به گزارش تحریریه، در روزهای اخیر خبری در فضای مجازی به سرعت دست به دست می شود که تا ۷۰ سال دیگر دریای خزر همانند دریاچه ی ارومیه خشک خواهد شد. این خبر که برای شهروندان شوک آور بود موجی از نگرانی را ایجاد کرد و به شدت به دنبال صحت و سقم این قضیه هستند.

صاحبنظران ممتاز کشور در حوزه محیط زیست ضمن رد این ادعا به همه ایرانیان اطمینان دادند که دریای خزر برای آنها تا ابد باقی خواهد ماند.

آنها معتقد هستند دریای خزر با عمق یک هزار و ۳۵ متر و حجم آب آن که پنج برابر خلیج فارس است تحت هیچ شرایطی با دریاچه ارومیه که بین سه تا ۶ متر عمق داشت قابل قیاس نخواهد بود و این دریا خشک شدنی نیست.

دریای خزر ۲ چاله بسیار بزرگ در میانه و جنوب خود دارد که بسیار حیرت انگیز است، پس خشک شدن دریای خزر منتفی است. کارشناسان ضمن تایید تداوم پسروی های آب دریای خزر این امکان را می دهند که در چند سال آینده سواحل خزر شاید کیلومترها در عمق این دریا نفوذ کند اما خزر به شکل کامل خشک نمی شود.

آنچه زمینه نگرانی نخبگان محیط زیست را فراهم کرد بهم خوردگی "بیلان" آب دریای خزر است که به علت احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه ولگا به عنوان بزرگترین رودخانه اروپا که به تنهایی حدود ۸۴ درصد آب دریای خزر را تامین می کند.

نوسانات آب برای همه دریاچه های جهان یکسان است که بستگی به ورود آب رودخانه ها و میزان شدت تبخیر این دریاچه ها دارد و الگوی متفاوتی با آب های آزاد جهان دارند که به خاطر آب شدن یخ قطب ها سطح آب آنها بر خلاف دریاچه ها بالا می آید.

دهه ۶۰ تراز آب دریای خزر به حدی بالا آمد که وزارت کشور به ناچار موج شکن هایی را کنار ساحل با سنگ چینه های فروان ایجاد کرد که در حال حاضر به خاطر پسروی آب خزر همه آن سواحل به پارکینگ ماشین تبدیل شد و سنگها بیرون از دریا ماندند.

صاحبنظران معتقد هستند تمام دریاچه های جهان وقتی ورودی آب رودخانه ها به این دریاچه کم شود تراز آب بهم خورده و تراز آن کاهشی خواهد شد.

تراز بارش و تبخیر در دریاچه ها همیشه منفی است و میزان تبخیر آب به مراتب بیشتر از بارشی است که بر سطح دریاچه می بارد که خزر هم از این امر مستثنی نیست.

اما آنچه که به عنوان دغدغه جدی این کارشناسان مطرح است پول پاشی برای احیا بدون در نظر گرفتن مطالعات است. آنها بر این باور هستند میلیاردها دلار برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شد و همانند سرمایه گذاری در سیستان و بلوچستان هیچ دستاوردی نداشته است.

این کارشناسان پیش بینی کردند با توجه به شواهد موجود و پسروی های پیاپی به خاطر کاهش ورودی آب ولگا برای خزر هم نباید پول پاشی بدون مطالعه انجام شود.

صاحبنظران بر این اصل تاکید دارند با توجه به روند موجود تا ۲۰ سال آینده خلیج گرگان و میانکاله بسیار عقب نشینی و خشک خواهند شد و پول پاشی بی هدف هیچ دستاوردی نخواهد داشت.

آنها معتقد هستند باید مطالعه ی دقیق انجام شود و این تحقیق به سیاست کلی تبدیل شده و در نهایت چاره اندیشی شود که چگونه هزینه کنند که این پول به هدر نرود تا در ۲۰ سال آینده حسرت پول های از دست رفته را بخوریم.

خزر نمی میرد

فوق دکتری مهندسی عمران- محیط زیست از آمریکا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان داشت: دریای خزر با عمق یک هزار و ۳۵ متر تحت هیچ شرایطی همانند دریاچه ارومیه خشک نمی شود.

دکتر عزیر عابسی اظهار داشت: سطح آب دریاچه ی ارومیه بین سه تا ۶ متر بود و دریای خزر که به اندازه ی پنج برابر خلیج فارس آب دارد هرگز خشک نخواهد شد.

وی ادامه داد: هر چند پسروی آب خزر به خصوص در شرق این دریا در گلستان تا کیلومترها به سمت دریا پیش می رود اما خزر خشک نخواهد شد.

وی اظهار داشت: دریای خزر دارای ۲ چاله ی آب در قسمت میانه و جنوبی دریا می باشد که بحث خشک شدن این دریا به طور کامل منتفی است.

این استاد صاحبنظر محیط زیست کشور این را هم گفت که نوسانات آب دریاچه ها دلایل مختلفی دارد که بهم خوردگی تراز آب مهمترین عامل ناترازی است.

ولگا، علت اصلی پسروی

این دانش آموخته رشته محیط زیست از آمریکا در ادامه تصریح کرد که با توجه به اینکه ولگا به عنوان بزرگترین رودخانه اروپا ۸۴ درصد آب دریای خزر را تامین می کند احداث سطح های مختلف در سال های اخیر علت اصلی ناترازی آب دریای خزر است.

عابسی اضافه کرد: تبخیر آب در همه دریاچه های جهان بیشتر از بارشی است که بر سطح دریاچه می بارد و خزر هم از این بیلان بارش و تبخیر منفی مستثنی نیست.

وی اظهار داشت: شواهد موجود نشانگر آن است که پسروی های آب خزر ادامه دار خواهد بود و تا ۲۰ سال آینده به خصوص در شرق مازندران و استان گلستان کیلومتر ها ساحل به سمت دریا پیشروی خواهد کرد.

وی با بیان این مطلب که بدون تردید تا ۲۰ سال آینده وضعیت خلیج گرگان و میانکاله بدتر از شرایط فعلی خواهد شد، بیان کرد: هر طرحی برای جلوگیری از پسروی خزر اتخاذ می شود باید با مطالعه به یک سیاست ورزی تبدیل شود.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: دریاچه های جهان در طول تاریخ دچار نوسانات زیادی خواهند شد همانگونه که در دهه ۶۰ آب دریای خزر به گونه ای بالا آمد که بسیاری از شهرک های ساحلی را بلعید و به ناچار وزارت کشور طرح های بزرگی برای ایجاد موج شکن و سنگ چین در ساحل ایجاد کرد.

پول پاشی ممنوع

دکتر عابسی این را هم گفت که ما باید در حوزه محیط زیست از تجربه های تاریخی درس بیاموزیم و همانند احیای دریاچه ی ارومیه و سیستان و بلوچستان که میلیارد ها دلار پول بی جهت هزینه شد و دستاوردی نداشت برای خزر تکرار نکنیم.

وی بیان کرد: برای خزر پول پاشی های میلیاردی به تنهایی اثر گذار نخواهد بود و نمی تواند مانع پسروی آب خزر شود باید بپرهیزیم.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل اظهار داشت: آنچه که در شرایط فعلی ضرورت دارد مطالعه ی دقیق و تبدیل آن به یک سیاست ورزی منطقی است که هزینه های بی مورد برای کشور ایجاد نکند.

این دکتری محیط زیست تصریح کرد: نه دریای خزر همانند دریاچه ی ارومیه خشک خواهد شد و نه اینکه در شرایط فعلی باقی خواهد ماند بلکه پسروی ها ادامه خواهد داشت.

بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییرات اقلیمی است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می گردد و در صورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می شود، کاهش خواهد داشت.

نتایج این مطالعات همچنین نشان داده فقط در سال های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ سطح آب دریای خزر با کاهش حدود ۵۰ سانتیمتری مواجه بوده که این رخداد به عقب نشینی دریا از ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر در سواحل مختلف منجر شده است.

مطالعات و اندازه گیری دقیق زمینی که در ایستگاه های شاخص ساحلی دریای خزر انجام گرفته این مساله سبب افزایش قابل توجه محدوده ساحلی در طول بیش از ۸۵۰ کیلومتر سواحل شمالی کشور شد و کارشناسان معتقدند: با تشدید روند کاهشی آب، شاهد پسروی بیشتر دریا و خروج بخش عمده ای از بستر دریا در آینده ای نه چندان دور باشیم.

منبع: ایرنا

پایان/