به گزارش تحریریه، تصمیم غیرمسولانه «جو بایدن» برای خروج از آمریکا که در روزهای اخیر یکی از پربحث ترین خبرها در عرصه بین المللی را ایجاد کرده، سیلی از انتقادات را روانه کاخ سفید و حتی متحدان این کشور در ناتو کرد. مقامات غربی در این مدت همگی زبان به اعتراف گشوده اند که از پیش بینی تصرف برق آسای افغانستان از سوی طالبان و تبعات ناشی از آن عاجز بوده اند.

کشورهای غربی که دو دهه در افغانستان حضور نظامی داشتند و بر سیاست و حکومت این کشور جنگ زده اثرگذاری مستقیم و آشکاری را به کار می بستند، امروز حتی قادر به خارج کردن نیروها و حامیان خود از افغانستان نیستند و موضوع فرودگاه کابل نزدیک به یک هفته است که در مرکز توجهات بین المللی قرار دارد.

در چنین شرایطی نوک پیکان حملات متوجه شخص بایدن است و حتی افرادی چون «بوریس جانسون» نخست وزیر بریتانیا از این حملات در امان نماندند؛ وی در پارلمان این کشور به خیانت به مردم افغانستان متهم شد.

در چند هفته اخیر، جهان بیش از پیش به شکست راهبرد دو دهه ای غرب در افغانستان پی برد اما اینک مقامات غربی خود نیز به جان هم افتاده و با مقصر جلوه دادن یکدیگر، تلاش می کنند به ارزیابی تبعات و هزینه های این تصمیم بپردازند؛ همچون موضع گیری که به تازگی «تونی بلر» نخست‌وزیر پیشین بریتانیا اتخاذ کرده است.

بلر در اولین اظهارنظر خود پس از سقوط دولت افغانستان، در مقاله‌ای که در وبسایت موسسه او منتشر شد، خروج نیروهای آمریکا و متحدان غربی‌ از افغانستان را «غیرضروری» و«خطرناک» خواند و نوشت خروج از افغانستان نه به نفع مردم افغانستان  و نه به نفع ما بود. او در این مقاله تاکید کرده است که خروج نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا از افغانستان، و به قدرت رسیدن طالبان، گروه‌های شبه‌نظامیان جهادی در سراسر جهان را دوباره خشنود  کرد، ایران و روسیه و چین هم ناظر این بحران هستند و از آن سوءاستفاده خواهند کرد. 

هر چند در کلام بلر، هراس از قدرت گیری سه کشور ایران و روسیه و چین در افغانستان به چشم می خورد اما این حرف تازه ای نیست. نگاهی به شمار سفارتخانه های فعال در افغانستان به خوبی گویای آن است که چه دولت هایی در این کشور هنوز جای پای دارند. 

در حالی که اغلب کشورهای جهان از آمریکا گرفته تا بریتانیا و استرالیا به دنبال قدرت گرفتن دوباره طالبان در افغانستان، سفارتخانه‌های خود را در کابل تعطیل کرده و به سرعت در حال خروج نیروهای خود از افغانستانند؛ چین، روسیه، ایران و پاکستان سفارتخانه‌های خود را در افغانستان فعال‌ نگاه‌داشته‌اند.

در این خصوص «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در واکنش به برخی گزارش‌ها مبنی بر تعطیلی سفارت کشورمان در کابل گفت که سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل کاملا باز و فعال است. وی همچنین تاکید کرد که سرکنسولگری ایران در هرات نیز باز و فعال است.

از نگاه ناظران، ارتباطات ایران با افغانستان از برخی جهات عمیق تر از دو کشور چین و روسیه است زیرا روابط علاوه بر پیوندهای تاریخی بر مشترکات فرهنگی و حتی زبانی استوار بوده است. ضمن اینکه غرب و به ویژه آمریکا به عنوان دشمن مشترک می تواند پیوند دهنده بیشتر این دو کشور همسایه باشد.

در پیوند با مناسبات کابل و پکن نیز باید گفت هرچند چین به طور رسمی طالبان را به عنوان دولت جدید به رسمیت نشناخته اما وزیر امور خارجه چین تاکید دارد که جهان باید از افغانستان در دوره «گذار» حمایت کند. چین از هم‌اکنون وعده کمک‌های اقتصادی و همکاری در بازسازی افغانستان را داده است.

تحلیلگران بر این باورند، نگاه چین به افغانستان از دریچه اقتصاد صورت می گیرد. امروزه «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین، تصمیم گرفته با ابتکارعمل کمربند و جاده این مسیر تجارت باستانی را احیا کند و افغانستان از جمله ۱۴۰ کشوری است که با چین توافقنامه های سرمایه گذاری امضا کرده است.

روسیه نیز از جمله اضلاع محور سه گانه ای است که از نگاه غرب در پی تقویت و توسعه مناسبات با دولت جدید و ساختار سیاسی تازه در افغانستان برآمده است. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه این کشور از نشانه‌های امیدوارکننده از سوی طالبان سخن گفته است. طالبان هنوز به طور رسمی در فهرست گروه‌های تروریستی روسیه قرار دارد اما تحلیلگران بر این باورند که روسیه درباره افغانستان و طالبان یک بازی استراتژیک بلندمدت را دنبال می‌کند.

در دیداری که به تازگی بین «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه انجام گرفت، شاهد کنایه های پوتین به مرکل مبنی بر ناکامی در افغانستان بودیم. وی با کنایه به دو دهه حضور نیروهای ناتو در افغانستان، کشورهای غربی را به تلاش برای تحمیل ارزش‌های خود به افغانستان متهم کرد.

در مجموع با نگاهی اجمالی به مواضع سه کشور ایران، روسیه و چین می توان به این نتیجه دست یافت که سه کشور مذکور واقعیت ها را در افغانستان پس از قدرت‌گیری اسلامگرایان طالبان پذیرفته اند و در این چارچوب جدید، سیاست خارجی خود را تنظیم می کنند؛ موضوعی که غرب با وجود ۲۰ سال حضور مستقیم در این کشور از درک آن عاجز ماند.

پایان/