لی اسمالین در سال ۲۰۰۷ کتاب «مشکل علم فیزیک» را با طرح این مساله که حیطه کاری‌اش طی ۲۵ سال گذشته، شاهد هیچ پیشرفتی در زمینه مسائل بنیادی نبوده است، آغاز می‌کند. اما مشکل علم اقتصاد کلان حتی بدتر از این است تا جایی که من به‌شخصه، شاهد بیش از سه دهه پسرفت بوده‌ام.

در دهه ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ میلادی، بسیاری از کلان‌کارها به نظر به مساله شناسایی مسلط بودند. البته آنها متوجه نبودند که انجام استنتاج‌های قابل اتکا در مورد علیت مشاهدات و نیز متغیرها که بخشی از سیستم معادلات همزمان بودند، چقدر دشوار است. تا اواخر دهه ۱۹۷۰، کلان‌کارها دریافتند این مساله چقدر جدی است. اما چنان که کانووا و سالا (۲۰۰۹) با عنوان مقاله اخیرشان یعنی «بازگشت به نقطه اول» نشان داده‌اند، ظاهراً اکنون ما به نقطه اول بازگشته‌ایم. مدل‌های کلان در حال حاضر از فرض‌های شناسایی شگفت‌انگیزی به منظور دستیابی به نتایج حیرت‌‌آور استفاده می‌کنند. برای درک بهتر این نتایج عجیب، این مشاهده را که از مقاله سال ۲۰۱۰ یک کلان‌کار پیشرو انتخاب شده است، در نظر بگیرید: «اگرچه از سر ناچاری است، ولی باید صادقانه بپذیرم که من خودم هنوز در باب اهمیت پول به‌جز در حالت تورم‌های بالا، کاملاً متقاعد نشده‌ام…

اگر می‌خواهید این مدعا را که سیاست پولی اهمیت ندارد به‌صورت شفاف امتحان کنید، تورم منفی دوران ولکر، گزینه مناسبی است. به یاد بیاورید که فدرال‌رزرو بر پایه پولی که برابر با اسکناس و ذخایر بانک است، کنترل مستقیم دارد. به عبارت بهتر، بانک مرکزی می‌تواند با خرید و فروش اوراق بهادار، پایه پولی را تغییر دهد.

نمودار ۱، داده‌های سالانه مربوط به پایه پولی و شاخص قیمت مصرف‌کننده را برای دوره‌ای ۲۰ساله، در قبل و بعد از تورم منفی دوران ولکر نشان می‌دهد. هردوی این متغیرها در ابتدای بازه، یعنی سال ۱۹۶۰، معادل یک در نظر گرفته شده و در یک مقیاس نسبت به یکدیگر رسم شده‌اند. بنابراین این دو متغیر باهم حرکت می‌کنند. همچنین به دلیل ویژگی مقیاس، نرخ تورم نشان‌دهنده شیب منحنی شاخص قیمت مصرف‌کننده است. در قسمت پایینی شکل نمودار دقیق‌تر تورم طی این دوره زمانی قابل مشاهده است. به‌علاوه من در تصویر دو مقطع رکودی دوران ولکر را با سایه مشخص کرده‌ام. در تصویر واضح است که در سطح و روند تورم حول این دو دوره رکودی به‌صورت ناگهانی تغییر کرده است.

هنگامی که یک بانک از بانک دیگر استقراض می‌کند، معادل نرخ بهره فدرال را پرداخت می‌کند. اگر ذخایر فدرال‌رزرو کاهش یابد، طبیعتاً این نرخ افزایش می‌یابد. در واقع بهترین نماگر سیاست پولی نرخ بهره حقیقی فدرال است (نرخ اسمی منهای نرخ تورم). این نرخ درزمان ریاست ولکر بر بانک مرکزی در بالاترین حد خود قرار داشته است که در تمام دوران پس از جنگ جهانی دوم بی‌سابقه است. تنها دو ماه پس از تصدی این منصب، ولکر در یک کنفرانس خبری غیرمعمول، تغییراتی را که بنا بود فدرال‌رزرو در رویه کاری‌اش ایجاد کند، بیان کرد. خلاصه این بیانات این بود که مقامات فدرال‌رزرو انتظار داشتند این تغییر باعث افزایش سریع نرخ بهره فدرال شود و نیز نیروهای تورمی را در اقتصاد تعدیل کند. شکل ۲ یک بازه زمانی را نسبت به شروع کار ولکر به عنوان رئیس فدرال‌رزرو نشان می‌دهد. همان‌طور که مشخص است نرخ بهره حقیقی فدرال افزایش یافته و البته تورم تا حد زیادی مهار شده است. در عوض بیکاری اندکی بالا رفته که عمدتاً به دلیل افت تولید در این دوران بوده است. آنچه از نمودار ۲ برمی‌آید در واقع توضیحی علّی است برای رویدادهایی که مقامات فدرال‌رزرو از قبل انتظار آنها را داشتند. در واقع اگر فدرال‌رزرو توانست با تغییر و هدف‌گذاری نرخ‌ها، چنین تفاوت بزرگی را ایجاد کند، پس کمی کوته‌فکرانه است اگر تصور کنیم سیاست پولی اهمیتی ندارد. شاید تنها حالتی که می‌توان هنوز هم به ایده بی‌اثر بودن سیاست پولی وفادار ماند، این است که بگوییم هرچند اوضاع مطابق میل فدرال‌رزرو پیش رفت ولی آنها در واقع نرخ بهره فدرال را تغییر ندادند بلکه این تغییر فقط یک شوک غیرواقعی بود که در زمان مقتضی و به میزان لازم رخ داد و باعث شد مقامات بانک مرکزی تصور کنند، آنها هستند که دارند اوضاع را تغییر می‌دهند.

تا جایی که من می‌دانم، هیچ اقتصاددانی به عنوان یک واقعیت نمی‌گوید که یک شوک غیرواقعی در دوران ولکر سبب افزایش نرخ بهره فدرال شد، ولی بسیاری از آنها مدل‌هایی را طراحی می‌کنند که در عمل چنین نتیجه‌ای را به آنها بدهد.