به گزارش تحریریه، در روزهای  اخیر انتشار برنامه دولت برای تغییر سیاست یارانه بنزینی و اجرای آن از دو منطقه آزاد کیش و قشم خبرساز شده است. بر این اساس، طرح اختصاص سهمیه بنزین به افراد به‌جای خودروها که از دو سه سال پیش به‌طور جد از سوی کارشناسان و مراکز پژوهشی مطرح شده است، و در دولت قبل هم تا آستانه اجرا پیش رفت، ولی عملی نشد؛ بار دیگر در دستور کار مسئولان قرار گرفته است.

در همین راستا پیشنهاد اجرای آزمایشی طرح اختصاص سهمیه بنزین به افراد به‌جای خودروها در دو منطقه آزاد قشم و کیش در دولت مطرح شده است تا در صورت اجرای موفق در خصوص گسترش این طرح تصمیم‌گیری شود. اما محمدرضا لواسانی خبر افزایش قیمت بنزین را کذب دانست و با تأکید بر این که تغییر قیمت‌ حامل‌های انرژی نیازمند مصوبه مجلس شورای اسلامی است ابراز کرد: در بودجه 1401 اشاره‌ای به افزایش قیمت بنزین و سهمیه سوخت نشده است.

وی تفاوت این طرح با طرح پیشین را تخصیص سهمیه بنزین به هر کد ملی عنوان کرد که پیش از این به هر خودرو تعلق می‌گرفت. از این پس سهمیه بنزین به دارندگان هر کد ملی دارای خودرو یا فاقد خودرو تعلق می‌گیرد، میزان یارانه تخصیصی به‌ازای هر نفر معادل 20 لیتر بنزین به‌نرخ 1500 تومان است. یارانه سهمیه بنزین از هر کارت بانکی قابل برداشت است و افراد در صورت نداشتن خودرو می‌توانند این یارانه را با اپلیکیشنی که به همین منظور طراحی شده است به فروش برسانند. طبق این طرح، افرادی که به‌هردلیلی امکان فروش سهمیه خود یا انتقال به دیگری را نداشته باشند، بعد از مدت مشخصی مبلغ آن را به‌صورت فروش خودکار، در حساب خود دریافت خواهند کرد.

لواسانی با تأکید بر این‌که تمام دارندگان کد ملی که بیش از یک سال در کشور اقامت داشته باشند، مشمول طرح هستند اظهار داشت: با اجرایی شدن طرح جدید سهمیه بنزین، رانندگان وسائط نقلیه عمومی همچنان از سهمیه‌ خود برخوردارند و هیچ‌گونه تغییری در سهمیه تاکسی‌ها، خودروهای عمومی و گازوییلی ایجاد نمی‌شود، و اعضای خانواده‌هایشان نیز مشمول دریافت یارانه سهمیه 20 لیتر بنزین می‌شوند.

بررسی تحریریه، نشان می‌دهد، در صورتی که ماهانه به هر ایرانی 20 لیتر بنزین اختصاص داده شود با احتساب جمعیت 85 میلیون نفری کشور 1.7 میلیارد لیتر بنزین ماهیانه در اختیار مردم قرار خواهد گرفت. بر این اساس توزیع روزانه بنزین یارانه‌ای حدود 56 تا 60 میلیون لیتر خواهد بود. ماجرا زمانی جالب تر می‌شود که بدانیم تولید و مصرف روزانه بنزین در کشور حدود 90 میلیون لیتر است. بر این اساس حدود 30 میلیون لیتر بنزین روزانه باید به صورت آزاد خرید و فروش شود تا تعادل در بازار و عرضه و تقاضا برقرار شود. اگر این 30 میلیون لیتر با همان نرخ 3 هزار تومانی مبادله شود عملا تغییری در وضعیت بنزین بلحاظ آثار تورمی بعدی رخ نداده است.

ذینفعان طرح جدید چه کسانی هستند

در این بین تمام سرپرستان خانواری که جمعیت تحت پوشش آنها بیشتر از 3 نفر است و یا افرادی که اصولا خودرو ندارند از مزایای این طرح بهره مند خواهند شد. از سوی دیگر خانوارهای که بیش از یک خودرو دارند و تا کنون از یارانه بنزین بر حسب خودرو استفاده می‌کردند زیان خواهند کرد. همچنین خانوارهای کمتر از سه نفر و دارای یک خودرو نیز بعد از اجرای طرح زیان خواهند کرد. یکی از نکات اساسی که در پس اجرای این طرح وجود دارد توزیع یارانه ریالی به نیمی از مردم ایران است که تا کنون یارانه ای دریافت نمی‌کردند.

برخی معتقدند، طرح بنزین کیش و قشم عملا از چاله به چاه افتادن است کسانی که نمی‌توانند یارانه هفده میلیون خودرو را قطع کنند و برای پیاده سازی آن مشکل دارند، در سنوات بعد  چطور می‌خواهند هشتاد میلیون نفر را از مساله یارانه ریالی  جدا کنند.

البته شاید نکته این بحث در قیمت گذاری نرخ دوم یا قیمت غیر یارانه‌ای بنزین باشد. اگر دولت نرخ دوم بنزین را بر حسب فوب خلیج فارس یا حدود نیم دلار در هر لیتر تعیین کند و با یک نرخ شناور رو به رو باشیم عملا این چالش حل خواهد شد. در این بین یک مشکل اساسی وجود دارد و آن اینکه آیا دولت حاضر است ریسک گران کردن قیمت بنزین آزاد را بپذیرد؟

پایان/