به گزارش تحریریه مرکز پژوهش‌ها و بررسی‌های راهبردی «الروابط» عراق در گزارش خود درباره عقب‌نشینی نیروهای آمریکا از افغانستان نوشت، همزمان با اعلام تصمیم آمریکا برای عقب‌نشینی همه نیروهایش از افغانستان تا یازدهم سپتامبر خبرهای فراوانی درباره پیشروی جریان طالبان در بسیاری از مناطق افغانستان منتشر شد. برپایه برخی گزارش‌ها، اکنون این جریان موفق شده است حدود 85 درصد از خاک این کشور را تحت کنترل خود در آورد.

درست است که آمریکا بر خلاف همسایه‌های افغانستان از این عقب‌نشینی زیانی نخواهد دید. اما این موضوع هم درست است که حمله آمریکا به افغانستان هیچ دستاورد راهبردی برای واشنگتن به دنبال نداشته است. این عقب‌نشینی بیانگر شکست آمریکا در عرصه نظامی، امنیتی، سیاسی و راهبردی است. جنگ واشنگتن با طالبان که به امضای توافقنامه‌ای با این جریان در دوحه در سال 2020 منتهی شد دارای بندهایی بود که مهمترین آن این بود که طالبان امنیت آمریکا و همپیمانان آن را تهدید نکند.

جنگ داخلی

شاید بار دیگر جنگ داخلی همانطوری که پس از عقب نشینی شوروی از افغانستان در سال 1989 این کشور  رخ داد، شعله ور شود و گروه های مجاهدین افغان برای رسیدن به قدرت در کابل درگیر شوند. اما این بار جنگ مذهبی و طایفه‌ای اتفاق می افتد و اکثریت پشتون‌های زیر کنترل طالبان به جنگ با دیگر قومیت‌ها وارد خواهد شد. دولت افغانستان به سرعت در برابر طالبان تسلیم نخواهد شد؛ البته اگر حامیان خارجی از کابل حمایت نکنند جنگ داخلی به سود جریان طالبان تمام خواهد شد و در نتیجه این جنگ هزاران تن کشته خواهند شد. این موضوع هم از نتایج دخالت نظامی آمریکا در افغانستان است. این دخالت اشتباه سیاسی بزرگی بود که افغانستان را به مرکز مصیبت انسانی تبدیل کرد و عقربه‌های ساعت  در این کشور را  20 سال به عقب برمی گرداند. 

خلا امنیتی و رقابت منطقه ای

به نوشته مرکز پژوهش‌ها و بررسی‌های راهبردی الروابط بسیاری از کارشناسانی که مسائل افغانستان را پیگیری می‌کنند اتفاق نظر دارند عقب‌نشینی نیروهای ناتو به رهبری آمریکا از افغانستان خلایی را ایجاد خواهد کرد. کنشگران منطقه‌ای اتفاق نظر دارند که طالبان نمی‌تواند به طور کامل قدرت را در دست بگیرد. همگان بر این باورند که یکسره کردن مسائل نظامی از سوی طالبان به معنی ادامه بحران‌های امنیتی، اقتصادی و تاثیر ناگوار این بحران‌ها بر روی برخی از همپیمانان منطقه ای دولت افغانستان است. چین، پاکستان و حتی ایران هم از این موضوع نگران هستند. تردیدی نیست که ادامه تنش در افغانستان در مسیر طرح «یک کمر بند و یک جاده» سنگ اندازی خواهد کرد. روسیه هم نگران است که عقب‌نشینی نیرو از افغانستان در حیات خلوت این کشور در مناطقی از آسیای مرکزی تاثیر گذار باشد. هند هم نگران آن است که پس از این عقب‌نشینی، جریان‌های مسلح در کشمیر فعال شوند. زیرا این جریان‌ها دارای روابط تنگاتنگی با طالبان هستند. 

با سرعت گرفتن عقب‌نشینی نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان و پیشروی‌ طالبان در بسیاری از مناطق احتمال اینکه این جریان بتواند در آینده کابل را به کنترل خود در آورد، وجود دارد. این موضوع سبب شده است که آمریکا با رسیدن به توافق با ترکیه برای سپردن برخی ماموریت‌های نظامی و امنیتی به ترکیه در افغانستان سناریوی برهم خوردن امنیت کابل را در نظر داشته باشد. تارنمای «میدل ایست ای» انگلیس به تازگی گزارشی را درباره رسیدن ترکیه و آمریکا به توافق منتشر کرد. در این توافق، ترکیه برخی از ماموریت امنیتی و نظامی فرودگاه کابل را پس از عقب‌نشینی نیروهای ناتو بر عهده خواهد گرفت.

 الروابط افزود نقش ترکیه در افغانستان بخشی از راهبرد این کشور برای ایجاد موقعیتی برای خود در مناطق ملتهب جهان از جمله لیبی، آذربایجان و سوریه است و اکنون هم نوبت افغانستان رسیده است. شاید چیزی که مانع حضور ترک‌ها در این کشور می‌شود نقش طالبان است. ترکیه تلاش می‌کند از طریق تامین امنیت فرودگاه کابل و مراکز دیپلماتیک روابط خود را با آمریکا تقویت کند. اما حضور ترک‌ها با مخالفت طالبان روبرو شده و تهدید کرده است که با نیروهای ترکیه همان کاری را خواهد کرد که با نیروهای آمریکا و خارجی کرد.

«سهیل شاهین» سخنگوی طالبان از ترکیه به عنوان عضوی از ناتو خواست که نیروهای خود را از افغانستان خارج سازد. به نظر می‌رسد ترکیه تلاش می‌کند خلاء ناشی از عقب‌نشینی نیروهای خارجی از آمریکا را پرکند. این در حالی است که پاکستان هم با موضع ترکیه مخالفت کرده است. اکنون ترکیه به دلیل مخالفت ها با ادامه حضور نیروهای ترک در افغانستان در شرایط سختی قرار گرفته است.

پایان/