به گزارش تحریریه، دیگر از تب و تاب مذاکرات هسته ای در وین خبری نیست؛ گفت وگوهایی که از میانه فروردین ماه به صورت مستمر و منظم در ۶ دور برگزار شده بود، طی دو هفته گذشته گویی بلاتکلیف مانده و هیچ کدام از طرف ها اشتیاقی برای ازسرگیری گفت وگوها ندارد.

از نگاه طرف آمریکایی زمان مناسب برای دور جدید مذاکرات فرا نرسیده است. «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا چهارشنبه هفته گذشته در نشست خبری گفت که ایالات متحده انتظار دارد دور هفتم مذاکرات وین برای احیای برجام در زمان مناسب برگزار شود اما خاطرنشان کرد در عالم دیپلماسی هیچ‌چیز قطعی نیست.

پرایس با اشاره به اینکه رایزنی نمایندگان حاضر در گفت ‌وگوهای وین در پایتخت‌های آنها ادامه دارد، گفت که تیم مذاکره کننده آمریکا نیز در واشنگتن به رایزنی‌های خود ادامه می‌دهد و باید دید رایزنی‌های تیم ایران در تهران به چه نتیجه‌ای رسیده است.

در ایران نیز به نظر می رسد عجله ای برای شتاب بخشی به مذاکرات در کار نیست. «علی ربیعی» سخنگوی دولت چند روز پیش تاکید کرد که «برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها در دولت فعلی مصمم هستیم اما عجله ای هم نداریم در طول زمان باقی مانده از تصدی دولت بخواهیم برای به نتیجه رسیدن مذاکرات از حقوق خود صرف نظر کنیم.»

در مواضع اعلانی هیچ کدام از طرف ها، عجله ای برای رسیدن به توافق قابل مشاهده نیست اما مواضع اعمالی ایران و آمریکا جای بحث و بررسی دارد.

ایران در این روزها تنها به ابزارهای فشار از راه کاهش شدید همکاری های برجامی و افزایش توان ظرفیت های هسته ای خود تکیه می  کند که خودداری از اجرای پروتکل الحاقی، عدم تمدید توافق با آژانس بین المللی انرژی اتمی و به تازگی نیز تصمیم بر تولید فلز اورانیوم با درجه خلوص ۲۰ درصد از آن جمله است.

آمریکا اما همزمان از هر دو ابزار تشویقی و تنبیهی در مواجهه با تهران بهره می برد. با توجه به تاکید ایران بر لغو تحریم ها، وزارت خزانه‌داری آمریکا بارها افراد و نهادهای مرتبط با کشور ما را از ذیل فهرست تحریم ها خارج کرده که آخرین مورد آن به روز جمعه ۱۱ تیرماه برمی گردد؛ تاریخی که در آن سه ایرانی با نام‌های «محمدرضا دزفولیان»، «بهزاد فردوس» و «مهرزاد فردوس» از لیست تحریم ها حذف شدند. وزارت خزانه‌داری در بیانیه خود دلیل خارج شدن این افراد از لیست سیاه تحریم‌ها را توضیح نداد.

در حالی که بسیاری از ناظران لغو تحریم این افراد را نشانه حسن نیت آمریکا و چراغ سبز کاخ سفید برای احیای برجام قلمداد می کردند، شاهد تحریم های جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران هستیم. اداره صنایع و امنیت وزارت بازرگانی آمریکا روز جمعه ۱۸ تیر ماه اعلام کرد که ۳۴ شرکت، از جمله ۸ شرکتی را که تجهیزات آمریکایی برای کمک به توسعه برنامه نظامی ایران ارسال می‌کردند، تحریم کرده است.

همانگونه که از دلایل وضع تحریم های جدید علیه ایران بر می آید، آمریکا به همراه متحدان منطقه ای این کشور نگران توان نظامی ایران به ویژه توان موشکی کشورمان هستند؛ موضوعی که «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه روز جمعه ۱۱ تیر، آن را یکی از موانع موجود در مذاکرات احیای برجام از سوی کشورهای غربی دانست و گفت «این غرب است که برای تحمیل تعهدات جدیدی بر تهران تلاش می‌کند.» از نگاه کارشناسان، اشاره لاوروف به «تعهدات جدید» تلاش جامعه جهانی برای مهار برنامه موشکی ایران بود.

با اینکه برآوردها نشان می دهد توافق هسته ای با تداوم روند کنونی، دست کم در چند هفته باقی مانده از دولت روحانی احیا نخواهد شد اما برخی دیدگاهی مغایر دارند.

اخیرا روزنامه «یدیعوت احارونوت» به نقل از یک مقام‌ ارشد رژیم صهیونیستی نوشته است که «بازگشت امریکا به برجام یک واقعیت مسلم است. واشنگتن احتمالاً حتی قبل از پایان دوره ریاست‌جمهوری روحانی به خوبی توافق هسته‌ای ایران را امضا خواهد کرد.»

این در حالی است که برخی از عدم تمایل دولت روحانی از احیای مجدد برجام سخن به میان می آورند. روحانی به رغم تلاش برای امضای توافق هسته ای پیش از انتخابات ۱۴۰۰، نتوانست از این برگ به نفع طیف سیاسی نزدیک به خود در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری بهره گیرد. دولت امروز نیز تمایلی به انعقاد توافق جدید با غرب ندارد؛ توافقی که از سود آن محروم خواهد بود اما در صورت وجود ایراد در آن یا تعهدگریزی مجدد طرف غربی، نوک پیمان اتهامات همواره به سمت دولت روحانی نشانه می رود.

بی فایده بودن فشار حداکثری و افزایش شدید صادرات غیرنفتی ایران در بهار 1400 در کنار کاهش هزینه مبادلات پولی به زیر نیم درصد باعث شده است تا ایران در مذاکرات آتی دست برتر را داشته باشد. سکوت در مذاکرات از نظر اقتصادی به ایران فشار وارد نمی کند، اما توسعه همزمان فعالیت های هسته ای باعث می شود زمان برای آمریکا و طرف غربی با فشار روانی و تنگنای بیشتر سپری شود.

پایان/