تهران - تحریریه - دکتر فرزاد جهان بین کارشناس فرهنگی در یادداشتی به بررسی اثرات سست کردن پیوندهای دینی مردم ایران پرداخت.

  مرحوم جلال آل احمد:در دوره بیست ساله از نو سر و کلّه فَروهَر بر در و دیوارها پیدا می‏شود که یعنی خدای زردتشت را از گور در آورده‏ایم. و بعد سر و کلّه ارباب گیو و ارباب رستم و ارباب جمشید پیدا می‏شود با مدرسه‏ هاشان و انجمن‏هاشان و تجدید بنای آتشکده‏ها در تهران و یزد. آخر اسلام را باید کوبید. و چه جور؟ این جور که از نو مرده ‏های پوسیده و ریسیده را که سنّت زردتشتی باشد و کوروش و داریوش را از نو زنده کنیم و شمایل اورمزد را بر طاق ایوان‏ها بکوبیم و سر ستونهای تخت جمشید را هر جا که باشد احمقانه تقلید کنیم. و من بخوبی به یاد دارم که در کلاسهای آخر دبستان، شاهد چه نمایشهای لوسی بودیم از این دست؛ و شنونده اجباری چه سخنرانیها که در آن مجالس پرورش افکار ترتیب می‏دادند... به هر صورت در آن دوره بیست ساله، از ادبیات گرفته تا معماری و از مدرسه گرفته تا دانشگاه، همه مشغول زردشتی بازی و هخامنشی بازیند. یادم است در همان ایّام کمپانی داروسازی بایر آلمان نقشه ایرانی چاپ کرده بود به شکل زن جوانی و بیمار و در بستر خوابیده ـ و لابد مام میهن!ـ و سر در آغوش شاه وقت گذاشته و کوروش و داریوش و اردشیر و دیگر اهل آن قبیله از طاق آسمان آمده، کنار درگاه (یعنی بحر خزر) به عیادتش! و چه فروهری در بالا سایه افکن بر تمام مجلس عیادت و چه شمشیری به کمر هر یک از حضرات با چه قبضه‏ها و چه زرق و برق‏ها و منگوله‏ها؛ این جوری بود که حتی آسپیرین بایر را هم بالعاب کوروش و داریوش و زردشت فرو می‏دادیم! در این میان، البته پیداست که نه ایمانی به زردشت در کار بود، و نه اعتقادی به ایران باستان...! بلکه هدف از آن همه بازی‏ها، صرفا قطع ارتباط ملّت با گذشته خونبار تاریخ و گنجینه پر بار و تحرّک زای فرهنگش بود، و انهدام قوه مقاومت وی در برابر استعمار و استبداد؛ «گذشته » و «گنجینه»ای که شور و شعور لازم برای تنظیم و تعقیب خطّ حرکت ضداستبدادی ـ ضد استعماری ملّت ما را تأمین می‏کرد و حماسه‏هایی چون نهضت تحریم تنباکو و قیام عدالت‏خواهی صدر مشروطه ایجاد می‏نمود، و چنین چیزی، پُر پیداست که با مذاق رضاخان و میلیتاریسم خشن وی سازگار نبود و بایستی، به هر قیمت که شده، نابود می‏گشت.» ریچارد کاتم نیز در کتاب ناسیونالیسم در ایران معتقد است هدف از ترویج ناسیونالیسم، ایجاد آمادگی برای غربگرایی در ایران بود. فرزاد جهان بین پایان خبر/