویکرد خود برای یکی دوماه آینده تغییراتی را به وجود آورده است.  

اکنون زمزمه هایی در ایالات متحده به گوش می رسد که حکایت از تلاش دولت آمریکا برای کسب رضایت ایران در قبال برجام در اولین فرصت پس از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ را دارد. به نظر می رسد برخی حرکت های سیاسی در داخل کشور به ویژه اقدام هوشمندانه مجلس شورای اسلامی در الزام دولت به از سرگیری فعالیت کامل هسته ای و افزایش چشمگیر سطح غنی سازی و ذخایر اورانیوم در صورت برداشته نشدن تحریم ها باعث شد تا حدودی در حیطه سیاسی و چانه زنی های دیپلماتیک دست ایران باز شود. البته رویکردهای متناقض و دوگانه ای که رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه کشورمان در این رابطه اتخاذ کردند موجب سردرگمی و تردید طرف آمریکایی در پیش بینی اقدام بعدی تهران شده است.

تغییر لحن در آمریکا

درحالیکه پیش از امضای برجام دستان ایران حوزه فعالیت هسته ای و فنی پُر بود اما یک اشتباه راهبردی در اعتماد بیش از حد به طرف های غربی مخصوصا کاخ سفید همه اهرم های بازیگری ایران را از بین برد. تا یک سال پس از خروج ترامپ از توافق هسته ای نیز در واقع هیچ ابزاری برای تهران وجود نداشت و طرف آمریکایی هر فشاری را که در توان داشت علیه ایران برقرار می ساخت. اما اقدام سیاسی مجلس اگرچه با انتقادات بیجا و گاها غیرکارشناسی برخی گروه های حامی توافق روبرو شد، اما نشان داد در عمل طرف های غربی بسیار عاقل تر از افراد بی‌منطق و واداده داخلی هستند. آنها دریافتند که جمهوری اسلامی ایران با مصوبه مجلس از نظر سیاسی اهرم فشار مناسبی را برای امتیازگیری در اختیار دارد و دولتِ ما اگر مایل باشد می تواند از این موضوع به نفع منافع ملی ایران بهره ببرد.

درحالی که تاپیش از این نزدیکان بایدن از پیش شرط بازگشت سریع ایران به توافق و سپس اقدام آمریکا سخن می گفتند، چند روزی است که لحن طرف های آمریکایی تغییر کرده است. اما هنوز رویکرد ریاکارانه اروپایی ها ادامه دارد و به قول معروف یکی به نعل می زنند و یکی به میخ؛ و در بیشتر موضعگیری های خود سعی می کنند سمت ایالات متحده و ترامپ را نگاه دارند.

نشریه «نشنال اینترست» هفته گذشته در زمینه بی تاثیر بودن زیاده خواهی های سیاسی از ایران آورد: پیش شرط هایی که مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا در ماه مه ۲۰۱۸ در بنیاد هریتیج در مورد ایران مطرح کرد، این ادعا را اثبات کرد که واشنگتن با طرح ۱۲ شرط در حوزه هسته ای، موشکی و منطقه ای به دنبال تسلیم کامل ایران است. اما زمان نشان داد که ایران با مقاومت حداکثری خود نه به این شروط توجه دارد و نه فشارهای آمریکا تهران را به عقب نشینی وارد کرد.  

به نوشته این مرکز پژوهشی آمریکایی، همانطور که ژنرال قاسم سلیمانی تاکید کرده بود «مذاکره در این شرایط، تنها به معنی تسلیم شدن است»، مقام های ایرانی اکنون می دانند که نمی توانند با دولت آمریکا که خواسته های بیش از حدی از آن ها دارد کنار بیایند. طبق این تحلیل همه شروطی که دولت ترامپ برای ایران تعیین کرد تنها بر کشوری تحمیل می شود که در یک جنگ شکست خورده باشد حال آنکه ایران در هیچ جنگی شکست نخورد و درمقابل ترامپ را به زانو در آورد. ایران امنیت خود را به خاطر توسعه اقتصادی و تجارت به خطر نمی اندازد زیرا بیشتر از همه برای حاکمیت خود ارزش قائل است.

نشنال اینترست تصریح کرد: برای باز شدن گره کور میان ایران و آمریکا لازم نیست بایدن اقدام خارق العاد ای را انجام دهد بلکه وی باید با یک اقدام منطقی در ابتدا با پیوستن به توافق هسته ای و اجرای برجام زمینه را برای ترغیب ایران به همکاری بیشتر و توافق احتمالی بعدی هموار سازد. بازگشت به توافق موجب کاهش تنش ها می شود.

اقدام مجلس پیامی برای بایدن بود

اکنون با هر نگاهی به شرایط نگریسته شود دستان ایران پُرتر از دو هفته قبل و پیش از اقدام مجلس است. تارنمای خبری تحلیلی «المانیتور» با اشاره به مصوبه مجلس نوشت: باوجودی که حسن روحانی با طرح تعلیق بازرسی ها درمجلس مخالفت کرد اما این امر به نفع دولت است زیرا موجب می شود تا کاخ سفید تصمیم بگیرد که آیا می خواهد شرایط را به دوره پیش از ماه می ۲۰۱۸ که ترامپ از توافق خارج شد باز گرداند یا نه؟

طبق تحلیل فوق مهلت دوماهه ای که مورد تصویب شورای نگهبان قرار گرفت نیز اقدامی تهاجمی اما پراگماتیستی است که پیامی را برای بایدن به همراه دارد تا هر چه سریعتر یا باید به توافق قدیمی باز گردد یا اینکه دیگر هیچ توافقی وجود نخواهد داشت.

اگرچه این رسانه موضع محمد جواد ظریف را اقدامی پیشدستانه قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۲۰۲۱ تفسیر کرد اما بر این موضوع تمرکز کرد که وی نیز با صراحت اعلام داشت که اگر بایدن می خواهد به برجام باز گردد باید پیش شرط ها را کنار بگذارد.

حتی روزنامه «واشنگتن پست» هم روز گذشته نوشت که جو بایدن به دنبال بازگشت سریع به توافق هسته ای است. به نظر می رسد گام های چندگانه دولت در پاسخ به اقدام ترامپ در کنار مصوبه راهبردی اخیر مجلس باعث شد که کشورهای غربی احساس کنند فاصله زمانی ایران تا دستیابی به تسلیحات هسته ای اکنون به شدت کاهش یافته است. اتاق های فکر غربی حالا این مدت را حدود سه ماه و نیم برآورد می کنند. آن ها به این باور رسیده اند هر تاخیری در توقف فعالیت های ایران در کنار اجرای احتمالی مصوبه مجلس نه تنها این زمان را کاهش می دهد بلکه باعث از دست رفتن همه فرصت ها برای تنش زدایی خواهد شد.

پایان/